erfgoedobject

Burgerhuis De Warande

bouwkundig element
ID
42371
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42371

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis De Warande
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Huis De Warande
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis De Warande
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Rechthoekig diephuisvolume bestaande uit een voor- en achterhuis, via een tuin verbonden met een aan de Dijle palend achtergebouw. Reeds geciteerd in een schepenakte van 1421 en verhuurd als brouwerij blijkens bieraccijns-registers van circa 1470 en 1512 en het Moldersboeck van 1522. In de eerste decennia van de 17de eeuw wordt het pand omschreven als een "huijs mette brauwcamme". In 1675 vermeld als "voortyts twee huysen, nu synde eene brauwcamme alleen", nadat de vorige eigenaars - de erfgenamen A. Goris - het pand hadden laten verbouwen met voorgevel in barokstijl: volgens de bevindingen van J. Grootaers wellicht ter vervanging van een vroegere (trap)gevel behorend tot een oudere, laatmiddeleeuwse bouwfase van het huis waarvan sporen werden teruggevonden. Alleszins geven cartouches in de gevel het jaartal 1664 aan.

Uit archivalia (zie A. Buyse) blijkt dat omstreeks 1700 de eigenlijke brouwerij van "de Warande" in het ernaast gelegen pand nummer 139 was gevestigd en dat, door erfenissen en aankopen van belendende panden, de "Warande" zelf vanaf eindjaren 1780 tot de beginjaren 1840 een onderdeel vormde van een gebouwencomplex dat nummer 133 tot 139 omvatte. Technisch vooronderzoek heeft verder ook uitgewezen dat het achterhuis in de vroege 18de eeuw zou zijn opgetrokken en dat in de loop van die eeuw de straatgevel met een monochrome witte kleilaag werd voorzien.

In 1842 werd het geheel in verschillende loten openbaar verkocht. Tot de belangrijkste wijzigingen of aanpassingen die de "de Warande" naderhand onderging behoren onder meer het verwijderen van de kruisen uit de bovenvensters in 1843, het cementeren van de voorgevel en de omvorming van het achtergebouw aan de Dijle tot werkhuis en smidse in 1905, en de aanbouw van een washuis op de binnenkoer in 1910.

Na jaren leegstand en verwaarlozing - met ook instorting van het aan de Dijle palende achtergebouw tot gevolg - werden in de jaren 1990 door nieuwe eigenaars dringende stabiliteits- en herstellingswerken aan het pand uitgevoerd. In 2003-2004 onderging het pand een algehele restauratie onder leiding van architect P. Stevens, in opdracht van de huidige eigenaars. Hierbij werd geopteerd voor een conserverende restauratie van de voorgevel met - op de met deels hergebruikte witte steen en deels Anstrude-steen gereconstrueerde geveltop na - maximaal behoud van het oorspronkelijke blauwe hardsteen- en bak- en zandsteenparement, afgewerkt en beschilderd en de vensters met houten raamverdeling overeenkomstig de 19de-begin 20ste-eeuwse toestand, zie ook oude foto's. Naast ook herstel en kaleien van achter- en zuidelijke zijgevel en vernieuwing van dakbedekking, werden in het interieur onder meer de troggewelfjes en de kinderbalkenstructuur hersteld en de gelijkvloerse vloeren heraangelegd met bewaarde Gobertange- en terracottategels.

"De Warande" werd bij ministerieel besluit van 22 maart 1991 beschermd als monument.

Diephuis met markante barokke verhoogde halsgevel die in verweerde cartouches 1664 is gedateerd. Het pand - een oudere kern die in de 17de eeuw werd verbouwd, in de 18de eeuw werd uitgebreid en in de 19de en begin 20ste eeuw een aantal aanpassingen onderging - telt twee bouwlagen en vier traveeën onder een zadeldak met natuurleien bedekking. De gevelopstand van bak- en zandsteen is bepleisterd en witgeschilderd boven een bruin geschilderde pui van blauwe hardsteen. Karakteristiek voor de opbouw is de skeletstructuur met smalle penanten waarbinnen op de bovenverdieping eertijds kruisvensters waren gevat en die op de begane grond resulteert in een nagenoeg volledig opengewerkte winkel-/handelspui met doorgetrokken geprofileerde druiplijsten als begrenzing van de rechthoekige vensters en bijna vierkante bovenlichten. Opmerkelijk is de door waterlijsten geprononceerde en door platte banden gedecoreerde tweeledige geveltop, met getrapte aanzetten onder een halsvormige beëindiging met voluten en een bekronend driehoekig fronton met sierbol. In de eerste geleding een centraal rondboogvenster in bandomlijsting met imposten, trapeziumvormige sluitsteen en booglijst, tussen kleine rechthoekige vensters aan weerszij; hogerop een gelijkaardig luikvenster. Opvallend zijn verder de dubbele lelievormige muurankers, het centrale reliëf onder de druiplijst met uitbeelding van een putto op een ton, en in het bijzonder, de fraaie barokke rondbogige deuromlijsting met een breed ingediept en geblokt beloop, decoratieve sluitsteen met voorstelling van een hert in een warande – zie de huisnaam -, en erboven festoenornamenten in de zwikken.

Deels zichtbaar, verankerde beschilderde zuidzijgevel en achtertuitgevel met schouderstukken en vlechtingen, twee smalle ovaalvormige oculi en deels aangepaste ordonnantie met rechthoekige muuropeningen.

In het interieur bleven onder meer nog de oorspronkelijke structuur met moer- en kinderbalken bewaard, troggewelfjes, eikenhouten bevloering, dakconstructie met deels genummerde spanten en windas.

Aan de Dijle, bewaard muurfragment van het vroegere achtergebouw.

  • Administratie Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumenten & Landschappen, Afdeling Ruimtelijke Ordening, Huisvesting en Monumentenzorg Vlaams-Brabant, archief Monumenten en Landschappen, Leuven, Mechelsestraat nummer 137, "de Warande": beschermingsdossier 22.03.1991; restauratiedossier met "Eindrapport Materieel Tecchnisch vooronderzoek" door J. Grootaers, 2000, en "Restauratienota" door A. Buyse, 2001.
  • Stadsarchief Leuven, Modern Archief, dossier 3248 (bouwvergunning 16.05.1843); dossier 67194/72100 (bouwvergunning 14.08.1905 en 26.09.1910).
  • Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium, A113101, A113102, A113103, A69062, B19577, B19584, B19585,, B19589.
  • MEULEMANS, A., Oude Leuvense straten en huizen. De Mechelsestraat, in Mededelingen van de Geschied- en Oudheidkundige Kring van Leuven en omgeving, 9, Leuven, 1969, p. 176-177.

Bron: MONDELAERS L. & VERLOOVE C. met medewerking van VAN ROY D., VAN DAMME M. en MEULEMANS K. 2009: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Vlaams-Brabant, Leuven binnenstad, Herinventarisatie, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen VLB2, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verloove, Claartje; Mondelaers, Lydie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is gerelateerd aan
    Twee burgerhuizen

  • Is deel van
    Mechelsestraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Burgerhuis De Warande [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42371 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.