erfgoedobject

Watermolen Zwalmmolen en omgeving

bouwkundig / landschappelijk element
ID
45195
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45195

Juridische gevolgen

Beschrijving

Zwalmmolen of Ten Bergemolen, één van de vijf nog bewaarde watermolens op de Zwalmbeek in Zwalm. Reeds vermeld in 1040 en tot de Franse revolutie toebehorend aan de Gentse Sint-Pietersabdij. Oorspronkelijk koren- en oliewatermolen, van 1891 tot 1964 in gebruik als graangemaal. In 1991 samen met het tegenover gelegen molenaarshuis aangekocht door het Provinciebestuur. De restauratie is nog in voorbereiding.

IJzeren sluiswerk met zwengel en tandheugel met kamrad, in 1981 plaatsing van automatische klepstuw. Watermolen met ijzeren bovenslagrad. Molengebouw onder twee parallelle zadeldaken (pannen) en een aanbouwsel onder lessenaarsdak, vermoedelijk uit de 19de eeuw. Geschilderde en verankerde bakstenen voorgevel met getoogde vensters voorzien van ijzeren roedeverdeling. Rechthoekige deur met daarboven laaddeur. Gelijkaardige deuren in rechter aanbouwsel met binnenin trap naar bovenverdieping. Dakoverstek op vernieuwde consoles. Op daknok, windwijzer met paard en jaartal 1875, ook jaar van verkoop van de molen aan F. Vandermeensbrugge.

Intact 19de-eeuws molenmechanisme. Op de maalvloer, vierkante asput omringd door witgeschilderd bakstenen muurtje afgeboord met houten balken, voorzien van groot gietijzeren spoorwiel en drie sterrewielen en lichtsysteem met handwieltjes; drie meelbakjes; steenbed ondersteund door houten balken. Bedieningsmechanisme met tand- en heugelsysteem van de lossluis. In erachter gelegen kamer, drie meelgoten en bakjes voor walsenmaalstoel erboven. Op steenzolder, galg en drie koppels maalstenen in houten steenkisten met houten ringen, walsenmaalstoel of cilindermolen, zogenaamd "Midget Maxima Roller Mill N 194", van 1930 gevoed door een plansichter met excentrische aandrijving, voorts horizontale assen met gietijzeren riemwielen en gaffelwiel, op zolder haverbreker.

  • BAUTERS P. & BUYSSE R. 1980: De Oostvlaamse watermolens, Inventaris 1980, in Kultureel Jaarboek voor de provincie Oost-Vlaanderen, Bijdragen Nieuwe Reeks nummer 11, Gent, 115-117.
  • VANDEPUTTE J.L.Th. 1974: De molens van het arrondissement Oudenaarde, Uit hun geschiedenis, Oudenaarde, 66-68.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2000: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Brakel, Horebeke, Kruishoutem, Lierde, Zingem en Zwalm, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 15n4, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Kabinetskaart van de Ferraris is de site van de watermolen en hoeve met molenaarswoning reeds weergegeven. De watermolen ligt in de vallei van de Zwalmbeek net ten oosten van Munkzwalm. De molen zelf lag op een eilandje gevormd door de bypass en de beekvallei was vooral ingericht met grasland. Ten zuiden van de molen lag een spaarvijver en parallel met de beek liep een voetweg die Munkzwalm met het gehucht Bruggenhoek verbond. In de loop van de 20ste eeuw geraakte het eilandje bebost.

Vandaag zijn de molenvijver en de aftakking van de beek nog herkenbaar in het landschap. De rest van de vallei bestaat uit weilandpercelen.

  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
Auteurs: Verdurmen, Inge
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties

  • Omvat
    Hoeve met molenaarswoning

  • Is deel van
    Rekegemstraat


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2025: Watermolen Zwalmmolen en omgeving [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45195 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.