Teksten van De Groote Lely en De Cleyn Lely

https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/4791

De Groote Lely en De Cleyn Lely ()

Historiek

Geheel van traditionele herenhuizen die in oorsprong teruggaan op de patriciërswoning "De Groote Lely", in 1503 opgetrokken door Arnold van Liere († 1529). Deze was in de periode van 1506 tot 1528 meermaals zowel binnen- als buitenburgemeester van Antwerpen. Later in de 16de eeuw opgesplitst in “De Groote Lely” en "De Cleyn Lely", hoorde het eigendom toe aan de familie de Moucheron. “De Groote Lely” (nummers 6-8) werd in 1705 in classicerende barokstijl verbouwd door de bankier Pedro Baut (1650-1736). Van deze ingreep dateren het poortrisaliet en de drie dakkapellen. Vermoedelijk werd het pand in 1862 opgesplitst in twee eigendommen. Dat jaar liet de heer Th. De Braekeleer-De Craen door de architect Heliodore Leclef een inkomdeur openen in het linker pand (nummer 8). De heer Thyssens-Laermans voegde vervolgens een gietijzeren balkon toe boven de poort van het rechter pand (nummer 6). “De Cleyn Lely” (nummers 10-12) onderging in 1850 onder leiding van de architect Franciscus De Wolf een gevelaanpassing, vermoedelijk aan de vensters. Opdrachtgever was vicaris Petrus Hofman (Oosterhout, 1797-Antwerpen, 1873), stichter van het oudemannenhuis Sint-Carolus. Ook dit pand werd later opgesplitst.

Architectuur

"De Groote Lely" (nummers 6-8)

Voorname rijwoning met dubbelhuisopstand van in totaal acht traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak (nok parallel aan de straat, leien en pannen), links gemarkeerd door een getrapt aandak van acht treden. De lijstgevel is opgetrokken in bak- en zandsteenbouw met speklagen en steigergaten, verankerd door smeedijzeren muurankers. In het rechter pand (nummer 6) is parement gedecapeerd, in het linker pand (nummer 8) bepleisterd en beschilderd, beide rustend op een latere plint uit blauwe hardsteen. Axiaal-symmetrisch van opzet, legt de compositie de klemtoon op het gedesaxeerde poortrisaliet, vandaag de toegang tot het rechter pand (nummer 6). Uitgevoerd in zandsteen, wordt het risaliet gemarkeerd door een rechthoekig spaarveld in kolossale orde, en bekroond door een klassiek hoofdgestel. Dit laatste is samengesteld uit een gelede architraaf, een fries met jaartal “MDCCV”, en een gekorniste kroonlijst. De koetspoort en het aansluitende deurvenster van het risaliet zijn opgevat als frontispice, uitgevoerd in blauwe hardsteen. De schouderboogpoort heeft een geprofileerd kwarthol beloop met neuten, gelede imposten en een gestrekte waterlijst. Gevat in een gelijkaardige omlijsting wordt het rondboogvenster geaccentueerd door een voluutsleutel en het gietijzeren Frans balkon uit 1862. Verder is de opstand opgebouwd uit regelmatige registers van rechthoekige vensters in verkleinende ordonnantie. Het betreft vroegere kruiskozijnen met bewaarde kwarthol geprofileerde negblokken, aangepaste hardstenen lekdrempels en lateien, onder een gemetselde ontlastingsboog. De in 1862 ingebrachte rechthoekige deur van het linker pand (nummer 8) is gevat in een vlakke hardstenen omlijsting met neuten. Een kwartholle daklijst, onderbroken in het risaliet, vormt de gevelbeëindiging. De grote dakkapel uit zandsteen boven het risaliet onderscheidt zich door klauwstukken, een gebogen waterlijst op gestrekte uiteinden, en een vlak omlijst rondboogvenster met imposten. De flankerende, eveneens zandstenen dakkapellen in de derde en zevende travee hebben een vlak omlijst rondvenster en een keperlijst als afwerking. Van het houten schrijnwerk zijn in het rechter pand de houten vleugeldeur met smeedijzeren waaier, het deurvenster met een schelp op de makelaar, en de overige vensters bewaard; gebogen smeedijzeren traliehekken met pijlpunten op de begane grond, en gietijzeren voetschrapers.

"De Cleyn Lely" (nummer 10-12)

Rijhuis met dubbelhuisopstand van zes traveeën en twee bouwlagen onder een zadeldak (nok parallel aan de straat, pannen). De gedecapeerde lijstgevel is opgetrokken in bak- en zandsteenbouw met speklagen en steigergaten, verankerd door smeedijzeren muurankers met gekrulde spie. Deze rust op een gecementeerde sokkel, vermoedelijk uit zandsteen waarin keldermonden, het linker met behouden moneel en wigvormige ontlasting. De opstand is opgebouwd uit regelmatige registers van rechthoekige vensters in verkleinende ordonnantie. Het betreft vroegere kruiskozijnen met bewaarde kwarthol geprofileerde negblokken en wigvormige ontlasting, aangepaste hardstenen lekdrempels en lateien, onder een gemetselde ontlastingsboog. In de derde travee, steekboogpoort gevat in een hardstenen omlijsting uit de 18de eeuw, met een geprofileerd kwarthol beloop, neuten en een schelpvormige sluitsteen. Een kwartholle daklijst vormt de gevelbeëindiging, waarboven twee dakkapellen in verankerde bak- en zandsteenbouw. De oorspronkelijk getrapte afwerking op schouderstukken is later herleid tot een tuitvorm. Beide worden geopend door een rechthoekig luik met kwartholle negblokken en een balkgat. Het houten schrijnwerk van de vleugeldeur en de vensters is bewaard; rolluikkasten op de begane grond.

Nummer 10. Op eerste bouwlaag bronzen gedenkplaat: "Hier woonde en werkte Gaston Feremans (componist) 1907-1974".

  • Stadsarchief Antwerpen, bouwdossiers 1850#698, 1862#87 en 1862#679.

Auteurs:  Braeken, Jo
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Braeken J. 2019: De Groote Lely en De Cleyn Lely [online], https://id.erfgoed.net/teksten/311787 (geraadpleegd op ).


De Groote Lely ()

In 1503 bouwde Arnold van Liere hier een hotel zogenaamd "De Groote Lely", dat later in de 16de eeuw gesplitst werd in drie hotels toebehorend aan de familie de Moucheron.

Nummer 6-8. Eertijds zogenaamd "De Groote lely", werd in 1705 herbouwd door Pedro Baut. Lijstgevel van acht traveeën en twee bouwlagen eindigend op holronde zandstenen daklijst onder zadeldak (nok parallel aan de straat, roofing) waarin drie dakkapellen, middelste met rondboogvenster afgesloten door waterlijst met gestrekte uiteinden, links en rechts hiervan dakkapel met rondvenster in platte bandomlijsting onder gebroken waterlijst. Rechthoekige vensters met kwarthol geprofileerde dagkanten, arduinen lateien en lekdrempels, waarvoor op begane grond ijzeren gebombeerde hekken eindigend op speerpunten. Rechte muurankers.

Nummer 6. Bakstenen parement op arduinen plint met gebruik van natuursteen voor risaliet, speklagen, negblokken en steigergaten. Risaliet in classicerende barokstijl gevat in platte bandomlijsting, afgezet met kordon en gekorniste kroonlijst, gedateerd MDCCV. Schouderboogvormige deuromlijsting met imposten op neuten. Fraaie houten vleugeldeur met waaier in smeedwerk. Op tweede bouwlaag deurvenster in rondboogomlijsting met sluitsteen en imposten, schelpvormig ornament op makelaar. Smal balkonnetje met gietijzeren leuning.

Nummer 8. Bepleisterde en beschilderde lijstgevel van vier traveeën met in laatste travee een rechthoekige deur in een hardstenen platte bandomlijsting op neuten. Rechter zijtrapgevel van acht treden.

Nummer 10-12. Gerestaureerd herenhuis zogenaamd "De Cleyn Lely", uit de 16de eeuw. Breed dubbelhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder pannen (mechanische) zadeldak met twee puntvormige dakkapellen. Bij 18de-eeuwse aanpassing bepleisterde en opnieuw gedecapeerde lijstgevel in traditionele stijl met arduinen plint waarin rechthoekige keldermonden, muurankers met gekrulde spie. Kwartholle negblokken en steigergaten van zandsteen, sporen van wigvormig ontlastingssysteem. Verlaagde rechthoekige vensters onder rollaag met rolluikkasten op benedenverdieping, op tweede bouwlaag met afzonderlijke arduinen lekdrempels en lateien. Poort in segmentbogige kwarthol geprofileerde omlijsting van hardsteen met schelpvormige sluitsteen (18de eeuw).

Nummer 10. Op eerste bouwlaag bronzen gedenkplaat: "Hier woonde en werkte Gaston Feremans (componist) 1907-1974".


Bron: DE MUNCK-MANDERYCK M., DECONINCK-STEYAERT R. & PLOMTEUX G. met medewerking van LINTERS A. 1979: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Stad Antwerpen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 3nb, Brussel - Gent.
Auteurs:  Plomteux, Greet; Steyaert, Rita; Manderyck, Madeleine
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Je kan deze tekst citeren als: Plomteux G. & Steyaert R. & Manderyck M. 1979: De Groote Lely en De Cleyn Lely [online], https://id.erfgoed.net/teksten/4791 (geraadpleegd op ).