Teksten van Gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4294

Gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl ()

Oorspronkelijk een geheel van twee gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl op de hoek van Wolstraat en Lange Koepoortstraat, in twee fasen gebouwd in opdracht van Thérèse Helen, naar ontwerpen door de architect Ernest Stordiau uit 1883. Als eerste kwam het hoekhuis tot stand, gevolgd door het aanpalende rijhuis in de Lange Koepoortstraat. In het hoekhuis was vanaf eind 1883 een filiaal van The Singer Manufacturing Company gevestigd, de bekende producent van naaimachines uit New York, die op dat moment verspreid over heel België 40 winkels uitbaatte. In opdracht van de heer Declercq breidde de aannemer Carolus Joannes Janssens het complex in 1898 uit met een derde winkelhuis in de Wolstraat. Ook liet hij in 1923 het zadeldak door de aannemer Louis Van den Bergh vervangen door een pseudo-mansarde. Het complex werd in 1930 door "La Compagnie Singer" inwendig verbouwd tot winkel, kantoren, ateliers, stapelruimte en een leslokaal, naar een ontwerp door de architect Maurice Dieltiëns. Tot deze ingreep behoorde ook de huidige winkelpui in art-decostijl.

De winkelhuizen Helen behoren tot de vroegst gekende realisaties van Ernest Stordiau, wiens carrière tijdens de latere jaren 1870 van start was gegaan. Als beginnend architect paste hij in deze periode het destijds conventionele neoclassicisme toe van het hotel Robyns aan de Frankrijklei, of de second-empirestijl van de dokterswoning Caeymaex in de Sint-Thomasstraat. Vanaf de tweede helft van de jaren 1880 onderscheidde Stordiau zich met burgerhuizen in een geheel eigen, op de Florentijnse vroegrenaissance geïnspireerde bouwstijl. Tot de representatieve voorbeelden behoren het hotel Frédéric Belpaire uit 1887 aan de Sint-Jansvliet, en het woningensemble voor de Maatschappij van het Oostkwartier in de Stierstraat uit 1896. De architect drukte omstreeks de eeuwwisseling met talrijke realisaties een belangrijk stempel op de wijk Zurenborg, en speelde een vernieuwende rol binnen de Antwerpse art nouveau. In zijn behoudende late werk uit het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog, liet hij zich vooral inspireren door de Franse Lodewijk XIV-stijl en het classicisme.

Complex gevormd door een eerste rijhuis van drie, een hoekhuis van drie bij twee, en een tweede rijhuis van twee traveeën, vier bouwlagen hoog onder een pseudo-mansarde (kunstleien). Sinds 1930 vervangt de huidige winkelpui, de oorspronkelijke, klassieke houten winkelpuien met zijportaal, pilasters en entablement. Oorspronkelijk bepleisterd en beschilderd, is het baksteenmetselwerk van de lijstgevel na 1975 gedecapeerd. Horizontaal geleed door cordonvormende lekdrempels en verticaal geritmeerd door pilasters die de traveeën per drie (Lange Koepoortstraat) of twee (Wolstraat) bundelen, beantwoordt de opstand aan een klassieke driedeling. Deze is opgebouwd uit de pui, de bel-etage en de twee bovenste verdiepingen in kolossale orde. Oorspronkelijk werd de bel-etage gemarkeerd door geblokte pilasters en gevelbrede balkons met ijzeren borstweringen. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema met registers van rechthoekige vensters, oorspronkelijk gevat in licht geprofileerde omlijstingen. De bel-etage onderscheidt zich sinds 1930 door smeedijzeren borstweringen met een spiraalpatroon in art-decostijl die het balkon vervangen, de topgeleding heeft individuele lekdrempels. Een klassiek hoofdgestel met een houten kroonlijst op klossen en tandlijst vormt de gevelbeëindiging. De breed opengewerkte winkelpui met hoekportaal uit 1930, oorspronkelijk met een groen-marmeren bekleding, is vandaag bepleisterd; de privé-inkom met polygonaal bovenlicht uiterst rechts behield de houten deur met siersmeedwerk. Van een recente renovatie dateren de toegevoegde balkons uit staal en glas en de vernieuwde pseudo-mansarde.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1883#518, 1883#1123, 1898#74, 1923#15547, 1930#36205 en 1930#38110.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2019: Gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/298928 (geraadpleegd op ).


Gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl ()

Hoekhuis van vier + zes traveeën en vier bouwlagen onder pseudo-mansardedak (kunstleien) met houten dakkapellen; waarvoor bouwaanvraag in 1883 voor het bouwen van een winkelhuis naar ontwerp van architect Ernest Stordiau in opdracht van juffr. Thérèse Helen, van dezelfde architect een tweede bouwaanvraag in hetzelfde jaar voor het bijbouwen van de 3 linker traveeën.

Bepleisterde en beschilderde lijstgevels, door middel van pilasters - op twee bouwlagen geblokt, op hoogste verdieping als het ware kolossaal opgesteld - geordonneerd, waardoor de traveeën gebundeld werden, in de zijgevel drie aan drie, in de voorgevel twee aan twee. Rechthoekige vensters in licht geprofileerde omlijstingen; lekdrempels. Kroonlijst met tandlijst en modillons.

Begane grond circa 1920-30 voorzien van een groen-marmeren bekleding; ijzeren veelhoekige deur met bovenlichten (voorgevel) uit deze periode, evenals ijzeren leuningen voor de deurramen van de bel-etage. Recente aluminium deur in afgeschuinde hoektravee.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1883#518 en 1883#1123.

Bron: GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSÉE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Goossens, Miek
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Goossens M. 1976: Gekoppelde winkelhuizen in neoclassicistische stijl [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4294 (geraadpleegd op ).