Georiënteerde dorpskerk ingeplant aan de zuidelijke straatzijde; omringend ommuurd kerkhof van oost tot zuid omschreven door de Teirlinckstraat. Hoofdtoegang kerkhof tussen vierkante overhoekse hekpijlers in noordwestelijke kerkhofhoek; zijtoegang met trap ten zuiden naar Teirlinckstraat.

Historiek

Vrijwel geen vroege bouwhistoriek bekend. Huidige kerk wellicht voorafgegaan door een romaans of vroeggotisch eenbeukig kerkje, later vergroot tot eenbeukige kruiskerk. Van de voorgaande kerk bleef de 16de-eeuwse gotische westtoren behouden. Gegevens voorhanden in verband met herhaaldelijke herstellingswerken in de loop van het vierde kwart van de 16de eeuw, 17de eeuw en 18de eeuw; in 1772 was de kerk zodanig vervallen dat een nieuwbouw overwogen werd. Huidig classicistisch schip met koor en sacristie gebouwd in 1780-1783. Naar aanleiding van herstellingen in 1885 vernieuwde kerkvloer en reconstructie van kerkhoftrap. Restauratie onder andere van kerkhofmuur in 1895 door architect Van de Vyvere (Oudenaarde). In 1908 restaureert architect Vande Velde (Melle) de toren: gepaard met vervanging van witsteen, nieuw traceerwerk in venster van doksaal, herstelling van gebinte en verlaging van torenhorloges. Dakwerken in 1941 onder leiding van architect J. Dhaeyer (Schorisse). Restauratie van gevels en dakwerken circa 1981 naar ontwerp van architectenbureau Bressers (Gent); in 1983 opfrissing van kerkinterieur.

Beschrijving

De plattegrond ontvouwt een driebeukig schip van drie traveeën gevolgd door een uitspringend transept en koor van twee traveeën met driezijdige sluiting; sacristie in noordelijke kooroksel met ten oosten uitspringend portaaltje uit de 20ste eeuw; grotendeels ingebouwde vierkante westtoren, namelijk aan weerszij geflankeerd door met één travee verlengde zijbeuk, ten zuiden de vroegere doopkapel, noordelijke travee met geïncorporeerde ronde torentrapkoker.

Vrij gedrongen kerktoren van vier bouwlagen, volgens K. De Wolf van circa 1525; ingesnoerde leien torenspits die nauwelijks boven de nok van het schip aanzet. Voorgevel geleed door waterlijsten overeenstemmend met de versnijdingen van de dubbele geprononceerde hoeksteunberen. Onderste torengeleding van Doornikse steen en zandsteen (onder meer ijzerhoudende) in onregelmatig verband, waarschijnlijk met recuperatiemateriaal van oudere kerk; overig torenmetselwerk van bak- en zandsteen. Gedrukt korfbogig westportaal onder halfronde waterlijst; hoge tweede bouwlaag van toren met twee geledingen en groot spitsboograam; twee spitsbogige galmgaten in elke torengevel.

Deels gewitte bakstenen kerk op sokkel van Doornikse hardsteen en met zandstenen hoekkettingen (witsel recent merendeels verwijderd); leien zadeldak doorlopend boven het koor; lagere transeptarmen onder afgewolfd schilddak. Hoge segmentboogvensters. Gedicht rechthoekig zijportaal in hardstenen omlijsting in westelijke travee van beide langsgevels, elk onder een omlijste rondbogige beeldnis, ten noorden met gepolychromeerd stenen Sint-Antoniusbeeld, ten zuiden met gepolychromeerd stenen Sint-Ursmarusbeeld. Schuingeplaatste portiek in zuidelijke kooroksel; sinds 1977 vervangt een stenen Christusbeeld een vroeger houten Christusbeeld aan kruis. Geelgeschilderde rondboognis met brede hollijst.

Interieur

Bepleisterd en witgeschilderd classicistisch kerkinterieur met rondbogige scheibogen op Toscaanse zuilen. Overwelving met Boheemse kappen gescheiden door bogen op stucconsoles. Koorvloer met stermotief in marmer. Westwand van schip met fraai gedecoreerd laat-18de-eeuws houtwerk namelijk tochtportaal onder doksaal met balustrade, aan weerszij een binnendeur van beide ruimten naast de toren; houten spiltrap in bakstenen trapkoker.

Mobilair

Schilderijen. Altaardoek uit de 17de eeuw met "Hemelvaart van Maria" toegeschreven aan G. de Crayer. Anoniem schilderij uit de 17de eeuw, "Boodschap van de engel aan Maria". Vijf geschilderde taferelen uit het openbaar leven van Jezus van circa 1726 (één gedateerd doek), afkomstig van de Sint-Adriaansabdij te Geraardsbergen. "Heilie Ursmarus beschermer van mens en dier", schilderij van 1845 door D. Bevernage (Oudenaarde). Beeldhouwwerken. Gepolychromeerd houten Sint-Ursmarusbeeld uit de 18de eeuw. Houten Jezusbeeld afkomstig van calvarie, uit de 18de eeuw. Geschilderd houten beeld van Sint-Franciscus Xaverius van 1896, gesigneerd P. Speck. Missiekruis van 1883. Meerdere gepolychromeerde houten heiligenbeelden uit eind 19de eeuw en twee eikenhouten engelenbeelden van 1901, door E. Van den eynde (Gent).

Meubilair. Portiekvormig barok houten hoofdaltaar uit de 17de eeuw, aangepast in de 19de eeuw; zandstenen altaarsteen met wijdingsdatum 1783; opmerkelijk tabernakel. Portiekvormig barok houten zijaltaar uit de 17de eeuw toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw; eiken altaartombe en Onze-Lieve-Vrouwebeeld geleverd 1898 door beeldhouwer E. Van den eynde. Portiekvormig houten zijaltaar in neorenaissancestijl toegewijd aan Sint-Ursmarus, van 1878 door Delestré (Geraardsbergen). Fraaie geornamenteerde koorbanken ingewerkt in koorlambrisering, wellicht van 1783.

Communiebank uit de 18de eeuw in rococostijl, deels gewijzigd tot altaar in 1971. 19de-eeuwse houten preekstoel met eiken heiligenbeelden van 1899 door E. Van den eynde (Gent). Drie 18de-eeuwse biechtstoelen waarvan twee in rococostijl (van midden 18de eeuw en tweede helft van de 18de eeuw) verwerkt in de lambrisering uit midden 18de eeuw van noordelijk en zuidelijke transeptwand; biechtstoel in combinatie met kast, uit eind 18de eeuw in sacristie. Overige lambrisering in transept en van zijbeuken van 1853 met ingewerkte kruisweg van 1853 geschilderd op doek door Van den Bossche (Gent).

In origine orgel door L. Van Peteghem (Gent), 1785; orgelkast en doksaal met decoratie in Lodewijk XVI-stijl door D. De Staercke (Nederbrakel). Sindsdien aanzienlijk gewijzigd, onder meer door Fr. Joris (Ronse) in begin 20ste eeuw.

Zwarte marmeren doopvont met koperen deksel, uit eind 18de eeuw - begin 19de eeuw. Twee koorglasramen gedateerd 1924 en gesigneerd Camille Ganton De Foin Gent. In de kerkvloer: meerdere 17de-eeuwse grafstenen van Doornikse kalksteen, 18de-eeuwse grafstenen van wit marmer.

Twee fraaie gietijzeren grafkruisen op het kerkhof.