Historiek en context

Gebouwencomplex van de Amerika Natie ingeplant tussen Ankerrui en Stijfselrui, naar een ontwerp door de architect Edmond Leclef uit 1891. De wisselagent en beursmakelaar August Van Strydonck (Antwerpen, 1840-Antwerpen, 1923), eigenaar van de terreinen, trad op als bouwheer. In 1900 liet hij de paardenstal met één verdieping verhogen door Auguste De Wolf. De Amerika Natie werd in 1875 opgericht als ‘vennootschap onder gemeenschappelijke naam’, met als firmanaam Aerts en Van Laerhoven & Cie, vanaf 1883 Th. Van Laerhoven & Cie. De natie die vanaf 1901 opereerde onder het statuut van ‘samenwerkende maatschappij’, werd in 1968 geliquideerd. De Amerika Natie behoort tot de laatst overgebleven natiecomplexen, die nog in nagenoeg al hun onderdelen bewaard zijn, en nog niet herbestemd werden tot woon- of kantoorlofts.

Edmond Leclef zette de succesvolle praktijk van zijn in 1878 overleden vader Heliodore Leclef voort. Met statige herenhuizen voor de hogere burgerij, drukten vader en zoon Leclef tijdens de jaren 1870 hun stempel op de Leien. Vermoedelijk actief tot zijn overlijden in 1902, evolueerde de architectuur van Edmond Leclef van een door de Lodewijk XVI-stijl geïmpregneerd neoclassicisme, in de jaren 1880 naar een kleurrijk eclecticisme met invloeden van de neo-Vlaamserenaissance-stijl. Vanaf het begin van zijn loopbaan legde de architect zich ook toe op de ontwikkeling van industriële complexen. Tot zijn eerste zelfstandige realisaties behoort het huidenpakhuis Fuhrmann uit 1871-1872 op de hoek van Van Boendalestraat en Italiëlei. Uit 1880 dateren de ontwerpen van een ensemble van vier huidenpakhuizen in dezelfde wijk, de Magazijnen Ernest, Paolo, Alfred en Schmidt in het bouwblok Duboisstraat, De Pretstraat en Fuggerstraat, waarvoor Leclef een meer geëlaboreerde architectuurtaal ontplooide. De gebouwen van de Amerika Natie maken deel uit van zijn latere oeuvre.

Architectuur

Het complex in eclectische stijl bestaat uit een voorbouw met open doorgang aan de Ankerrui, die oorspronkelijk een estaminet met woonst huisvestte. Hierbij sluit aan de westzijde van de binnenplaats de ondiepe, langgerekte kantoorvleugel aan, en geknikt hierop het pakhuis. De oostzijde van de binnenplaats wordt ingenomen door de vroegere paardenstal, oorspronkelijk met 36 boxen op de begane grond, opslagruimte en de hooizolder in de bovenbouw. De lagere aanbouw diende oorspronkelijk als quarantainestal en opslagruimte. Zijde Stijfselrui werd het complex afgesloten door een bestaand neoclassicistisch pand met koetspoort uit de eerste helft van de 19de eeuw, dat na 1979 werd gesloopt.

Voorbouw

Voorbouw van twee traveeën en drie bouwlagen onder een zadeldak (nok parallel aan de straat). De lijstgevel heeft een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met smeedijzeren sierankers en gebruik van blauwe hardsteen voor de plint, speklagen, lekdrempels, waterlijsten en consoles. Open poortdoorgang en gedichte cafépui, oorspronkelijk met zijportaal, overspannen door ijzeren I-balken. In de bovenbouw, brede, rechthoekige vensters in verkleinende ordonnantie, overspannen door I-balken met rozetten, op individuele lekdrempels. Geschilderd naambord met opschrift: “AMERIKA NATIE” onder het klassieke hoofdgestel, dat wordt gemarkeerd door overstekende hoekpostamenten op consoles.

Kantoorvleugel en pakhuis

De ondiepe kantoorvleugel omvat vijf traveeën en twee bouwlagen onder een lessenaarsdak. Eenvoudige constructie in baksteenbouw, met registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen onder I-balken. Het pakhuis van vier traveeën en twee en een halve bouwlaag onder een afgesnuit zadeldak (nok loodrecht op het binnenplein), wordt geflankeerd door de laadtoren van één travee en drie bouwlagen onder een plat dak. Het betreft een eenvoudige, vandaag bepleisterde en beschilderde constructie uit baksteenbouw met een vierbeukige, ijzeren draagstructuur. Lijstgevel met rechthoekige deur, poort, vensters en laadluiken, opgedeeld in regelmatige registers. De smidse van één travee en twee bouwlagen onder een lessenaarsdak, die ten zuiden tegen het pakhuis aanleunde, is gesloopt.

Paardenstal

Paardenstal met opslagruimte en hooizolder, van oorspronkelijk twee bouwlagen en tien traveeën onder een zadeldak (nok parallel aan de binnenplaats), in 1900 verhoogd met een derde bouwlaag. Deze wordt ten noorden geflankeerd door een annex van twee bouwlagen. Constructie in baksteenbouw met een ijzeren draagstructuur, verankerd door kruisvormige muurankers. De opstand wordt in de middenas gemarkeerd door de later verbrede stalpoort waarboven laaddeuren en een metalen hijsbalk met katrol. Registers van kleine rechthoekige vensters met ijzeren I-balk en hardstenen lekdrempel op begane grond en eerste verdieping; laaddeuren ook in de derde en voorlaatste travee van de eerst verdieping. De vloer tussen de eerste en tweede bouwlaag is opmerkelijk zwaar uitgevoerd, met bakstenen troggewelven tussen metalen I-balken; laatstgenoemde rusten op zware in de buitenmuren bevestigde samengestelde liggers (geklonken randplaten op I -balken).

In binnenblok gelegen pakhuis in eclectische stijl bereikbaar via een overbouwde toegangspoort. Bakstenen constructie uit eind 19de eeuw of begin 20ste eeuw, van drie bouwlagen en tien traveeën onder zadeldak. Kleine rechthoekige openingen onder ijzeren I-balk als latei, en op hardstenen dorpels; laaddeuren in tweede, vijfde en achtste travee, met boven vijfde travee metalen hijsbalk met katrol; begane grond van vierde en vijfde travee recent opengebroken voor brede rechthoekige poort. Kruisvormige ankers tussen bouwlagen en traveeën; open metalen trap over al de bouwlagen in de laatste travee De tussenvloer tussen de eerste en tweede bouwlaag is opmerkelijk zwaar uitgevoerd door middel van kleine bakstenen troggewelven tussen metalen I-balken; laatstgenoemde rusten op zware in de buitenmuren bevestigde samengestelde liggers (geklonken randplaten op I -balken).