erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Gillis

bouwkundig element
ID
43408
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43408

Juridische gevolgen

Beschrijving

Over het precieze ontstaan van deze in oorsprong castale kapel zijn geen gegevens bekend. Lefèvre suggereert dat ze gelijktijdig met de mottetoren werd opgericht. Het ontstaan van deze motte wordt meestal in de 10de eeuw gesitueerd, alhoewel begin 13de eeuw meer aannemelijk lijkt.

Circa 1280 bestond er alleszins reeds een kapel. Uit deze periode dateert namelijk de benaming 'Quinte Kapellen' waarmee de vereniging van de kerken van Attenhoven, Racour, Rumsdorp, Waasmont en Sint-Gertrudis Landen tot de ene parochie Landen wordt bedoeld. De kapelaan van Rumsdorp werd dan ook door de pastoor van Landen benoemd. Landen zelf ressorteerde onder het gezag van het kapittel van de Luikse Sint-Lambertuskathedraal. Terwijl de kapellen van Attenhoven, Racour en Waasmont in de late middeleeuwen tot parochiekerken uitgroeiden heeft Rumsdorp deze evolutie nooit ondergaan. Ze werd in de 17de eeuw nog steeds aangeduid als 'capella sub parochia Landen'. Tijdens het ancien régime was de kapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Sindsdien is er sprake van de Sint-Egidius of Sint-Gilliskapel.

De huidige kapel werd in 1726 gebouwd en ingewijd op 22 januari 1727. Volgens een gedenkplaat in de zijgevel "EXPENSIS CAPITULI SANCTI LAMBERTI LEODENSIS 1727" werd de bouw bekostigd door de tiendeheer. Het is een eenbeukig bak- en hardstenen volume van drie traveeën met ingebouwde westtoren en een polygonaal koor waarop een sacristie aansluit. Toren en flankerende bijgebouwen dateren uit de 19de eeuw. Een bouwnaad in de zijgevels bevestigt deze latere uitbreiding. Sober classicistisch, sterk op zichzelf gesloten geheel waarbij het uniforme parementmetselwerk nadrukkelijk wordt geaccentueerd door hardstenen hoekkettingen, een korfboogdeur in de westgevel en grote rondboogvensters. Opmerkelijk is het ontbreken van vensters in de noordelijke beukwand. De eveneens sobere, witgeschilderde binnenruimte (banale recente vloer en bakstenen plint) is afgedekt met een vlakke houten zoldering waarbij de balken rusten op natuurstenen consoles. Geel-groen beschilderde profielen en een lelieboord zorgen voor een decoratieve toets. Eenvoudige polychrome glasramen met geometrische motieven.

Mobilair. Portiekaltaar (geflankeerd door twee deuren) met in het boogfronton een Mariamonogram in stralenkrans en een tabernakeldeurtje met Hostiedragende kelk in reliëf, deels vergulde eik, tweede kwart 18de eeuw. Als altaarstuk een schilderij op doek, eerste helft 18de eeuw, Vlaamse School, met voorstelling Onze-Lieve-Vrouw Onbevlekte Ontvangenis. Biechtstoel: eenvoudige vormgeving met in de bekroning een medaillon met Godsoog in stralenkrans, eik, tweede helft 18de eeuw(?). Houten beeld Sint-Gillis. Orgel: Vve H. Geurts en Cie uit Antwerpen, circa 19OO.

De toegang tot de kerk verloopt via twee hardstenen pilasters en een geplaveid pad geflankeerd door een lage bakstenen muur met hardstenen dekplaten en een smeedijzeren hekwerk. Een poorthek links en rechts van het kerkportaal leidt naar het volledig door een hoge bakstenen muur omsloten kerkhof dat nog steeds als begraafplaats wordt gebruikt. Aan de zuidzijde begrenst de kerkhofmuur een smalle steeg die naar de hoeve Blavier leidt. Hier woonde kerkmeester en armenmeester Arnoldus Blavier (+ 1830) wiens sobere grafkruis op het kerkhof is bewaard. Tegen de kerkmuur bevindt zich eveneens de waardevolle grafsteen van Aegidius Everaerts (+ 1654) en zijn twee echtgenoten (respectievelijk + 1623 en + 1676?) met uitgewiste wapenschilden van de overledenen.

  • LEFEVRE G., Landen et les villages environnants, leurs origines, leur organisation sous le régime féodal, s.l., (1904).
  • Ons Landens Erfdeel : bijdragen in de nummers 8, 32, 36, 46.

Bron: Beschermingsdossier DB002061
Auteurs: Paesmans, Greta
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Gillis [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/43408 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.