Historiek en context

Geheel van drie winkelhuizen in neoclassicistische stijl, volgens de bouwaanvraag uit 1885 opgetrokken door Hubert Pierquin, de Parijse 'entrepreneur' verantwoordelijk voor de aanleg van de Nationalestraat. Het gevelfront met afgeschuind hoekhuis is vrij goed bewaard, en vormt een representatief voorbeeld van de eenheidsbebouwing naar Parijs voorbeeld, die Pierquin bij deze verkaveling voor ogen stond.

Hubert Pierquin verwierf in 1876 van de stad Antwerpen de concessie voor de aanleg en de verkaveling van de Nationalestraat en de Drukkerijstraat in het Sint-Andrieskwartier. Tussen 1879 en 1886 voerde hij in eigen beheer ook achttien bouwprojecten uit in de nieuw aangelegde straten, goed voor in totaal 68 winkelhuizen. Voor het eerste van deze reeks, ook het allereerste nieuwbouwproject in de Nationalestraat, deed Pierquin in 1879 eenmalig beroep op een lokale architect, Ferdinand Hompus. Uit geen van de bouwdossiers van de latere projecten, die uit de jaren 1881 tot 1886 dateren, valt de ontwerper af te leiden. Wellicht gaat het om Pierquin zelf, die behalve als aannemer mogelijk ook als architect actief was. Van de achttien bouwprojecten zijn er tien geheel of gedeeltelijk bewaard. Behalve de winkelhuizen door Hompus en het geheel op de hoek van Kammenstraat en Steenhouwersvest, betreft het Nationalestraat 15-25 en 55-59, Nationalestraat 74-80 en Frankenstraat 15-19 en 20-22, Nationalestraat 18-26, Nationalestraat 43-53, Sleutelstraat 2 en Sint-Antoniusstraat 1, en Steenhouwersvest 44-46. De overige acht bouwprojecten die zich op één na in het eerste straatgedeelte van de Nationalestraat bevonden, tussen de Groenplaats en de kruising van Lombardenvest, Kammenstraat en Steenhouwersvest, zijn volledig gesloopt. De panden beantwoorden aan een standaardprogramma met een winkel op de begane grond, en vermoedelijk huurkwartieren op de bovenverdiepingen, ontsloten door een zijdelings ingeplante inkom- en traphal.

Architectuur

Het geheel op de hoek van Kammenstraat en Steenhouwersvest, vier bouwlagen hoog onder zadeldaken, bestaat uit een afgeschuind hoekhuis van vier traveeën en twee rijwoningen van elk drie traveeën. Het hoekhuis en het rechter rijhuis hebben een bepleisterde en beschilderde lijstgevel met een bescheiden stucdecor, het linker rijhuis dat het middelpunt vormt van de compositie, onderscheidt zich door een vandaag beschilderd parement uit rood baksteenmetselwerk in combinatie met witte natuursteen voor speklagen, waterlijsten, en gevelornamenten. De opstanden rusten op winkelpuien uit blauwe hardsteen, bekroond door gevelbrede balkons op voluutconsoles, waarvan de gietijzeren borstwering is verwijderd. Bewaard houten vensterschrijnwerk en gietijzeren parapetten.

Rijwoningen

De opstanden van beide rijwoningen beantwoorden aan regelmatig ordonnantieschema, horizontaal geleed door waterlijsten en kordonvormende lekdrempels, opgebouwd uit registers van rechthoekige vensters met onderdorpels, en afgewerkt door een klassiek hoofdgestel met houten kroon- en tandlijst. Het linker pand onderscheidt zich door gesuperposeerde Dorische en Ionische pilasters, en consoles onder de kroonlijst, het rechter pand door geriemde vensteromlijstingen en een kroonlijst op klossen. Van de winkelpuien met zijportaal, zijn in het linker pand enkel de bewerkte hardstenen pilasters bewaard; deze van het rechter pand is volledig vernieuwd.

Hoekpand

De opstand van het hoekpand beantwoordt aan een gelijkaardig schema, verticaal geritmeerd door hoekkettingen. De compositie legt de klemtoon op de afgeschuinde hoektravee, die wordt gemarkeerd door het winkelportaal en naar boven toe verkleinende balkons met consoles en gietijzeren borstwering. De winkelpui bestaat uit een omlijst portaal in de geblokte hoektravee, flankerende vitrines en de privé-inkom tussen bewerkte hardstenen pilasters. Klassiek hoofdgestel met houten kroonlijst op klossen.

Nummer 65. Hoekhuis van vier bouwlagen met bepleisterde lijstgevel van respectievelijk twee, één afgeschuinde hoektravee en één travee, afgedekt met afgewolfd zadeldak (Vlaamse pannen) en daterend uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Gemarkeerde gevelindeling door middel van platte kordonbanden boven de lateien en doorgetrokken lekdrempels die dus samen ook de borstweringen aflijnen en als het ware sokkels vormen voor de banden met pseudo-hoekstenen van drie hoofdtraveeën. Rechthoekige vensters en deurvensters in geriemde omlijstingen. Balkons met smeedijzerenleuningen lopen om de drie hoofdtraveeën van de bel-etage en verlevendigen voorts de middentravee van de andere bovenverdieping; balkonplaten geschraagd door zware gegroefde en met rankwerk versierde consoles; laatstgenoemde onderaan verborgen door de bekleding van de vernieuwde pui. Kroonlijst op klossen en tandlijst boven gelede architraaf en fries met spiegels.

Nummer 24. Breedhuis met drie traveeën en vier bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Bepleisterde en beschilderde lijstgevel uit 1885 in neoclassicistische stijl. Horizontale ritmering door breed balkon met smeedijzeren leuning, doorlopende lekdrempels en kordons. Rechthoekige vensters met kleine leuning, gevat in riemomlijsting. Paneelwerk op de borstweringen. Kroonlijst met tandlijst en klossen. Verbouwde benedenverdieping (zie Steenhouwersvest nummer 65).

Nummer 24. Rijhuis van drie traveeën en vier bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen), daterend uit het vierde kwart van de 19de eeuw. Bepleisterde en beschilderde lijstgevel met verzorgde opstand: opbouw der verdiepingen, ten dele volgens klassieke ordonnantie: geblokte Toscaanse pilasters van beschilderde baksteen op de tweede bouwlaag onder een geleed hoofdgestel met kussenpaneel gebruikt als sokkel voor de gelijksoortige maar Ionische pilasters van de derde bouwlaag; analoge sokkel voor de pilasters van de hoogste verdieping bekroond door de lijst- en dropmotieven van de uitgewerkte daklijstmodillons. Verdiepte rechthoekige deurvensters en ijzeren leuning op de bel-etage, voorts analoge doch kleinere bovenvensters met sierlijke leuning. Uitspringende kroonlijst op tandlijst en vermelde modillons.