Historiek en context

Bankgebouw in art-decostijl ingeplant op een perceel tussen Nationalestraat en Kammenstraat, gebouwd in opdracht van de Bank of London & South America Limited, naar een ontwerp door de architecten Jan Vanhoenacker, John Van Beurden en Jos Smolderen uit 1924. Aannemer van het project, de grondige verbouwing van een bestaand pand, was de Entreprises Générales de Construction Van Riel & Van den Bergh, decennialang een van de belangrijkste bouwbedrijven in Antwerpen. Het gebouw werd omstreeks 1975 gesloopt voor de nieuwbouwflat op de hoek van Nationalestraat, Groenkerkhofstraat en Kammenstraat.

De oorsprong van de Britse bank klimt op tot de London Buenos Ayres, and River Plate Bank opgericht in 1862, en herdoopt tot de London and River Plate Bank in 1865. Waar de banke aanvankelijk enkel opereerde in Buenos Aires, werden al snel filialen geopend in geheel Argentinië, later gevolgd door Uruguay, Brazilië en Chili. De bank werd in 1918 overgenomen door de Lloyds Bank Limited, en fuseerde in 1923 met London and Brazilian Bank, tot de Bank of London & South America, die actief was tot 1986.

Vanhoenacker, Van Beurden en Smolderen, associés sinds 1920 tot omstreeks 1930, waren aanvankelijk vooral actief in de wederopbouw van de Westhoek. Tot hun belangrijkste realisaties behoort het in 1924 ontworpen hotel Jussiant in de Arthur Goemaerelei. Vanhoenacker tekende in 1928 met Smolderen en Emiel Van Averbeke nog voor de Boerentoren op de Schoenmarkt, en in 1929 met Van Beurden en de associés Vincent Cols en Jules De Roeck voor het Century Hotel in de De Keyserlei. Smolderen van zijn kant was al in 1926 aangesteld als hoofdarchitect van de Wereldtentoonstelling van 1930. De Bank of London & South America is representatief voor de grootstedelijke architectuur in art-decostijl, die Vanhoenacker, Van Beurden en Smolderen in de loop van de jaren 1920 ontplooiden, zowel voor residentiële als mercantiele bouwprojecten.

Architectuur

Gebouw van vier traveeën en drie bouwlagen met een terugwijkende dakverdieping. Lijstgevel met een parement uit witte natuursteen of simili, op een vlakke pui bekleed met marmer. Begane grond met getraliede vensters en zijportaal, oorspronkelijk met het opschrift "BANK OF LONDON & SOUTH AMERICA" in de fries. Bovenbouw verticaal gemarkeerd door gegroefde kapiteelloze halfzuilen in kolossale orde. Registers van rechthoekige vensters met vooruitspringende borstwering versierd met rozetten op de tweede verdieping; de vensters van de vierde zijn gedeeltelijk met bloemenband omlijst en bovenaan verrijkt met golvende gordijnimitatie. De twee middentraveeën worden bekroond door een in- en uitgezwenkt pseudo-fronton, verrijkt met het koninklijk wapen van Groot-Brittannië, met leeuw, eenhoorn en het devies "Dieu et mon droit" geflankeerd door de initialen BL en SA (Bank of London & South America).

Volgens de bouwplannen biedt de begane grond ruimte aan de lokettenzaal met vestibule. Ontsloten door de centraal ingeplante traphal en een lift, bestaan de eerste en tweede verdieping uit een directiekantoor met antichambre, bediendenkantoren en een archieflokaal. Terugwijkende dakverdieping met mansardekamers en een zolder.

Enkelhuis van drie bouwlagen met lijstgevel, opgetrokken in art-décostijl van circa 1925. Begane grond van drie traveeën met getraliede vensters en deur. Bovenbouw van vier traveeën, verticaal gemarkeerd door gegroefde kapiteelloze halfzuilen in kolossale orde; rechthoekige vensters met vooruitspringende borstwering versierd met rozetten op de derde bouwlaag; de vensters van de vierde zijn gedeeltelijk met bloemenband omlijst en bovenaan verrijkt met golvende gordijnimitatie. Daklijst verhoogd met grillige spiegelboog die om een wapenschild loopt met leeuw, eenhoorn en devies "Dieu et mon roi" geflankeerd door de letters BL en SA (= Bank of London end South America).