De omgeving van de neogotische bedevaartskapel Onze-Lieve-Vrouw-van-Zeven-Smarten omvat een halfcirkelvormige aanplanting van beuken en gekandelaarde linden rond de kapel (gebouwd in de plaats van een 17de-eeuwse kapel) met een kruisweg van 14 staties. De aanleg werd bepaald door getallensymboliek en bedevaartsritueel.

Historiek

Een eerste kapel werd gebouwd in de 17de eeuw, in een periode waarin tal van boskapellen de ultieme recuperatie van heidense devotieplaatsen in het kader van de Contrareformatie bezegelden. De huidige kapel zou rond 1840 gebouwd zijn op de plaats van de oude.

Beschrijving

De kapel bevindt zich op een halfcirkelvormig perceel van bijna 14 are, dat aan de bolle zijde wordt afgelijnd door dertien ‘staties’ van de kruisweg, halfreliëfs op pilaren, die in 1820 zouden zijn aangebracht onder impuls van de kapucijn Hendrik-Pieter Rega, telg uit de familie die het nabijgelegen Rega’s Hof te Rotselaar-Heikant bewoonde. De veertiende statie is de grafliggende Christusfiguur in de crypte.

Opmerkelijk is het niveauverschil (tot 2 meter) tussen het kapelperceel en het omliggende landschap, dat veroorzaakt zou zijn door een zandwinning in de jaren 1950. Op de bodemkaart wordt de (nu lintbebouwde) omgeving van de kapelheuvel als “groeve” aangeduid. De vegetatie van de kapelheuvel wordt gedomineerd door heischrale soorten zoals bochtige smele (Deschampsia flexuosa), fijnbladig schapengras (Festuca ovina tenuifolia), schermhavikskruid (Hieracium umbellatum) en zaailingen van Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina). Parallel met de bolle, halfronde buitenzijde van het kapelperceel werden – vermoedelijk rond 1920 – twee rijen beuken (Fagus sylvatica) geplant, 23 exemplaren in het totaal met stamomtrekken die momenteel variëren tussen 1,27 en 2,83 meter. Het perceel wordt daardoor volledig overschaduwd. Het wordt aan de (rechte) straatzijde afgelijnd door een rij van gekandelaarde zomerlinden (Tilia platyphyllos), de dikste met een stamomtrek van 1,52 meter, oorspronkelijk veertien in aantal (verwijzing naar de veertien staties), nu nog twaalf. Het plantsoen rond de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smarten is een typische religieuze thematuin, waarin getallensymboliek en godsdienstige rituelen de aanleg en inrichting hebben bepaald.

Bibliografie

De neogotische Onze-Lieve-Vrouwekapel in Heikant werd gebouwd omstreeks 1840. Ze ligt op een halfcirkelvormig beboomd perceel, verheven boven het straatniveau; de gebogen zijde is afgezet door pijlerkapellen met de 13 kruiswegstaties; de 14de statie wordt gevormd door het graf van Christus dat zich bevindt in de crypte onder het koor van de kapel.

Historiek

De kapel werd omstreeks 1840 opgetrokken in een neogotische stijl op de funderingen van een oudere kapel, waarvan de bouw in 1630 zou gestart zijn in een periode waarin tal van boskapellen de ultieme recuperatie van heidense devotieplaatsen bezegelden, dit in het kader van de Contrareformatie. Op deze plaats zou volgens de legende een houten Mariabeeldje teruggevonden zijn, dat afkomstig was van de afbraak van de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Rotselaar; hierdoor groeide de plaats uit tot een bedevaartsplaats. De toenmalige pastoor van Wezemaal besliste toen om er een kapel te bouwen.

Op de figuratieve kaart van de baronie Rotselaar door J.B. Joris (1767) wordt een gebouwtje afgebeeld dat beantwoordt aan een veelvuldig voorkomend model: een eenbeukige ruimte op rechthoekige plattegrond onder een zadeldak met dakruiter, mogelijk met een barokke voorgevel, maar in het perspectief van de afbeelding blijft deze zijde van het gebouw verborgen.

Op de Primitieve Kadasterkaart, opgemaakt door J. Gulikers in 1820, wordt een rechthoekig grondplan met een kruisje (perceel 625) weergegeven, in een mutatieschets van 1895, duidelijk met een afgeronde zuidzijde, vermoedelijk de apsis van de kapel. De (herop)bouw omstreeks 1840 werd kadastraal niet geregistreerd; het rechthoekige grondplan van de kapel bleef op het kadaster gedurende de hele 19de eeuw ongewijzigd.

Beschrijving

Het betreft een neogotische kapel op zeshoekige plattegrond met polygonale sluiting, waaronder zich een crypte bevindt. Het geheel is opgetrokken uit baksteen met verwerking van ijzerzandsteen voor de onderbouw, muurbanden en omlijstingen. Het hexagonale, leien schilddak wordt bekroond door een klokkenruiter met smeedijzeren kruis. Elke hoek van het gebouw wordt gemarkeerd door een steunbeer met een rondboognisje met reliëf; deze reliëfs vertonen een aantal mysteries van de Rozenkrans.

Twee spitsboogvensters met smeedijzeren, ruitvormige roeden zorgen voor de verlichting en twee blinde spitsboogvensters flankeren het polygonale koor dat in de kopgevel een oculus bevat. De spitsboogdeur zit gevat in een gelijkaardige omlijsting van ijzerzandsteen en wordt bekroond door een druiplijst met gestrekte uiteinden en een nis met reliëf zoals in de steunberen. Links van de deur zit een gevelsteen met opschrift 'Hier offert men ter eere van Onze Lieve Vrouwe ter Heyde' en eronder een offergleuf.

De crypte onder het koor is van buitenaf te bereiken via een trapje en is afgesloten door een ijzeren hek in een rondboogomlijsting van ijzerzandsteen.

Het interieur is overwelfd door een neogotisch stucgewelf met geprofileerde ribben. In het koor staat er een neogotisch houten altaar met twee plaasteren engelenbeelden.

De kruiswegkapellen zijn uitgewerkt als bakstenen pijlertjes op een voet van ijzerzandsteen en bovenaan voorzien van een rondboognis met gepolychromeerde reliëfs die de staties van de kruisweg voorstellen; de nisjes zijn op hun beurt bekroond door een ijzeren kruis en de passiewerktuigen.

De neogotische Onze-Lieve-Vrouwekapel in Heikant werd gebouwd omstreeks 1840. Ze ligt op een halfcirkelvormige aanplanting (14 are) van beuken en gekandelaarde linden. De gebogen zijde is afgezet door pijlerkapellen met de 13 kruiswegstaties; de 14de statie wordt gevormd door het graf van Christus dat zich bevindt in de crypte onder het koor van de kapel.

Historiek

De kapel werd omstreeks 1840 opgetrokken in een neogotische stijl op de funderingen van een oudere kapel, waarvan de bouw in 1630 zou gestart zijn in een periode waarin tal van boskapellen de ultieme recuperatie van heidense devotieplaatsen bezegelden, dit in het kader van de Contrareformatie. Op deze plaats zou volgens de legende een houten Mariabeeldje teruggevonden zijn, dat afkomstig was van de afbraak van de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Rotselaar. Iemand hing het beeldje op aan een boom en de plaats groeide uit tot een bedevaartsplaats. De toenmalige pastoor van Wezemaal besliste toen om er een kapel te bouwen.

Op de figuratieve kaart van de baronie Rotselaar door J.B. Joris (1767) wordt een gebouwtje afgebeeld dat beantwoordt aan een veelvuldig voorkomend model: een eenbeukige ruimte op rechthoekige plattegrond onder een zadeldak met dakruiter, mogelijk met een barokke voorgevel, maar in het perspectief van de afbeelding blijft deze zijde van het gebouw verborgen.

Op de Primitieve Kadasterkaart, opgemaakt door J. Gulikers in 1820, wordt een rechthoekig grondplan met een kruisje (perceel 625) weergegeven, in een mutatieschets van 1895, duidelijk met een afgeronde zuidzijde, vermoedelijk de apsis van de kapel. De (herop)bouw omstreeks 1840 werd kadastraal niet geregistreerd; het rechthoekige grondplan van de kapel bleef op het kadaster gedurende de hele 19de eeuw ongewijzigd.

Beschrijving

Het betreft een neogotische kapel op zeshoekige plattegrond met polygonale sluiting, waaronder zich een crypte bevindt. Het geheel is opgetrokken uit baksteen met verwerking van ijzerzandsteen voor de onderbouw, muurbanden en omlijstingen. Het hexagonale, leien schilddak wordt bekroond door een klokkenruiter met smeedijzeren kruis. Elke hoek van het gebouw wordt gemarkeerd door een steunbeer met een rondboognisje met reliëf; deze reliëfs vertonen een aantal mysteries van de Rozenkrans.

Twee spitsboogvensters met smeedijzeren, ruitvormige roeden zorgen voor de verlichting en twee blinde spitsboogvensters flankeren het polygonale koor dat in de kopgevel een oculus bevat. De spitsboogdeur zit gevat in een gelijkaardige omlijsting van ijzerzandsteen en wordt bekroond door een druiplijst met gestrekte uiteinden en een nis met reliëf zoals in de steunberen. Links van de deur zit een gevelsteen met opschrift 'Hier offert men ter eere van Onze Lieve Vrouwe ter Heyde' en eronder een offergleuf.

De crypte onder het koor is van buitenaf te bereiken via een trapje en is afgesloten door een ijzeren hek in een rondboogomlijsting van ijzerzandsteen.

Het interieur is overwelfd door een neogotisch stucgewelf met geprofileerde ribben. In het koor staat er een neogotisch houten altaar met twee plaasteren engelenbeelden.

De kruiswegkapellen zijn uitgewerkt als bakstenen pijlertjes op een voet van ijzerzandsteen en bovenaan voorzien van een rondboognis met gepolychromeerde reliëfs die de staties van de kruisweg voorstellen; de nisjes zijn op hun beurt bekroond door een ijzeren kruis en de passiewerktuigen.

Het plantsoen rond de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smarten is een typische religieuze thematuin, waarin getallensymboliek en godsdienstige rituelen de aanleg en inrichting hebben bepaald. Parallel met de bolle, halfronde buitenzijde van het kapelperceel werden – vermoedelijk rond 1920 – twee rijen beuken (Fagus sylvatica) geplant, 23 exemplaren in het totaal, met stamomtrekken die momenteel variëren tussen 127 en 283 centimeter (stamomtrek gemeten op 150 cm hoogte). Het perceel wordt daardoor volledig overschaduwd. Het wordt aan de (rechte) straatzijde afgelijnd door een rij van gekandelaarde zomerlinden (Tilia platyphyllos), de dikste met een stamomtrek van 152 centimeter, oorspronkelijk veertien in aantal (verwijzing naar de veertien staties), nu nog twaalf.

Opmerkelijk is het niveauverschil (tot 2 meter) tussen het kapelperceel en het omliggende landschap, dat veroorzaakt zou zijn door een zandwinning in de jaren 1950. Op de bodemkaart wordt de (nu lintbebouwde) omgeving van de kapelheuvel als "groeve" aangeduid. De vegetatie van de kapelheuvel wordt gedomineerd door heischrale soorten zoals bochtige smele (Deschampsia flexuosa), fijnbladig schapegras (Festuca ovina subspecies tenuifolia), schermhavikskruid (Hieracium umbellatum), zaailingen van Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina).

Halfcirkelvormige aanplanting (14 are) van beuken en gekandelaarde linden rond een neogotische bedevaartkapel van 1840 (gebouwd in de plaats van een 17de-eeuwse kapel); aanleg bepaald door getallensymboliek en bedevaartsritueel.

Een eerste kapel werd gebouwd in de 17de eeuw, in een periode waarin tal van boskapellen de ultieme recuperatie van heidense devotieplaatsen in het kader van de Contrareformatie bezegelden. Op die plek zou een houten Mariabeeldje zijn teruggevonden dat afkomstig was van de afbraak van de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Rotselaar. Iemand had het aan een boom opgehangen en "allengskens kwam er een grote toeloop van menschen geplaegd met de koorts en vrouwen met kwade borsten", zodat de toenmalige pastoor van Wezemaal (waaronder de Heikant nog ressorteerde) zich genoopt zag er een kapel voor te bouwen. Op de figuratieve kaart van de baronie Rotselaar door J.B. Joris (1767) wordt een gebouwtje afgebeeld dat zou kunnen beantwoorden aan het model dat bij veel van deze kapellen voorkomt: een eenbeukige ruimte met een rechthoekig grondplan, een zadeldak met dakruiter, mogelijk met een barokke voorgevel, maar in het perspectief van de afbeelding blijft deze zijde van het gebouw verborgen.

Op de Primitieve kadasterkaart, opgemaakt door J. Gulikers in 1820, wordt een rechthoekig grondplan met een kruisje (perceel 625) weergegeven, in een mutatieschets van 1895 duidelijk met een bolle zuidzijde, vermoedelijk de apsis van de kapel.

De huidige kapel zou rond 1840 gebouwd zijn op de plaats van de oude. Deze (herop)bouw heeft echter geen sporen nagelaten in de kadastrale documenten; het oude rechthoekige grondplan van de kapel bleef kadastraal de hele 19de eeuw behouden. Het gaat om een neogotische kapel (stucgewelf met houten ribben en spitsboogramen) met een zeshoekig grondplan en een polygonale sluiting, gebouwd boven een crypte. Het zeshoekige schilddak wordt bekroond door een klokkenruiter. De kapel bevindt zich op een halfcirkelvormig perceel van bijna 14 are, dat aan de bolle zijde wordt afgelijnd door dertien 'staties' van de kruisweg, halfreliëfs op pilaren, die in 1820 zouden zijn aangebracht onder impuls van de kapucijn Hendrik-Pieter Rega, telg uit de familie die het nabijgelegen Rega's Hof te Rotselaar-Heikant bewoonde. De veertiende statie is de grafliggende Christusfiguur in de crypte.

Opmerkelijk is het niveauverschil (tot 2 meter) tussen het kapelperceel en het omliggende landschap, dat veroorzaakt zou zijn door een zandwinning in de jaren 1950. Op de bodemkaart wordt de (nu lintbebouwde) omgeving van de kapelheuvel als "groeve" aangeduid. De vegetatie van de kapelheuvel wordt gedomineerd door heischrale soorten zoals bochtige smele (Deschampsia flexuosa), fijnbladig schapegras (Festuca ovina subspecies tenuifolia), schermhavikskruid (Hieracium umbellatum), zaailingen van Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina). Parallel met de bolle, halfronde buitenzijde van het kapelperceel werden – vermoedelijk rond 1920 – twee rijen beuken (Fagus sylvatica) geplant, 23 exemplaren in het totaal met stamomtrekken die momenteel variëren tussen 127 en 283 centimeter (stamomtrek gemeten op 150 cm hoogte). Het perceel wordt daardoor volledig overschaduwd. Het wordt aan de (rechte) straatzijde afgelijnd door een rij van gekandelaarde zomerlinden (Tilia platyphyllos), de dikste met een stamomtrek van 152 centimeter, oorspronkelijk veertien in aantal (verwijzing naar de veertien staties), nu nog twaalf. Het plantsoen rond de kapel van Onze-Lieve-Vrouw van Zeven Smarten is een typische religieuze thematuin, waarin getallensymboliek en godsdienstige rituelen de aanleg en inrichting hebben bepaald.