erfgoedobject

La Nouvelle Maison, architectenwoning Henry van de Velde

bouwkundig element
ID
42778
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42778

Juridische gevolgen

Beschrijving

Na een verblijf achtereenvolgens in Duitsland en Nederland werd Henry van de Velde in 1925 op initiatief van invloedrijke vrienden naar België teruggehaald als directeur van het pas opgerichte Institut supérieur des Arts décoratifs van Terkameren en professor aan de Rijksuniversiteit van Gent. Kort daarop, in 1927, liet hij met de opbrengst van de verkoop van enkele impressionistische tekeningen zijn vierde eigen woning bouwen. Ditmaal in Tervuren, in de bosrijke buitenwijk Hoogvorst, op de grens met Wezembeek-Oppem.

Als symbool voor de start van een nieuwe carrière in België, de zogenaamde Tweede Belgische periode (1926-1947) werd deze woning heel toepasselijk 'La Nouvelle Maison' gedoopt. Van de Velde bleef er wonen tot hij in 1947, op 84-jarige leeftijd, naar Zwitserland verhuisde.

De vrijstaande eengezinswoning is ingeplant op een driehoekig perceel omsloten door de Albertlaan, de Henry Vande Veldelaan en een voetweg. Het rechthoekige volume, dat een kelderniveau en twee bouwlagen telt, is opgetrokken in een ruwe, gele baksteen van groot formaat, de zogenaamde 'Belvedère' die in die tijd vaak werd gebruikt. De brede kroonlijst van het plat dak en de balkons zijn in beton, terwijl de borstweringen en het buitenschrijnwerk in metaal zijn uitgevoerd.

De toegang tot de woning en de half ondergrondse, schuin ingeplante garage bevindt zich aan de korte noordwestelijke zijde. Een kleine, vierkante hal met vestiaire en trap naar de verdieping leidt naar de keuken aan de noordoostzijde en de langgerekte bibliotheek aan de zuidwestzijde. De bruuske overgang van de smalle bibliotheekruimte naar de ruime, centraal gelegen leefkamer werkt verrassend. Op deze rechthoekige, lateraal verlichte leefruimte sluiten langs de zuidoostzijde de eetkamer en het atelier aan. Keuken en eetkamer zijn onderling verbonden door een sas dat tevens toegang verleent tot de tuin.

De leefruimte wordt naar buiten toe verlengd door een langgerekt terras, dat via een bakstenen trap rechtstreeks aansluit op de tuin aan de zuidwestkant. Dag- en nachtzone zijn strikt gescheiden door een trap die de zeer symmetrisch ontworpen verdieping bedient: een centrale gang geflankeerd door zeven slaapkamers, twee badkamers en een naaikamer.

De twee slaapkamers langs de zuidoostelijke gevel bezitten een gemeenschappelijk terras, terwijl het balkon van de badkamer langs de voorgevel tegelijk functioneert als luifel voor de onderliggende voordeur.

Opvallend bij dit ontwerp is de sterke vereenvoudiging, zowel qua organisatie als volumewerking en gevelbehandeling en dit gecombineerd met een zin voor perfectie, eigen aan gans het oeuvre van van de Velde. Hijzelf karakteriseerde de realisaties uit deze periode als een architecture réduite aux masses, au dialogue des pleins et des vides; architecture ancrée au sol, comme si elle en était le fruit même. De gevelbehandeling beperkt zich tot een zorgvuldige profilering van kroonlijsten en plinten en een accentuering van de baksteenlagen door middel van diep ingetrokken voegen. Voor de afgeronde hoeken, die de massa van het volume benadrukken werd gebruikt gemaakt van speciaal hiertoe vervaardigde baksteen.

Niettegenstaande noch van de Velde zelf, noch de kritiek veel commentaar besteedde aan 'La Nouvelle Maison', kan deze relatief bescheiden woning worden beschouwd als het archetype van latere realisaties zoals het bewonderde huis Wolfers (1930), het voorlopige museum Kröller-Muller (1925-1938) en de bibliotheek van de Rijksuniversiteit van Gent (1932-1936). Al deze werken worden gekenmerkt door een verdere vereenvoudiging van de taal en een accentuering van volumes: een architectuur die in haar zoeken naar een 'zuivere plasticiteit' wordt herleid tot een elementaire stapeling van massa's en een heldere ruimtelijke wisselwerking tussen openheid en geslotenheid. Ook de typische afgeronde hoeken, die de massa van het geometrische volume beklemtoont, treft men aan bij 'La Nouvelle Maison'. Tot op heden bleef deze laatste eigen woning, waarin van de Velde ruim twintig jaar verbleef, zowel in- als uitwendig vrij gaaf bewaard.

  • PAESMANS G. 1993: beschermingsdossier B 079 (Tervuren, Albertlaan 1, woning Henry van de Velde).

Auteurs: Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2023: La Nouvelle Maison, architectenwoning Henry van de Velde [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42778 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.