Bovengrondse betonnen constructie in weide ten westen van Grote Boterhoek 2, tegen de noordelijke grens van de gemeente Eeklo, bij het gehucht Boterhoek.

Historisch overzicht

Duitse bunker opgetrokken als onderdeel van de Hollandstellung. Deze Duitse verdedigingsstelling werd tijdens de Eerste Wereldoorlog opgetrokken langs de grens met Nederland, tussen Knokke en Vrasene (Beveren). Tussen het Zwin (Knokke) en Leeskensbruggen (Maldegem) zijn de bunkers opgetrokken door het Marinekorps Flandern, vanaf Moerhuize (Maldegem) door de Etappen-Inspektion 4 (of Gruppe Gent). De zone rond Strobrugge (Maldegem) vormde een overgangsgebied. Er is een groot verschil merkbaar in de aanleg van de stelling en de bouwwijze van de bunkers in beide zones.

Volgens een legerbevel van 12 september 1916 diende de Hollandstellung tussen Moerhuize en Vrasene te bestaan uit een Vorstellung en een Hauptstellung. Het tracé van beide stellingen stond in nauw verband met zones, die moerassig konden worden gemaakt (zogenaamde Sumpfgebiete). Alle wegen en kruispunten moesten met mitrailleurvuur gedekt kunnen worden.

Tussen Strobrugge en het kanaal Gent-Zeehaven ontdubbelde de hoofdstelling in twee verdedigingslijnen. De eerste lijn van de hoofdverdedigingslinie liep vanaf Celie over Boterhoek en Waai, ten noorden van Lembeke en Oosteeklo via Ertvelde tot Rieme. De overgebleven bunkers kennen min of meer hetzelfde ontwerp.

Op anderhalve à drie kilometer lag de tweede verdedigingslijn. Deze splitste ter hoogte van Celie af van de eerste lijn, liep iets ten zuiden van Balgerhoeke, langs de voormalige spoorlijn 58 ten westen van Eeklo richting Oostveldstraat en Antwerpse Heirweg tot Heide ten zuiden van Lembeke en Oosteeklo, via Tervenen tot Kluizen en Doornzele bij het Kanaal Gent-Terneuzen. Deze verdedigingslijn was dicht bezaaid met bunkers, die in bepaalde zones op nauwelijks enkele tientallen meters van elkaar waren gepositioneerd.

De bunkers tussen Rapenbrug (Maldegem) en Vrasene (Beveren) werden opgetrokken vanaf de winter van 1916-1917. Ze werden bijna allen opgetrokken aan de hand van betonstenen met holtes, waarin wapeningsijzers gestoken konden worden om de betonstenen met elkaar te verankeren. Met deze betonstenen konden als het ware spouwmuren opgetrokken worden, waartussen nog eens beton gegoten werd. Het is niet duidelijk of alle muren op deze manier zijn opgetrokken. Wellicht is voor de bouw met betonstenen gekozen, omdat dit een snellere en gemakkelijker manier van bouwen was. Er werd veel aandacht besteed aan de camouflage van bunkers.

De eerste lijn van de Hauptstellung

Deze bunker maakte deel uit van de eerste lijn van de Hauptstellung. Kenmerkend voor de bunkers van deze verdedigingslijn is dat ze min of meer hetzelfde grondplan hebben, hoewel de afmetingen wel kunnen verschillen. De bunkers hebben een rechthoekig grondplan met twee toegangen, één aan de achterkant en één aan een zijkant, zodat deze toegangen de uiteinden vormen van een L-vormige gang. De voor- en zijmuren zijn telkens 2 m dik, de achtermuren 1 m dik. Aan de voorzijde is de bunker gesloten, er zitten met andere woorden geen schietgaten of observatiegleuven. Aan de (zuidelijke) achtermuur is een trap gebouwd aan de hand van betonstenen, waarlangs het bunkerdak bereikt kon worden. Op het dak van de bunker is doorgaans een U-vormige borstwering opgetrokken, die zowel als gevechtspositie als voor observatie kon dienen. Van enkele bunkers van deze verdedigingslijn is geweten dat ze werden gecamoufleerd, door op het dak van de bunker een vals dak te plaatsen en de buitenmuren uit betonsteen te schilderen met baksteenmotief en met zogenaamde vensters en deuren. Op sommige bunkers zijn nog sporen van dit baksteenmotief terug te vinden.

Op grondgebied Eeklo zouden er 11 bunkers in de eerste lijn van de Haupstellung opgetrokken zijn, op 2 à 3 kilometer ten noorden van de stad Eeklo, in een wijde boog vanaf Boterhoek tot aan het gehucht Bus. Vandaag zijn er hiervan 4 bewaard gebleven. De 7 andere bunkers werden door de gemeente gesloopt in 1959-1960.

Beschrijving

Betonnen militaire post met rechthoekig grondplan van 8,9 op 7 meter. De tot twee meter dikke muren van de constructie zijn opgetrokken aan de hand van betonstenen. Het plafond, versterkt met stalen profielen, is 1,5 meter dik. Op het dak is een U-vormige, deels ontmantelde borstwering opgetrokken (totaal 3,65 meter breed, 2,80 meter lang, 0,8 meter dik), te bereiken via een betonnen trap en platform aan zuidelijke zijde. Ter hoogte van de toegang aan de oostelijke zijde is een restant van een borstwering te zien. Twee toegangen, één aan oostelijke en één aan zuidelijke zijde, vormen de uiteinde van een L-vormige gang, die op zijn beurt via één deuropening toegang verschaft tot één binnenruimte van 3,6 x 3 meter. In de gang is een nis uitgewerkt.

Bovengrondse betonnen constructie in weide ten westen van Grote Boterhoek 2, tegen de noordelijke grens van de gemeente Eeklo, bij het gehucht Boterhoek.

Historische beschrijving

Deze bunker is opgericht als onderdeel van de 'Hollandstellung', een verdedigingsstelling die de Duitse bezetter vanaf 1916 langs de Nederlandse grens liet aanleggen uit vrees voor een geallieerde aanval vanuit het neutrale Nederland. Tussen de zee en Strobrugge (Maldegem) werd deze linie aangelegd door het 'Marinekorps Flandern'. Vanaf Strobrugge tot aan de aansluiting met de ‘Stellung Antwerpen’ in Vrasene werd de linie uitgebouwd door de Duitse landmacht.

De 'Hollandstellung' was het sterkst uitgebouwd tussen Strobrugge en het Kanaal Gent-Terneuzen. Vanaf Strobrugge splitste de 'Hollandstellung' in een 'Vorstellung' langs het Leopoldkanaal, een 'vorgeschobene Linie' met de zogenaamde voorpostenbunkers en tenslotte de 'Hauptkampflinie' of 'Haupt Hollandstellung'. Tussen de voorpostenlijn en hoofdverdedigingslijn was er een dubbele prikkeldraadversperring aangelegd.

Deze bunker maakt deel uit van de 'vorgeschobene Linie'. Deze voorpostenlijn liep vanaf Celie over Boterhoek en Waai, ten noorden van Lembeke en Oosteeklo via Ertvelde tot Rieme. Op grondgebied Eeklo zouden er 11 voorpostenbunkers opgetrokken zijn in een wijde boog op 2 à 3 kilometer ten noorden van de stad Eeklo, vanaf Boterhoek tot aan het gehucht Bus. Vandaag zijn er hiervan 4 bewaard gebleven. De 7 andere voorpostenbunkers werden door de gemeente gesloopt in 1959-1960.

De landmacht hanteerde specifieke ontwerpen voor haar bunkers. Bij de bouw werd gebruik gemaakt van geprefabriceerde betonstenen die, verankerd met ijzers, dienden als gietkoffer waartussen beton gestort werd. Het plafond is meestal gegoten op ijzeren profielen waartussen houten planken waren aangebracht. De voorpostenbunkers zijn allen gebaseerd op hetzelfde ontwerp, doorgaans met een borstwering op het dak die wellicht zowel als gevechtspositie als voor observatie kon dienen.

Beschrijving

Betonnen militaire post met rechthoekig grondplan van 8,9 op 7 meter. De tot twee meter dikke muren van de constructie zijn opgetrokken aan de hand van betonstenen. Het plafond, versterkt met stalen profielen, is 1,5 meter dik.

Op het dak is een U-vormige, deels ontmantelde borstwering opgetrokken (totaal 3,65 meter breed, 2,80 meter lang, 0,8 meter dik), te bereiken via een betonnen trap en platform aan zuidelijke zijde. Ter hoogte van de toegang aan de oostelijke zijde is een restant van een borstwering te zien.

Twee toegangen, één aan oostelijke en één aan zuidelijke zijde, vormen de uiteinde van een L-vormige gang, die op zijn beurt via één deuropening toegang verschaft tot één binnenruimte van 3,6 x 3 meter. In de gang is een nis uitgewerkt.

Kazemat deel uitmakend van de "Hollandlinie", een versterkingslinie van Antwerpen naar de kust, 75 km lang, aangelegd in 1917 door het Duitse leger, tegen een mogelijke landing van het Engelse leger en de geallieerden vanuit Nederland, via de Westerschelde. Op het grondgebied van Eeklo werden 65 kazematten in gewapend beton gebouwd. Deze betonnen bunker, een schuilplaats voor mitrailleurs, met bovenop een borstwering heeft nog zijn buitentrap.