Historiek

Brouwershuis. In 1553 opgericht als Waterhuis door Gilbert Van Schoonbeke om zijn omliggende brouwerijen van zoetwater te voorzien. In 1582 werd het Waterhuis, sinds 1561 in het bezit van de stad, het gildehuis van het Brouwersambacht. Het Brouwershuis bleef fungeren als waterverdelingscentrum tot in 1930; de installatie was circa 1856 gemoderniseerd (onder meer pompen in plaats van de rosmolen en metalen in plaats van houten onderdelen.

In 1933 werd het Brouwershuis als museum geopend; het gebouw werd volledig gerestaureerd onder leiding van architect Van Noten in de jaren 1956-1961.

Architectuur

Tuit- (Adriaan Brouwerstraat) en trapgevel (Brouwersvliet) in traditionele stijl onder zadeldaken (mechanische pannen). Zandstenen sokkels, speklagen, negblokken, omlopende waterlijsten en ankers met gekrulde spie. Voortaan tuitgevel met muurvlechtingen van drie traveeën en twee bouwlagen doorbroken met stenen kruis- en bolkozijnen onder een wigvormig ontlastingssysteem. In de top, een groot rechthoekig luik met een uitspringende latei op consooltjes. Linkse hardstenen barokpoortje gedateerd "ANNO 1655", afkomstig van een oude Antwerpse brouwerij en hier overgebracht in 1922; rondboogpoortje geflankeerd door zware pilasters met composietkapitelen die de geprofileerde en geblokte archivolt met zware sleutel schragen. Op de pilasters het kenteken van het Brouwersambacht en de datering; geheel omgeven door hardstenen lijstwerk en bekroond met een gebogen gekorniste waterlijst eindigend op krullen. Getrapte (twaalf en elf traveeën) achtergevel van drie traveeën en twee bouwlagen. Bolkozijnen en beluikte kruiskozijnen onder een wigvormig ontlastingssysteem. Tweeledige top met Antwerpse drielichten aansluitend bij de omlopende waterlijsten. Onder de bolkozijnen van de begane grond bevinden zich nog twee rechthoekige luiken in vlakke arduinen omlijstingen

Vanop de bovenverdieping van het museum heeft men een gezicht op de zogenaamde kleine vergaarbak, omringd door bepleisterde en beschilderde gevelwanden met rechthoekige doorbrekingen. Aan de oostzijde onder een gekorniste waterlijst: vier rondboogvensters in hardstenen omlijstingen, geprofileerde archivolten met rechte sleutels op imposten waaronder wortelmotieven. Zelfde vensteromlijsting aan de binnenzijde (trapzaal).

Interieur

Beneden kan men nog de vermoedelijke paardenstal, de grote vergaarbak en de rosmolen zien. Van Schoonbeke bracht het water van de Herentalse vaart door middel van een ondergrondse leiding samen in de grote vergaarbak; van hieruit werd het water door aan een draairad bevestigde emmers overgebracht naar een kleinere hoger liggende bak, vanwaar het verdeeld werd over de brouwerijen. Het rad werd voortbewogen door een in een rosmolen gespannen paard. De inrichting van de bovenverdieping dateert uit de 17de eeuw toen de Brouwersgilde hier vergaderde. Raadzaal met Mechels goudlederen behang (einde 17de eeuw), zware moerbalken met op de balksleutels het brouwersembleem en mooie balkconsoles, monumentale marmeren schouw met getorste Ionische zuilen en een uniek ensemble van hardstenen, beide uit de jaren 1660. Verder verscheidene waardevolle schilderijen, meubelstukken en werktuigen van de brouwers.