Het huis "De Draeck" klimt minstens op tot de 16de eeuw (mogelijk met oudere kern), circa 1740 werd de voorgevel in rococostijl herbouwd.
Historiek
Woning De Draeck dateert uit de 16de eeuw, in 1727 stelt de toenmalige eigenaar van deze woning, Cornelus Franciscus Gerardi, de woning te pand waarbij het geheel omschreven wordt als “huysinge met vier diversche plaetsen beneden ende vier bovencamers, dry kelders waer van den grooten is gestelt in tiras (?) eenen put daer in, koeckhuyse met eenen baeckhove, plaetse, galderye, stallinge ende turffhuys, allen in herten steenen schallien ende tiggelen daecken, koere ende buyten koere met den boomgaert, alle besloeten in zyn haegen (…)”.
Met uitzondering van de in 1740 gebouwde voorgevel is het huis volledig in zijn oorspronkelijke toestand bewaard gebleven.
Beschrijving
Huis De Draeck is in oorsprong een hoekhuis aan een later overbouwde doorgang, het is een dubbelhuis van vier op vijf traveeën en twee bouwlagen onder een deels overkragend schilddak (nok loodrecht op de straat, leien), doorbroken door monumentale schoorstenen. De gedecapeerde bakstenen lijstgevel met ankers heeft een gecementeerde, beschilderde plint van arduin. Ter hoogte van de onderdorpels van de bovenvensters bevindt zich een doorlopende zandstenen speklaag . De gevel wordt bekroond door een omlopende houten kroonlijst op modillons, alternerend met een steigergat tussen. De noordelijke zijgevel wordt beëindigd met een overhoekse muizentandlijst.
Rechthoekige, naar boven toe verkleinende vensters in een omlopende omlijsting van arduin, zijn voorzien van ontlastingsbogen en hebben duimen van voormalige luiken op de begane grond en beschilderde stijlen op de bovenverdieping. De vensteropeningen zijn ingevuld met schuiframen met sierlijk uitgesneden wisseldorpels, kleine roedeverdelingen en groen gekleurd glas. De segmentboogdeur in een geprofileerde arduinen omlijsting met neuten en middenkalf (zie vensters) heeft een bovenlicht met fraai smeedijzeren hekwerk, een schelpvormige sleutel en gebogen kroonlijst. De venster- en deuromlijstingen vertonen 18de-eeuwse steenmerken en de originele houten deur met koperen beslag en deurknop en een ijzeren trekbel bleef bewaard.
Gecementeerde en beschilderde zij- en achtergevel met ankers, eerstgenoemde met een getrapt dakvenster waarin een laadluik met houten dorpels, een topvenstertje en een groot segmentboogvormig kloosterkozijn ter hoogte van de trapzaal (vierde travee) werd ingebracht. De laatstgenoemde achtergevel heeft schijnvoegen en rechthoekige vensters (aanpassingen van circa 1920). Er bevindt zich een later overbouwde doorgang ter hoogte van huisnummer 179 en er zijn verschillende uitbouwen aanwezig.
Interieur
De nog aanwezige 16de-eeuwse plattegrond toont onder de voorste plaatsen drie gewelfde kelders met een bepleisterd tongewelf (nok parallel aan de straat), vier kamers op de begane grond, vier op de bovenverdieping en een haaks ingevoegde trapzaal tussen de voor- en achterplaats links. De spiltrap naar de zolder heeft nog een 16de-eeuwse deur. In de voorste plaats zijn samengestelde balklagen blootgelegd op nog aanwezige witstenen consooltjes met peerkraal- of ribmotief (op de begane grond loodrecht op de voorgevel, op de bovenverdieping parallel lopend). De eikenhouten gordingenkap met originele spanten (drie dubbele schaargebinten) heeft telmerken en de oude zoldervloer van rode en enkele blauw-zwarte tegels werd op de begane grond hergebruikt in de linkervoorplaats en in de keuken (in uitbouw). De rechterachterplaats op de begane grond bevat nog een originele gotische schoorsteenmantel met verglaasde aardewerktegels en op de bovenverdieping zijn 16de- of 17de-eeuwse binnendeuren aanwezig.
Het gebouw Vrijheid 181 wordt beschermd als monument omwille van het algemeen belang gevormd door de historische waarde als in oorsprong 16de-eeuws gebouw met voorgevel in 18de-eeuwse stijl. Eén van de oudste nog bewaarde woonhuizen van de Vrijheid.
- Archief Onroerend Erfgoed Antwerpen, DA000675, Hoogstraten: Vrijheid 181, Beschermingsdossier (F. Brenders, 1985).
- Archief Onroerend Erfgoed Antwerpen, DA000675, Hoogstraten: Vrijheid 181, advies Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (1986).