Teksten van Traditioneel hoekhuis

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4386

Traditioneel hoekhuis ()

Traditioneel hoekpand van Minderbroedersrui, Wijngaardbrug en Grote Goddaard, dat uit de eerste helft van de 17de eeuw dateert. Het gebouw met dubbele trapgevel werd in 1923-1924 ingrijpend gerestaureerd onder leiding van de architecten Léon Stynen en Victor Gorlé (gevelinscriptie), met een premie van de Stad Antwerpen. Opdrachtgever was de société anonyme Comptoirs Vander Elst, een keten van tabakswinkels verbonden aan de tabaksfabriek Vander Elst Frères, producent van het populaire, in 1923 gelanceerde sigarettenmerk Belga. De restauratie met winkelinrichting behoort tot de vroegste realisaties van Léon Stynen, die tijdens het interbellum meerdere winkels van de Comptoirs Vander Elst zou ontworpen, onder meer op het De Brouckèreplein te Brussel in 1925.

Met een gevelbreedte van drie bij zes bij drie traveeën, omvat het hoekpand drie bouwlagen onder twee parallele zadeldaken (nok loodrecht op de Wijngaardbrug, leien). Het gebouw is opgetrokken in traditionele bak- en zandsteenstijl, met speklagen, wigvormige ontlastingsstenen, kwartholle negblokken, doorlopende waterlijsten, steigergaten en kwartholle daklijsten, verankerd door midden smeedijzeren muurankers. De registers van kruiskozijnen zijn voorzien van geprofileerde druiplijsten en houten schrijnwerk met glas in lood. Bij de restauratie van 1923-1924 werd het bak- en zandsteenparement van de bovenbouw ontpleisterd en hersteld, met aanvulling en vervanging van de zandstenen onderdelen door Euvillesteen. Tot dan was een gedeelte van de oorspronkelijke kruiskozijnen nog bewaard. Het getrapte dakvenster in de middenas van de westgevel zijde Grote Goddaard, werd symmetrisch gereconstrueerd boven de oostgevel zijde Minderbroedersrui. Aan de Wijngaardbrug: dubbele trapgevel van zeven treden met overhoeks topstuk. Registers van gekoppelde kruiskozijnen op de twee bovenverdiepingen. Tweeledige geveltoppen, geopend door een drielicht met rondbogig middenluik, de imposten en sluitsteen in diamantkopvorm, tussen rechthoekige zijluiken met druiplijst; rechthoekig luik erboven. Aan Minderbroedersrui en Grote Goddaard: regelmatige ordonnantie van kruiskozijnen, de bredere middentravee zijde Minderbroedersrui geaccentueerd door drielichtskozijnen. Het getrapte dakvenster van vijf treden met schouderstukken en overhoeks topstuk, wordt geopend door een kruiskozijn.

In plaats van de klassieke winkelpui met wortelmotieven uit de late 19de eeuw, ontwierpen Léon Stynen en Victor Gorlé een neotraditionele pui met discrete art-deco-inslag, grotendeels uit witte natuursteen, verwerkt met baksteen aan Wijngaardbrug en Grote Goddaard. Deze bestaat uit rechthoekige vitrines, rondboogportalen met waterlijst en kozijnen. De casementen van de fries droegen oorspronkelijk de firmanaam “VANDER ELST”; een neobarokke cartouche bekroonde de pui zijde Minderbroedersrui, twee art-deco-cartouches met bloemenkrans flankeren het kruiskozijn met smeedijzeren traliewerk zijde Wijngaardbrug. Van de winkel- en privé-deuren inclusief bovenlichten is het schrijnwerk bewaard; de kleurrijke glas-in-lood-bovenlichten van de vitrines zijn verdwenen.

Een bronzen gedenkplaat herinnert aan de schilder Albrecht Dürer (1471-1528), die in 1520-1521 te Antwerpen verbleef bij de koopman-zeepzieder Joost Planckfelt (Blanckwalt) in het huis “Engelenborch”, destijds gelegen aan de Wolstraat 19. Deze plaat met tweetalig opschrift (Nederlands-Duits) werd in 1971 ter gelegenheid van het 500ste geboortejaar van Dürer aangeboden door zijn geboortestad Nürnberg.

Volgens de restauratieplannen uit 1923, kreeg het pand een volledig nieuwe indeling, waarvan het programma bestond uit een winkel met woonst onder het dak, en een bovenwoning die de eerste en tweede verdieping besloeg. De winkel met keuken besloeg de begane grond; een privé-portaal en afzonderlijk trappenhuis zijde Grote Goddaard ontsloot de winkelwoonst die uit drie vertrekken bestond. De bovenwoning, ontsloten door een inkom- en traphal zijde Minderbroedersrui, omvatte een woonkamer, spreekkamer, vestiaire en keuken op het eerste, drie slaapkamers en een badkamer op het tweede niveau.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossier 1923#16284; foto FOTO-OF#6632.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2017: Traditioneel hoekhuis [online], https://id.erfgoed.net/teksten/204038 (geraadpleegd op ).


Hoekhuis ()

Hoekhuis van drie bouwlagen Onder dubbel zadeldak (nok parallel aan Minderbroedersrui). Bak- en zandsteenbouw uit de eerste helft van de 17de eeuw, in 1924 grondig gerestaureerd door architecten Léon Stynen en Victor Gorlé (zie gevelstenen), waarbij de volledige pui omgebouwd werd in moderne, doch aangepaste stijl met artdeco-inslag; verder reconstructie van de kruiskozijnen, waterlijsten en aanvullingen van de speklagen met heden zeer vervuilde Euville-steen.

Minderbroedersrui-zijde: in 1924 volledig heropgebouwd waarbij de achterzijde aan de Grote Goddaert als uitgangspunt werd genomen. Lijstgevel met drie traveeën: bredere middentravee verhoogd in getrapt dakvenster uitlopend op overhoeks topstuk. Kruiskozijnen wigvormig ontlast: drielichten in middentravee. Steigergaten onder de daklijst. Natuurstenen pui met breed winkelraam, geflankeerd door twee rondboogdeuren op halfzuilen met art-decokapiteel: smalle driedubbele bovenlichten. Wijngaardbrug-zijde: dubbele trapgevel (acht treden + overhoekse topstukken) van zes traveeën; volledig opengewerkt in gekoppelde kruiskozijnen. In de toppen, rondboogluik en rechthoekige zijvensters; luikgat onder topstuk. Benedenverdieping met gedenkplaat aan het bezoek van A. Dürer aan Antwerpen. Grote Goddaert-zijde: lijstgevel van drie traveeën met getrapt dakvenster in verhoogde middentravee. Kruiskozijnen. Steigergaten onder de daklijst. Pui met getraliede vensters en rondboogdeur in geprofileerde omlijsting. Herstellingswerken worden voorbereid.


Bron: GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSÉE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Goossens, Miek
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Goossens M. 1976: Traditioneel hoekhuis [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4386 (geraadpleegd op ).