Sterk gerenoveerde resten uit de 17de en 18de eeuw van een monumentale, historische hoeve, gelegen op de hoek met de Dorpsstraat en met een geschiedenis die vermoedelijk opklimt tot de 12de eeuw.

Historiek

Volgens de literatuur was de Hondsberghoeve eertijds één van de vijf hoven die deel uitmaakten van de ‘villa fossam’, het domein van Reinier van Vossem, dat hij in 1129 aan de abdij van ’t Park schonk (zie gemeente-inleiding). Het hofcomplex met beemden en boomgaard lag op de zuidelijke oever van de Voer; de benaming verwijst naar door het geslacht van Hondsberge, een van de oudste lokale geslachten, die het hof van de 13de tot de 15de eeuw in cijns hielden van het Hof van Vossem. Sommige bronnen vermelden Walter of Wouter van Hondsberge als de oprichter van de hoeve in 1267.

Voortgaande op een pachtbrief van 1533 bestond het Hof te Hondsberge op dat ogenblik uit huizen, schuren, stallen en omliggende landen waarbij de eigenaar een kamer in het woonhuis en de inrijpoort met paardenstallen voor zichzelf reserveerde.

Na financiële problemen van de toenmalige eigenaar Jan de Walsche, heer van Bodegem, kwam het hof in 1635 via openbare verkoop in handen van Baltasar Brems, procureur bij de Raad van Brabant, wiens erfgenamen het later in twee delen te koop stelden, waarbij het eerste deel in handen kwam van Johan van Thulden, lid van de Soevereine Raad, het andere deel werd eigendom van advokaat Dionisios van den Berghe; desondanks bleef één pachter de twee eigendommen uitbaten.

De Ferrariskaart van 1770-1778 toont een U-vormig complex geopend naar het zuiden naar de Lindeberg(straat) met boomgaard ten noordwesten.

Vanaf het einde van de 18de eeuw en dit tot in 1923 was de hoeve in handen van de familie Coosemans, vanwaar de latere benaming Coosemanshof. Het primitieve kadasterplan van 1831 en de Poppkaart van halverwege de 19de eeuw vertonen ongeveer dezelfde inplanting als de 18de-eeuwse Ferrariskaart met uitzondering van een haaks gebouw op de noordelijke vleugel.

Voortgaande op oude foto's en de vandaag nog bestaande resten kunnen we de toenmalige hoeve reconstrueren als volgt: een binnenkoer met aan de westzijde de woning en een dienstgebouw in het verlengde (voortgaande op de poortopeningen wagenhuis?), een schuur aan de oostzijde, en stallen aan de noordzijde met een haaks aansluitende vleugel uit het einde van de 18de of het begin van de 19de eeuw; aan de Lindenberg(straat) tussen de woning en de schuur geeft een overluifelde poort toegang tot het erf.

In 1923 wordt het eigendom in twee loten gesplitst: de grote schuur met de overdekte inrijpoort die toegang geeft tot het erf met de pachterswoning enerzijds en de achterbouw met stallen anderzijds.

Beschrijving

Van de voorheen U-vormig ingeplante hoeve met ten noorden haaks aansluitende vleugel, zoals ingetekend op het primitieve kadasterplan (1831), resten enkel de toegangspoort tot het binnenerf met ten westen ervan de sterk gerenoveerde vleugel met woning en aansluitend bedrijfsgedeelte en ten oosten de voormalige poort en straatmuren van de in 1976 gesloopte schuur. Ook de noordelijke, haaks aansluitende vleugel beleef bewaard, zij het in sterk aangepaste toestand.

De sloop van een deel van de overige gebouwen werd kadastraal geregistreerd in 1923. De gebouwen zijn opgetrokken in een traditionele bak- en zandsteenstijl, tot voor de laatste renovatie witgekalkt.

De met pannen overluifelde toegang omvat een poort in een sterk verankerde rondboogomlijsting van geprofileerde witte natuursteen. Links en rechts is er een lege rondboognis.

Het gerenoveerde woonhuis telt van vijf traveeën en één bouwlaag onder een steil, pannen zadeldak met de nok haaks op de straat. De erfgevel wordt gemarkeerd door een hoge onderbouw van kalkzandsteen en rechthoekige vensters met dorpels van blauwe hardsteen; centraal is er korfboogdeur in een omlijsting van kalkzandsteen, bekroond door een waterlijst met gestrekte uiteinden, en op de imposten voorzien van het jaartal 1637. De linkse zijtuitgevel behield een aandak, schouderstukken, vlechtingen en in de top een rechthoekig venster in een omlijsting van kalzandsteen. Het onregelmatige metselwerk en de verstoorde muurvlechtingen in de zuidwesthoek verwijzen naar de afgebroken aanbouw onder mank dak zoals nog te zien op een foto van Clément Tréfois, begin 20ste eeuw. Op de vrijgekomen plaats werd de huidige kapel opgetrokken. Het bedrijfsgedeelte rechts van de woning, werd eveneens ingericht als woning; mogelijk verwijzen de inmiddels aangepaste poorten naar de vroegere functie van wagenhuis.

Rechts van de toegang bleven de straatmuren van de in 1976 gesloopte langsschuur gedeeltelijk bewaard met een rondboogpoort en een elders gerecupereerde, hier recent ingebrachte gevelsteen met jaartal 1619.

De vleugel ten noorden, opklimmend tot het einde van de 18de of het begin van de 19de eeuw, is vandaag verdeeld in meerdere woongelegenheden; enkel het volume van twee bouwlagen onder een aan weerszijden afgewolfd zadeldak (nok parallel aan de Dorpsstraat) refereert nog aan de vroegere toestand; het linkerdeel behield min of meer een vroeg-20ste-eeuws uitzicht; mogelijk werd het gebouw na de verkoop in 1923 aangepast en voorzien van een voor die periode karakteristieke cementering; het rechtse deel werd recent gerenoveerd.