De typische 18de-eeuwse pastorie van de Sint-Machutusparochie, opgebouwd volgens het schema 'entre cour et jardin', wordt omgeven door een deels omhaagde en ommuurde pastorietuin. De pastorie is een voorbeeld van het lange gebruik van het rococo in de plattelandsarchitectuur

Historiek

Volgens het Liber Memorialis werd de pastorie gebouwd in 1774 door pastoor De Loose. Het ontstaan van de 18de-eeuwse pastorieën kadert in het streven van de 18de-eeuwse Oostenrijkse keizers om de Kerk onder staatscontrole te plaatsen. De taak van de kerk werd meteen ook beperkt tot de zorg voor het zielenheil. Ze moest bijgevolg dicht bij het volk staan. Binnen dat kader situeert zich ook de beslissing van de staat om de parochies te hervormen en de pastoors te huisvesten in betere woningen. De wet van 25 september 1769 getekend door Keizerin Maria Theresia verplichte de lokale tiendenheffers om in te staan voor huisvesting en onderhoud van de woning van de dorpspastoor. Deze wetgeving verklaart de nieuwbouw of verbouwing van bestaande pastorieën in het laatste kwart van de 18de eeuw. Deze pastorieën werden meestal ingeplant volgens het traditionele schema ‘entre cour et jardin’.

Volgens archiefdocumenten werden de omheiningsmuren gebouwd in 1876 en 1887. De pastorie werd gerestaureerd in 1878.

Beschrijving

De pastorie is ingeplant schuin tegenover de kerk in een volledig ommuurde en omhaagde beboomde tuin op de hoek met de Fonteinstraat. Een toegangspoort tussen gemetste pijlers met gekasseide oprit is ingeplant tegenover de voorgevel, een voetgangerspoortje aan gelijkaardige pijlers, links met getraliede nis met Onze-Lieve-Vrouwebeeldje, geeft toegang op de hoek met Fonteinstraat.

Het achterin gelegen pastoriegebouw telt vijf traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak en was naar verluidt voorheen op rechter zijgevel gedateerd 178?. Het exterieur van de pastorie van Wannegem vertoont de traditionele opbouw van een dubbelhuis met heden beraapte geelgeschilderde voorgevel op grijze gecementeerde plint, licht getoogde vensters in vlak omlijste grijs geschilderde omlijsting met oren en sluitsteen, op arduinen dorpels, aflijnende hoekblokken en geprofileerde puilijst. De centrale rechthoekige deur is gemarkeerd door een arduinen omlijsting; het bovenlicht is voorzien van een fraaie smeedijzeren waaier met rocaillemotieven. Links en rechts werden respectievelijk een garage en keuken aangebouwd onder lessenaarsdak.

De gelijkaardige achtergevel werd volgens archiefdocumenten in 1905 beraapt en voorzien van vlak omlijste vensters. De benedenvensters zijn voorzien van persiennes en de vlak omlijste deur met tussendorpel heeft een identieke waaier en originele 18de-eeuwse spiegelboogdeur.

Het bewaarde 18de-eeuws interieur heeft een centrale gang met paneeldeuren en links en rechts telkens twee kamers met stucplafonds en -schouwen. Het rechter salon behield een grote haard en ingebouwde hoekkastjes. Een kelder met tongewelf en oorspronkelijke arduinen vloer bevindt zich onder het linker salon. Alle ornamentiek in het pand verwijst naar de rococostijl. De rococo is voor de bouwperiode (1774) eerder uitzonderlijk. Algemeen wordt aangenomen dat de bloeiperiode van het rococo zich situeert tussen 1740 en 1760. De jaren 1770 worden dan gekenmerkt door de classicistische stijl. De pastorie van Wannegem bewijst nogmaals dat data zeer voorwaardelijk zijn en dat op het platteland de nieuwe artistieke tendensen traag en met een achterstand van meer dan 10 jaar ingang vinden. De gebruikte ornamentiek in pleister-, smeed- en schrijnwerk is echter zeer verzorgd, getuigend van elegantie en is in perfecte staat.

De grote achterliggende tuin, afdalend naar de beekvallei, is volledig omhaagd en bezit talrijke bomen.