Teksten van Sint-Thomas en Sint-Matthijs

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4477

Traditioneel rijhuis ()

Samenstel van twee traditionele breedhuizen genaamd “Sint-Thomas” en “Sint-Matthijs”, het elfde en twaalfde van een geheel van oorspronkelijk twaalf gekoppelde panden met de namen van de apostelen. Deze werden omstreeks 1540 opgetrokken door Elisabeth de Meere, weduwe van Merten l'Hermite, op het erf van "de Kevie", het hoekhuis van Oude Koornmarkt en Pelgrimstraat, dat zij in 1513 hadden gekocht. Van noord naar zuid droegen deze de namen: “Sint-Pieter”, “Sint-Jan de Evangelist”, “Sint-Jacob de Mindere”, “Sint-Andries”, “Sint-Pauwels”, “Sint-Jacob de Meerdere”, “Sint-Philips”, “Sint-Mattheeus”, “Sint-Simon”, “Sint-Berthelmeeus”, “Sint-Thomas” en “Sint-Matthijs”. Van deze reeks breedhuizen met trapgevels en getrapte aandaken (Pelgrimstraat 1 tot 21), is het nummer 13 als enige vrij gaaf bewaard. De overige werden verbouwd en verhoogd met behoud van de oude kern (nummers 3, 7, 17, 19 en 21), volledig heropgebouwd (nummers 5 en 9), ingrijpend gerestaureerd met reconstructie van de geveltop (nummer 15) of recent vervangen door nieuwbouw (nummer 11).

De gekoppelde breedhuizen, oorspronkelijk elk twee traveeën breed en twee bouwlagen hoog onder zadeldaken, vormden al een eenheid in 1861, toen de puntgevels werden verbouwd in opdracht van ‘estaminet’-uitbater Jos. Fr. De Beuckelaer. Deze ingreep betrof het aanpassen van de vier kruiskozijnen van de bovenverdieping tot vijf rechthoekige vensters met lekdrempel, van de centrale rondboogdeur met sluitsteen en imposten tot een rechthoekige deur, en het toevoegen van lekdrempels aan de puivensters in de rechter flank. De Brouwerij Scaldis (Gebroeders Van Kerckhoven) uit Hingene, liet het pand in 1957 verbouwen door de architect Ernest Wauters. Daarbij werden de gevels afgetopt en de zadeldaken vervangen door een plat dak. Oorspronkelijk getrapt, waren de geveltoppen tweeledig, gemarkeerd door een omlopende waterlijst, het eerste register geopend door een rechthoekig drielicht met lager middenluik, het tweede door een rechthoekig luik en balkgat.

Vandaag geknikt dubbelhuis van vijf traveeën en drie bouwlagen onder een plat dak. De omstreeks 1975 opnieuw bepleisterde en beschilderde lijstgevel, is opgetrokken in bak- en zandsteenbouw, verankerd door smeedijzeren muurankers met gekrulde spie. De ordonnantie van de pui en bovenverdieping, opgebouwd uit registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen met hardstenen lekdrempel, beantwoordt aan de verbouwing van 1861. Rechthoekige deur in een vlakke hardstenen omlijsting op neuten uit de middenas. Op één na werden de benedenvensters later verlaagd tot cafédeuren. De kwarthol geprofileerde negblokken en de wigvormige ontlasting van de vroegere kruiskozijnen zijn nog ten dele bewaard achter de gevelbepleistering. Van de twee drielichten in het eerste register van de geveltoppen, bleven links de twee kloosterkozijnen en rechts het oorspronkelijk lagere middenluik met een latei op korbelen behouden; de overige openingen zijn gedicht, met behoud van de negblokken achter de gevelbepleistering. Kroonlijst uit 1957.

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1861#353 en 18#36720.
  • DERYCKE I. 1992: Het ontstaan van de Pelgrimstraat, Jaarboek Cornelis Floris 1992, 82-103.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Thomas en Sint-Matthijs [online], https://id.erfgoed.net/teksten/280774 (geraadpleegd op ).


Stadswoning ()

Dubbelhuis van vijf traveeën en drie bouwlagen, in kern opklimmend tot de tweede helft van de 16de eeuw tot de eerste helft van de 17de eeuw. Recent gedecapeerde lijstgevel van bak- en zandsteen, met sporen van de vroegere indeling en oorspronkelijke ankers met gekrulde spie.

Verlaagde rechthoekige deur in vlakke arduinen omlijsting op neuten (19de tot 20ste eeuw); links twee recente deurvensters.

Rechts twee bewaarde vensteromlijstingen gevormd door negblokken met sponning en kwarthol profiel, wijzend op de verdwenen stenen kruiskozijnen met bewaard wigvormig ontlastingssysteem; voorts aangepaste rechthoekige vensters met bijkomende lekdrempel en gietijzeren leuning - deels dichtgemetseld.

Op de derde bouwlaag: twee oorspronkelijke kloosterkozijnen en een aangepast met latei op kraagstukken. Geknikte daklijst.


Bron: GOOSSENS M. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A., STEYAERT R., ILLEGEMS P. & DE BARSÉE L. 1976: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3na, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Goossens, Miek
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Thomas en Sint-Matthijs [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4477 (geraadpleegd op ).