De romp van de Waere- of Vandammemolen, op het kruispunt met de Molenstraat, gaat terug op een bakstenen bergmolen van 1835. Deze koren- en oliewindmolen verving een 17de-eeuwse houten molen. De site is aangegeven op de Ferrariskaart (1771-1778) als de "Waere Molen": een staakmolen met aan de overzijde van de weg de molenaarswoning en -hoeve. In 1913 verdeelde molenaar Vandamme de eigendom tussen zijn twee zonen: de ene kreeg de hoeve, de andere de molen. De tweede zoon bouwde aan de straat, voor de molen, een nieuwe molenaarswoning (Noordstraat nummer 1, verbouwd karakter).
Op deze plaats stond reeds een houten staakmolen in de 16de eeuw. De molen werd kort na 1584, bij de godsdiensttroebelen, verwoest, en in de 17de eeuw herbouwd. In 1835 verving P. Matthijs de staakmolen door een stenen grondzeiler op een berg. Dit was een koren- en oliewindmolen, later enkel nog een korenmolen met op de steenzolder drie steenkoppels. Bij de stenen molen was er in 1839 een rosmolen of "roskot". Dit vierkant gebouwtje is ook aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (rond 1843). In 1882 werd de molen verkocht aan Charles Vandamme, molenaar uit Aartrijke. Op de ijzeren band rond de kuip (band net onder de kap ter hoogte van het rollenkruiwerk) stond het opschrift: "1899 Westkerke Ch. Van Damme". Na het uithalen van de pestelroeden rond 1946 werd er nog even met een hulpmotor gemalen. In de daaropvolgende decennia werd ook de molenkap ontmanteld en de berg afgegraven.
De conische molenromp is gebouwd in gele baksteen (formaat 22 x 10,5 x 5 cm). De muuropeningen zijn boven elkaar gesteld, kenmerkend voor oudere stenen molens. Boven de afgegraven molenberg geven de muuropeningen de benedenverdieping (oorspronkelijk met de pletstenen van de olieslagerij), de maalzolder en de steenzolder aan. De licht getoogde muuropeningen zijn gevat onder strek. Onder de vroegere molenkap zijn er stellinggaten. Bij de molen staan er recente loodsen.
Auteurs: Vanneste, Pol
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Romp van Waeremolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/360002 (geraadpleegd op ).
Waere- of Vandammemolen. Bakstenen bergmolen gebouwd in 1835 ter vervanging van een 16de-eeuwse houten windmolen. Enkel de romp is bewaard, roeden werden circa 1946 uitgehaald.
Bron: CALLAERT G. & HOOFT E. met medewerking van STRUYF J. 2003: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Oudenburg, Deelgemeenten Ettelgem, Roksem, Westkerke, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL1, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Hooft, Elise; Callaert, Gonda
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Romp van Waeremolen [online], https://id.erfgoed.net/teksten/45689 (geraadpleegd op ).