Negentiende-eeuws kerkhof van de parochie Vlierbeek met uitzonderlijke graftekens.

Historiek

Op basis van de Ferrariskaart is niet af te leiden waar de begraafplaats van de abdij precies lag. Ten zuiden van de kerk lag op het einde van de 18de eeuw een landbouwgebied. Bij het oprichten van de parochie Vlierbeek in 1829 lag de begraafplaats op het grasveld voor de kerk. In de Tweede helft van de 19de eeuw werd de begraafplaats ten zuiden van de kerk aangelegd. Ze staat dan ook voor de eerste keer aangeduid op de Kaart van België uit 1873. Een sterk naar het zuiden uitgebreide begraafplaats staat afgebeeld op de Kaart van België uit 1904 en de kaarten van 1969 en 1989 tonen op hun beurt de uitbreidingen naar het oosten en het zuiden. Eind jaren 1980 werd ook de zuidelijke toegang tot de begraafplaats gerealiseerd. De begraafplaats werd gesloten op het einde van de 20ste eeuw. Op de begraafplaats liggen meerdere Leuvense professoren begraven.

Beschrijving

Met een baksteen ommuurde, sterk geruimde en vergroende begraafplaats, bestaande uit meerdere door muren van elkaar gescheiden hoofdperken. De verschillende hoofdperken worden met een formele padenstructuur onderverdeeld in kleinere grafperken. De oudste ingang bevindt zich in het noorden ter hoogte van het voorplein bij de abdijkerk. Daar is de begraafplaats afgescheiden met een gietijzeren metalen omheining. Een hoofdpad leidt naar de centraal op de 19de-eeuwse begraafplaats opgerichte neogotische gietijzeren calvariekruis op een hardstenen voet. Het is een realisatie van de ijzergieterij August Van Aerschot uit Herentals.

Het herdenkingsteken voor de slachtoffers van de beide wereldoorlogen bestaat uit een hardstenen voet waarop een witstenen zuil staat. Op de voet staan oorlogstuig op lauriertakken afgebeeld en de gebeeldhouwde kettingen aan de zijkanten zijn gebroken. Bovenaan op de zuil een gekroonde medaille. De graftekst luidt Aan onze helden A nos heros. Het geheel staat op een met een natuurstenen muur omheind verhoogd perk. Verspreid over de begraafplaats liggen meerdere percelen met identieke graftekens die herinneren aan de slachtoffers van de tweede wereldoorlogen, oud-strijders en gesneuvelden van de Common Wealth.

De kerkhofmuur aansluitend bij het koor van de kerk heeft ingemetselde hardstenen grafplaten die mogelijk afkomstig zijn van het oude kerkhof op het voorplein van de abdijkerk. Tegen de zuidelijke kerkhofmuur liggen de kloosterorden in gemeenschappelijke perken.

Na de ruiming bleven voornamelijk graftekens bewaard langs de muren en de paden. De graftekens overspannen de volledige geschiedenis van de funeraire kust met voornamelijk maar niet exclusief 19de en vroeg 20ste-eeuwse graftekens ter hoogte van de noordelijk toegang en de kerkhofmuren en graftekens uit het interbellum langs de andere paden.

Tot de oudste graftekens behoren hardstenen portiekgraven, meerdere grafkapellen, afgebroken zuilen, cippes, graftuinen met stèles, muurstèles, stèles en sippes uitlopend op kruisen, boomstamkruisen, verhoogde tombes. Meerdere graftuinen zijn met metalen en hardstenen omheiningen afgeboord. Ze zijn voornamelijk opgetrokken in eclecticisme, neoclassicisme en neogotiek. Bij het eclectische grafteken Delvaux-Pardon en de neoclassicistische graftombe Nihoul bleven graftrommels bewaard. Op sommige graftekens is nog zwartschildering aanwezig terwijl andere met kwalitatief beeldhouwwerk zijn versierd.

De evolutie tijdens het interbellum en de naoorlogse periode is te zien dankzij een representatieve collectie van bewaarde hardstenen graftekens van het zerk-met-stèle type in art deco en modernisme, voornamelijk gelegen langsheen de paden. Meerdere graftekens hebben gestileerd beeldhouwwerk (vaak rozen), tekstplaten in marbriet en applicaties in porselein en metaal. De naoorlogse periode wordt gekenmerkt door een zoeken naar nieuwe materialen waarvan de modernistische graftekens in marmer getuigen zijn.

Tot de uitzonderlijkste graftekens behoren:

Het hardstenen neoromaanse grafteken van fabriekseigenaar Eduard Remy werd vervaardigd in 1897 door P. Verheylen en bestaat uit een bodemplaat met daarop een sarcofaag, omgeven door een deels lage en deels manshoge omheining en aan de hoofdzijde een hoog uitgewerkt portiek. De sarcofaag heeft een rechthoekige voetafdruk waarop vierkante gecanneleerde kolommen rusten. Samen dragen ze de bovenaan kruisvormig uitgewerkte deksteen, op de koppen met het grafschrift en kopjes en raken versierd. De lage omheining bestaat uit ajour uitgewerkte hardstenen platen gevat in pilasters met kapitelen. De hoekpijlers dragen diamantvormige dekstenen die aansluiten bij de afdekkende balustrade. Aan de voorzijde wordt de omheining afgewerkt met een metalen, van plantenmotieven voorzien, hekwerk. De meer dan manshoge omheining bevat platen met grafteksten, gevat in rondboogportieken met gecanneleerde kolommen uitlopend op kapitelen. De vierkante hoekpilasters hebben afgeronde hoeken en lopen uit op decoratief uitgewerkte puntig toelopende dekstenen. Aan de buitenzijde van de omheining hangen metalen baren die dienstig zijn voor het ophangen van rouw- en herdenkingskransen. Het hoog oplopend portiek heeft gedecoreerde zuilen en loopt uit op een rondboog met in het boogvlak de afbeelding van een Grieks kruis en wijnranken. Het kopstuk is zadeldakvormig, wordt gedecoreerd me lisenen en lijstwerk en is afgetopt met een kruis. Het portiek is opgevuld met een witstenen altaar waarvan de predella voorzien is van een zegenende Christus geplaatst in een mandorla, geflankeerd door de symbolen van de vier evangelisten. Op het altaar rust een gekruisigde christus.

De hardstenen neoclassicistische grafkapel Lindebrincs-Cuyx wordt gekenmerkt door een bassement, bovenbouw en zadeldak. De kapel is gedecoreerd met hoekpilasters. Het fronton draagt een gebeeldhouwde lauwerkrans en omgekeerde toortsen. Het geheel is afgetopt met een kruis. Een omlijste metalen deur geeft toegang tot de kapel terwijl in beide zijgevels rondboogvensters zitten. De graftuin wordt afgeboord met hardstenen paaltjes, door kettingen verbonden.

Het art nouveau-grafteken Verstraeten-Deneef bestaat uit een licht hellende bodemplaat met daarop een stèle met vierkantige voetafdruk. Het geheel is voorzien van rijke decoratie en lijnvoering in art nouveau. De bloemenfestoen is gedetailleerd uitgewerkt en bovenaan de stèle staat een kruis afgebeeld. Het geheel eindigt bovenaan op een globe.

De hardstenen art-decokapel op rechthoekige basis voor de flamingant, hoogleraar en jurist Jan Emiel Vliebergh dateert uit 1925. De met verdiepte muurvlakken geaccentueerde kapel draagt onder de kroonlijst meerdere glas-in-lood ramen voorstellende wapenschilden net. Een zadeldak dekt het geheel af. In de puntgevel staat het opschrift God Taal Volk en het grafschrift Aan E. Vliebergh 1872-1925. De zijgevels zijn versierd met verfijnd uitgevoerde laagreliëfs voorstellende geknakte rozen.