Gasthuis voor arme zieken, gesticht in de 13de eeuw. Tijdens de belegering van de stad in 1635 werden de gebouwen grotendeels verwoest en nadien geleidelijk heropgebouwd.

Historiek

Het oudste bekende gasthuis te Tienen werd in de loop van de 13de eeuw gebouwd voor de armen zieken. De juiste stichtingsdatum is echter niet gekend. De stad Tienen had het beheer over het gasthuis. In 1588 werd het beheer van het gasthuis grondig hervormd. De nieuwe overste moest om de twee jaar in aanwezigheid van de burgemeester verantwoording afleggen aan de aartsbisschop op zijn afgevaardigde. Daardoor werd het beheer van het gasthuis grotendeels onttrokken aan de burgerlijke overheid. De zieken werden verzorgd door gasthuiszusters.

Een panoramisch zicht op de stad uit 1604 beeldt het Sint-Janshospitaal af bestaande uit twee vierkanten. Het noordwestelijk vierkant tussen de Victor Beauduinstraat (voeger Langestraar), de Kortestraat, de Gasthuismolenstraat en de Mene omvatte de gasthuiskapel aan de Victor Beauduinstraat, een vleugel langs de Gasthuismolenstraat en een lagere vleugel die een verbinding maakte tussen beiden. Het ging hierbij wellicht om de ziekenzaal uit de 16de eeuw. Het zuidoostelijk vierkant bestond uit een langwerpig gebouw, waarschijnlijk de hoeve van het hospitaal.

Op 9 juni 1635 brandde het gasthuis gedeeltelijk af en de gebouwen werden grondig gerestaureerd. De gasthuiskapel en de grote ziekenzaal bleven bewaard.

In 1825 verhuisde het gasthuis naar een nieuw gebouw naast het Groot-Begijnhof. De kapel geraakte hierdoor in onbruik en werd afgebroken. Het gelijkvloers van de 17de-eeuwse vleugel langs de Gashuismolenstraat werd in de loop van de 19de eeuw verbouwd om er individuele sociale woningen in te maken.

Beschrijving

Het gasthuis bestaat uit enkele overblijfselen van de gasthuiskapel en andere gebouwen langs de Victor Beauduinstraat, een 17de-eeuwse vleugel langs de Gasthuismolenstraat en een grote ziekenzaal die beide vleugels verbindt.

De rij woningen in de Gasthuismolenstraat maakte vroeger deel uit van het Sint-Janshospitaal. Het nummer 12 is een hoekhuis met twee bouwlagen onder een zadeldak. De woning dateert vermoedelijk van vóór de brand in 1635. De zijtrapgevels zijn verrijkt met speklagen. Kruisvensters (ontlastingsbogen met zandstenen sleutel aan de voorgevelzijde) en geprofileerde puilijst. Het nummer 14 en daarnaast gelegen woningen zijn de 17de-eeuwse gasthuisvleugel op kwartsieten sokkel met afschuining van zandsteen. Licht gebogen zadeldak op houten modillons met zijtrapgevels. Eenvoudige gevelordonnantie met kruisvensters en smalle vensters met middenkalf op de bovenverdieping. Wijzigingen uit einde 18de eeuw: rechthoekige vensters en deuren voorzien van uitstekende sluitstenen (nummers 16-18); en uit 19de en 20ste eeuw: veranderingen aan de muuropeningen. Hoek Gasthuismolenstraat: voormalige gasthuismolen, met jaartallen 1298-1925, laatstgenoemde wijzend op de wederoprichting.

De ziekenzaal is opgetrokken in baksteen, met gebruik van Gobertangesteen voor de speklagen, steigergaten en druiplijsten. Van de kapel zijn nog slechts sporadisch elementen terug te vinden in gebouwen aan de Victor Beauduinstraat.

Vermoedelijk gesticht circa 1200; na de troebelen van de 16de eeuw werd getracht het bestuur ervan over te dragen aan de geestelijke autoriteiten. Tijdens de belegering van de stad in 1635 werden de gebouwen grotendeels verwoest en nadien geleidelijk heropgebouwd. Het voorheen merkwaardige ensemble in traditionele bak- en zandsteenstijl, voorzien van een kapel uit de 16de eeuw, werd gedeeltelijk gesloopt, verbouwd en onderverdeeld in particuliere woningen. De bewaard gebleven delen getuigen van een zekere rijkdom en verzorging in de afwerking.

Nummer 12. Begin 17de-eeuws hoekhuis, twee verdiepingen en zadeldak. Zijtrapgevels verrijkt met speklagen. Kruisvensters (ontlastingsbogen met zandstenen sleutel aan de voorgevelzijde) en geprofileerde puilijst. Heden verlaten en bouwvallig.

Nummer 14 en volgende. Bak- en zandstenen langshuizen uit de 17de eeuw op kwartsieten sokkel met afschuining van zandsteen. Licht gebogen zadeldak op houten modillons; zijtrapgevels. Eenvoudige gevelordonnantie met kruisvensters en smalle vensters met middenkalf op de bovenverdieping. Wijzigingen uit einde 18de eeuw: rechthoekige vensters en deuren voorzien van uitstekende sluitstenen (nummers 16-18); en uit 19de en 20ste eeuw: veranderingen aan de muuropeningen. Hoek Gasthuismolenstraat: voormalige gasthuismolen, met jaartallen 1298-1925, laatstgenoemde wijzend op de wederoprichting.