Teksten van Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/472

Pastorie Sint-Martinusparochie ()

De pastorie werd in 1752 - ter vervanging van een ouder gebouw - vlak bij de kerk opgericht te midden van een ommuurde tuin en een met een hek afgesloten voortuin.

Historiek

Sinds 1105 had de Onze Lieve Vrouwabdij van Affligem het patronaatsrecht over de parochie. Anno 1571 is er sprake van een 'priesteragie' welke in gebruik was tot ongeveer 1580. In het midden van de 17de eeuw werd ze of hersteld of nieuw opgetrokken. Deze oude pastorie bevond zich langs de Waverstraat in de tuin van de nieuwe pastorie, maar gelegen op het grondgebied van Moorsel-Land van Aalst. De nieuwe pastorie die 100 jaar later, in 1752, werd opgericht in opdracht van pastoor L. Rommens, was dichter bij de kerk gelegen. De nieuwe pastorie bevond zich ook op het grondgebied van Moorsel-Kapittel en was bijgevolg niet onderhevig aan de accijnzen op bier en wijn die in het Land van Aalst geheven werden. Ze was gelegen naast de kerkhofmuur die in 1933 werd afgebroken. Eveneens in 1933 werd de gevel gecementeerd.

De kern van de huidige pastorie gaat terug tot 1752. Toen werd op een terrein van 24 roeden een nieuwe pastorie gebouwd ter vervanging van de oudere. Ze werd herhaaldelijk verbouwd terwijl het huidige uitzicht bepaald wordt door de 19de-eeuwse vergroting en 20ste-eeuwse cementbepleistering. De ommuring en het hek werden geplaatst in 1867. De smid was Jacob van Ninove. In 1869 werd onder het salon een kelder gemetseld door Fr. De Wit en schrijnwerker B. Cassiman, beide uit Ninove. Er zijn nog sporen van latere verbouwingen. De tuin bezit een bakstenen ommuring. De westkant dateert uit 1867, de Zuidkant en langs de Waverstraat uit 1873 en de oostkant uit 1877.

In 2011 werd besloten de pastorie om te vormen tot Trefcentrum Moorsel, waarbij de pastorietuin wordt opengesteld voor het publiek en verder wordt er ruimte voorzien voor verenigingen. Daartoe werd langs de zuidwestkant van de tuin een nieuwbouw geïntegreerd.

Beschrijving

De pastorie is een tweelaags dubbelhuis van vijf traveeën onder zadeldak. Langs de voorzijde werden in de cementpleister schijnvoegen, gestrekte bogen en raamomlijstingen en een doorlopende dorpel op de bovenverdieping aangebracht. De achtergevel is eveneens gecementeerd maar de ornamentiek beperkt zich hier tot schijnvoegen en doorlopende dorpels. De deuren zijn voorzien van bovenlichten. Rechts situeert zich een bijgebouw van één travee en één bouwlaag onder een zadeldak.

De pastorie is opgedeeld volgens het traditionele 18de-eeuwse model met een symmetrisch geplaatste gang van voor- tot achtergevel en - halverwege de gang - een haaks geplaatste trap afgesloten door een deur. De gang en de salons aan de straatzijde zijn voorzien van stenen vloeren terwijl de salons aan de tuinzijde houten vloeren hebben. Aan de tuinzijde is het linker salon voorzien van een 18de-eeuwse schouw met stukwerk. Het rechter salon is, net als het ernaast gelegen salon, voorzien van een sobere schouw in Lodewijk XVI-stijl. De schouwmantels zelf dateren allen uit de 19de eeuw. Alle deuren zijn voorzien van 18de-eeuwse ornamentiek.

De bovenverdieping is over de volledige lengte opgesplitst door een gang. De slaapkamers zijn voorzien van ingemaakte kasten en schouwen uit de 19de eeuw. Enkele slaapkamers hebben stuclijsten. De zolder bestaat uit vier gebinten. Het zolderraam is bovendien voorzien van 18de-eeuwse luiken, vermoedelijk herbruikmateriaal.

Het huis is voorzien van twee kelders die toegankelijk zijn met één trap. De kelder aan de straatzijde is vermoedelijk 18de-eeuws terwijl deze aan de tuinzijde uit 1869 dateert.

In de ommuurde tuin van de pastorie bevindt zich vlak bij de kerk als onderbreking in de tuinmuur nog een klein verenigingsgebouw "het zaalken" of "het heem", gebouwd circa 1935 als vergaderlokaal voor parochiale organisaties en andere.

Beneden in de pastorietuin staat op de hoek van de Waverstraat met de Opwijkse Steenweg nog een neogotische Onze-Lieve-Vrouw van Lourdeskapel. Deze kapel kent zijn oorsprong in een Lourdesgrot opgericht door pastoor Van Houck in 1874. De huidige neogotische kapel dateert uit 1877 en bevat een - in rotsvorm gebouwd - koor, verder zijn er twee marmeren gedenkstenen aanwezig met links het opschrift: "Hoc sacellum aedificavit R.D. Van Houck Pastor in Moorsel. 1877" en rechts: "E. Reyntens Burgimagister in Moorsel. 1877".

  • Onroerend Erfgoed, digitaal beschermingsdossier DO002213, Pastorieën in het kanton Aalst (MERTENS J., 2003).
  • S.N., 1997: Verzorg ons (erf)goed: Inventaris van waardevolle gebouwen, landschappen en archeologische sites in de Faluintjes, Heemkundige Kring "De Faluintjes", 283.
  • TOELEN J. 2008: Als de muren konden spreken... Kroniek van het "Zaalken" in Moorsel, De Faluintjes 1, 94.
  • VAN DEN BOSSCHE A. 2002: De oude pastorij van Moorsel (vóór 1752), De Faluintjes 3, 367.

Auteurs:  Mertens, Joeri; Van der Veken, Bert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin [online], https://id.erfgoed.net/teksten/172056 (geraadpleegd op ).


Pastorie Sint-Martinusparochie ()

Tweelaags dubbelhuis van vijf traveeën onder zadeldak (nok parallel aan de straat, leien). Voortuintje en hoog ijzeren hek. Voorgevelordonnantie uit de 19de eeuw; cementbepleistering met schijnvoegen (eerste kwart van de 20ste eeuw). Rechthoekige vensters met arduinen lekdrempels, bovenvensters in gecementeerde omlijstingen met oren en druiplijsten. Rechthoekige deur met bovenlicht. De beraapte westelijke zijgevel verraadt een oudere kern uit de tweede helft van de 18de eeuw. Overigens ook nog aangegeven door de twee schouderstukken links en rechts en geprofileerde kroonlijst onder recente goot; naast een later rechthoekig venster en zolderluik komen twee steekboogvensters voor in een omlijsting van gesinterde baksteen. Eénlaagse aanbouw rechts van twee traveeën onder zadeldak; gecementeerde voorgevel met twee rechthoekige vensters.


Bron: D'HUYVETTER C., DE LONGIE B. & EEMAN M. met medewerking van LINTERS A. 1978: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Oost-Vlaanderen, Arrondissement Aalst, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 5n1 (A-G), Brussel - Gent.
Auteurs:  d'Huyvetter, Clio; de Longie, Bea; Eeman, Michèle
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Pastorie Sint-Martinusparochie met tuin [online], https://id.erfgoed.net/teksten/472 (geraadpleegd op ).