erfgoedobject

Hof van Staeckenborgh

bouwkundig element
ID
42803
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42803

Juridische gevolgen

Beschrijving

Het hof van Staeckenborgh of van Reynegom was in oorsprong een hoeve, waarvan het huidige uitzicht gedeeltelijk opklimt tot de 18de eeuw.

Historiek

Volgens J. Bosmans werd al in 1639 melding gemaakt van een hoeve met omliggend land in eigendom van de erfgenamen van Leonaerts De Visse. Voortgaande op de nog aanwezige jaarankers werd het vandaag nog bestaande woonhuis opgericht in 1724. Vermoedelijk werden kort daarop de bijhorende hoevegebouwen opgetrokken, die ten noorden aansloten op de woning, zie de jaartal 1734 in de inmiddels verdwenen westelijke stalvleugel. In de loop van de 18de eeuw kreeg de hoeve in ieder geval een gesloten karakter aangezien zowel op de kaart van Ferraris (1770-1778) als op de 19de-eeuwse Poppkaart (circa 1860) een gesloten hoeve met een binnenplein en een uitspringend (woon)gedeelte in de zuidoostelijke hoek wordt weergegeven. De waterput op het binnenplein werd volgens de jaarankers gebouwd in 1764.

Waarschijnlijk kwam het goed vanaf 1742 in eigendom van de adellijke familie de Reynegom, die het in bezit hield tot het begin van de 19de eeuw. Een akte van 1771 vermeldt ridder Ferdinandus van Reynegom de Staeckenbourg als eigenaar; het hof wordt dan omschreven als 'Staeckenbourgh hoff met schuere, stallingen, coolhoff, boomgaert, winnende landen ende weyden daer van dependerende ... gestaen ende gelegen binnen de parochie ende vrijheydt van Duysbourgh'.

Op de Ferrariskaart is er sprake van de 'C(en)se Reynegom', terwijl de Poppkaart het hof (verkeerdelijk) benoemt als '’t hof van Hakenbourg F(er)me'; de Vandermaelenkaart vermeldt '’t hof van Stackenbourg'. De laatste baron van Duisburg, Joannes Ghislenus Maximiliaan de Reynegom de Staekenbourg, stierf kinderloos, waarna het goed in handen kwam van de aangetrouwde familie de Villegas.

Ten tijde van de Franse Revolutie, toen de Duisburgse kerk gesloten was, werd op het hof van Reynegom de mis voorgedragen; J. Bosmans (1883) spreekt dan ook van een ingerichte kapelkamer met altaar en obiitborden van 1786 (baron Ferdinand Ghislemus van Reynegom evenals van de barones Theresia Ghislena de Villegas) en 1803 (Isabella Theresia de Gansacker d'Iteghem).

In 1812 werd de woning samengevoegd met de hoeve en als één geheel verpacht aan 'meier' Ferdinand De Coster. Op de Atlas der Buurtwegen (1843-1845) is er sprake van een Madame Legrelle als eigenares. Gravin Vincent Le Grelle, geboren de Villegas de St. Pierre Jette, grondeigenaarster te Antwerpen, wordt door J. Bosmans aangehaald als eigenares op dat ogenblik (1883).

Naast enkele aanpassingen in het laatste kwart van de 19de eeuw, zie kadastrale mutatieschetsen, werd ook een bijkomend woonhuis gebouwd ter vervanging van een gedeelte van de westelijke vleugel. Na een brand in 1967 werden de noordelijke vleugel, de westelijke stalvleugel en gedeeltelijk ook de zuidelijke stalvleugel gesloopt.

Beschrijving

Vandaag resten van het vroegere hof het langs de straat gelegen woonhuis van 1724 met ten noorden enkele bewaarde bestanddelen van de voormalige hofstede: ten oosten een in 1989 tot wooneenheden verbouwde vleugel en ten zuiden de gedeeltelijk gesloopte 18de-eeuwse stalvleugel; de westzijde omvat een nieuwbouw ter vervanging van een door brand vernielde vleugel die, voortgaande op oude foto’s uit de eerste inventariscampagne (einde jaren 1960) 1734 was gedateerd en aansluitend een woning met uitzicht uit het begin van de 20ste eeuw, doch vermoedelijk met oudere kern; de diverse vleugels zijn geschikt rondom een opnieuw gekasseide binnenplaats met waterput.

Woonhuis

Het woonhuis, waarvan het linker deel door jaarankers 1724 is gedateerd, kreeg zijn huidige cementbepleistering vermoedelijk in het begin van de 20ste eeuw. Het geheel bestaat uit een breedhuis van drie traveeën links en een diephuis van twee traveeën rechts, waardoor het geheel een L-vormige plattegrond heeft. Het verankerde bouwvolume van twee bouwlagen wordt afgedekt door twee haaks in elkaar gewerkte zadeldaken (kunstleien); aan de zuidzijde bleef een aandak bewaard. De met schijnvoegen gecementeerde lijstgevel links, in combinatie met een dito tuitgevel rechts, worden beide geopend door rechthoekige vensters, op de begane grond in een sobere entablementomlijsting en op de verdieping in een geprofileerde omlijsting voorzien van oren met afhangende festoenen en een met guirlandes versierde sluitsteen. Ook de borstweringen op de verdieping zijn decoratief uitgewerkt. Identieke omlijstingen en uitgewerkte borstweringen komen ook elders voor in Duisburg onder meer op de Kerkplaats. De deur, voorafgegaan door een kleine bordestrap, zit gevat in een vlakke omlijsting van blauwe hardsteen op neuten en bekroond door een geprononceerde kroonlijst. Het schrijnwerk werd vernieuwd. Aan de westzijde van het diephuis bleven een aandak en vlechtingen zichtbaar, evenals schouderstukken van witte natuursteen. In de gecementeerde noordgevel bleef een classicistische deuromlijsting van witte natuurstenen behouden.

Hoevegebouw

Het rechts aanpalende hoevegebouw, gelegen ten oosten van de binnenkoer, is een eveneens gecementeerd bouwvolume onder een geknikt zadeldak (mechanische pannen) met de nok parallel aan de straat. Het bevat mogelijk een oudere kern maar werd in 1989 verbouwd tot wooneenheden waarbij de oorspronkelijk blinde voorgevel voorzien werd van rechthoekige muuropeningen. Aan de noordzijde bleef een aandak bewaard.

Stalvleugel

De 18de-eeuwse stalvleugel ligt ten zuiden van het erf en in het verlengde van het diephuis van de woning. Dit verankerde, bakstenen volume, aan erfzijde beschilderd, telt zes traveeën onder een geknikt zadeldak, vrij recent gedekt met mechanische pannen. In de zuidgevel bleef een getralied kloosterkozijn bewaard naast kleinere, al dan niet getraliede vensters in een omlijsting van witte natuursteen, waarvan enkele vernieuwd. Uiterst links werd vrij recent een rondboogdeur in een omlijsting van witte natuursteen aangebracht; dit gebeurde ook in de erfgevel, waar een aantal andere muuropeningen eveneens werden gewijzigd.

Westzijde

De westzijde wordt naast de nieuwe constructie ingenomen door een recent gerenoveerde woning met neotraditionele reminiscenties, waarvan het uitzicht dateert uit het begin van de 20ste eeuw. Het betreft een onderkelderde en verankerde baksteenbouw van drie traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak, gedekt met vernieuwde Vlaamse pannen en voorheen gevat tussen aandaken met vlechtingen. De lijstgevel aan erfzijde wordt afgelijnd door een rondboogfries en gemarkeerd door gecementeerde muurbanden. De eenvoudige steekboogvensters hebben een blauwe hardstenen lekdrempel, de rechthoekige deur een platte bandomlijsting van blauwe hardsteen. Een houten kroonlijst op modillons en tandlijst lijnt de gevel af.

Waterput

De waterput op de binnenkoer is een witgeschilderde bakstenen constructie met zichtbare natuurstenen hoekkettingen op vierkante plattegrond onder tentdak met piron, door jaarankers 1764 gedateerd, hoewel J. Bosmans melding maakt van een bornput gedateerd 1683.

  • Kadasterarchief Vlaams-Brabant, Mutatieschetsen Tervuren, afdeling IV (Duisburg), 1893/16, 1894/4, 1898/18, 1903/12, 1904/8, 1962-63/17, 1970/30.
  • Atlas Cadastral parcellaire de la Belgique, Philippe-Christian Popp, uitgegeven in 1842-1879, schaal 1:5000.
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • BOSMANS J. 1883: Proeve eener beschrijving der gemeente en oude vrijheid Duisburg, Leuven, 72-78.
  • VANDENDAEL F. 2008: Het Staeckenborgh Hof te Eizer, deel 1, De Horen 35.2, 56-64.
  • WYNANTS M. 1996: Duisburg, oude vrijheid op nieuwe wegen. Bijdragen tot de geschiedenis van Duisburg n.a.v. 20 jaar Dorpsfeesten (1976-1996), Tervuren, 63-65.

Auteurs: De Vries, Birgit; Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof van Staeckenborgh [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/42803 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.