erfgoedobject

Maenhoudthoeve

bouwkundig element
ID
45605
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45605

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Maenhoudthoeve
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Maenhoudthoeve
    Deze vaststelling is geldig sinds

Beschrijving

Historische polderhoeve met bergschuur, zogenaamd "Maenhoudthoeve", recente naamgeving, naar laatste bewoners van de boerderij. Gelegen vlakbij het kanaal, aan de rand van de Nieuwe Zandvoorde- en Oudenburgse polder. Vermeld in een ommeloper van 1701; afgebeeld op kaarten van 1741, 1754, 1776 en op de Ferrariskaart (1770-1778): als hoeve met drie losstaande bestanddelen, opgenomen binnen de noordelijke bedijking van het kanaal Plassendale-Nieuwpoort (1638-1641). Waarschijnlijk is het grootste afgebeelde volume de nog steeds bestaande bergschuur. De bestaande hoeve wordt op die manier beschermd tegen de kunstmatige overstromingen om de verzanding van de Oostendse haven tegen te gaan. Bij de definitieve drooglegging van de polder circa 1700 was deze dijk niet meer noodzakelijk. Eind 18de eeuw verdween de ophoging, maar die bleef lang zichtbaar in de perceelsstructuur en in resterende waterpoelen ten noorden van de gebouwen. In de huidige samenstelling is de hoeve aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (1843); heeft sindsdien geen grote structurele wijzigingen meer ondergaan.

Polderhoeve met kenmerkende "kop-hals-romp-structuur", bestaande uit een grote West-Vlaamse bergschuur, waaraan later een stal en een woonhuis gebouwd werden. Gelegen aan de zuidrand van een onverhard, begraasd erf. Ten zuiden van het hoofdvolume, in het midden van het erf, een driedelig wagenhuis.

Bergschuur met geïncorporeerde stallen, vermoedelijk ten laatste in de eerste helft van de 17de eeuw gebouwd (zie aanleg dijk in 1638-1640 met ombuiging omheen de bestaande hoeve); datum "1256" in balk gebeiteld, vermoedelijk herbruik.

Monumentale langsschuur met rechthoekig grondplan (21,8 meter lang, 15,4 meter breed, 11,1 meter hoog); deels witgekalkte, verankerde bakstenen muren met gepekte plint, onder hoog afgewolfd zadeldak (nok parallel aan de straat, Vlaamse pannen). Muren waren vroeger van houten schotten, dak oorspronkelijk bedekt met stro. 19de-eeuwse aanbouwen onder lessenaarsdak aan zuid- en westgevel; noordgevel vernieuwd in 1945, aan binnenkant is de originele bakstenen voeting bewaard. Het hoge dak is ondersteund door een uitgebreid, vrij gaaf bewaard 17de-eeuws stapelgebinte met gebeitelde telmerken. De opstand van de schuur bestaat uit drie beuken van vier traveeën, ingedeeld door de zes monumentale stijlen waarop de dakkap steunt. Tussen de zes stijlen is een ruime graantas. Rond de tas bevinden zich de stallingen aan de noord- en oostzijde; in 1937 werden tussen de stijlen binnenmuren gemetseld, na 1945 werd een gedeelte van de tas als koestal ingericht. Aan de zuidzijde is de doorrit, waarvan de oude in- en uitrijpoorten even hoog zijn. In de doorrit zijn de twee houten dorsvloeren verdwenen. In de muur twee blinde nissen en twee typische schuifvensters. Boven de inrijpoort zijn duivenhokjes aangebracht, in de vorm van rechthoekige blinde nisjes. In de hoogopgaande oost- en westmuur zijn luchtgleuven uitgespaard. Het gedeelte ten zuiden van de doorrit staat niet in verbinding met de schuur en was vermoedelijk een wagenbergplaats, later varkenshok.

Koestal als verbinding tussen bergschuur en boerenhuis; bakstenen dwarsstal van anderhalve bouwlaag en zes traveeën, herbouwd in 1945 op de plaats van het lagere en minder diepe stalgedeelte.

Boerenhuis van laatste kwart 18de-eerste helft 19de eeuw als rechter gedeelte van het geheel. Verankerde baksteenbouw van anderhalve bouwlaag bestaande uit een laaghuis van drie traveeën onder mank zadeldak + twee opkamertraveeën onder gewoon zadeldak, allebei met Vlaamse pannen (nok parallel aan de straat). Witgekalkte muren op gepekte plint, met duidelijke bouwsporen. Linkertravee werd aangepast bij heropbouw van aangrenzende stal in 1945 (verandering deuropening, inbreng nis), de twee opkamertraveeën zijn later aangebouwd. Lage achtergevel van drie traveeën, hek met bakstenen pijlers en gietijzeren buisleuningen. Rechthoekige muuropeningen met vernieuwde kruiskozijnen, bewaarde luiken. Twee halfronde zoldervensters aan het hooghuis, met vernieuwd houtwerk (vroeger radvormig); deze vormgeving is typisch voor begin 19de eeuw. Eenvoudig interieur met bewaarde balklagen en plankenvloeren; cementtegelvloeren op gelijkvloers. Houten schouw met versieringen. Eenbeukige kelder met tongewelf en Boomse tegelvloer. Bewaard dakspant met gebeitelde telmerken.

Losstaand wagenhuis ten noorden van het boerenhuis. Bruine verankerde baksteenbouw van één bouwlaag en zes traveeën. Rechthoekige muuropeningen, drie korfbogige poorten. Laaddeur in rechter zijpuntgevel. Aanbouw met varkenshokken onder lessenaarsdak ten noorden.

  • Rijksarchief Brugge, Omlopers en andere bescheiden van de verzameling Vincent, nr. 1279, Register van onroerende goederen, "omlopers", van de watering van de Nieuwe Polder van Zandvoorde, bedijkt in 1700, 1ste - 9de begin, 7de begin nr. 18 (kopie gemaakt van J. Plante van 1701, door P. Gilliodts 1771).
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de collectie Karel Mestdagh, nr. 2220, Carte du Zandvoorde Polder (1741, kopie van 1817).
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de collectie Karel Mestdagh, nr. 2225, Carte figurative du Polder de Zandvoorde (1754).
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de collectie Karel Mestdagh, nr. 2226, Carte figurative du Polder de Zandvoorde (18de eeuw).
  • Rijksarchief Brugge, Omlopers Mestdagh, nr. 1148, Nieuwen ommeloper van alle de landen, soo vrye als prooslanden, liggende binnen den nieuwen bedeykten polder van Zandvoorde, f. 71v. en f. 76v, perc. nr.17 (1776).
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de collectie Karel Mestdagh, nr. 2219a, Plan imprimé de la Wateringue de Zandvoorde, sise à Zandvoorde et Oudenbourg, dressé par G. Charles van Wassenhove, conformément au plan original, à la suite d'une résolution prise par les grands propriétaires, le 11 mai 1857 (19de eeuw).
  • Rijksarchief Brugge, Kaarten en plannen van de collectie Karel Mestdagh, nr. 2222b, Extrait du plan cadastral de la Wateringue du "Nieuwen en deel Ouden Zandvoorde Polder" (19de eeuw).
  • D'HOOGHE A.M., De bergschuren in de Vlaamse Noordzeepolders, onuitgegeven licentiaatverhandeling R.U.G., Gent, 1977-1978.
  • GOEDSEELS V.; VANHAUTTE L, Hoeven op land gebouwd. Een verhaal van boerderijen, landschappen en mensen, Tielt, 1978, p. 54-57.
  • TREFOIS C., De bouw der boerenhoeven in de Zuidelijke Nederlanden, s.l., p. 33-36.

Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van STRUYF J. 2003: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oudenburg, Deelgemeenten Ettelgem, Roksem, Westkerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL1, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Maenhoudthoeve [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/45605 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.