Herenhuis met Mariakapel. Alleenstaand herenhuis met opvallende inplanting in de straatbocht met bijhorende kapel aan de hoek met Kouterdreef. Voorgevel in de as van het eerste deel van de Molenstraat met uitzicht op de kerk aan de Dorpsstraat.

Historiek

Huis volgens kadasterarchief gebouwd in 1842 in opdracht van Auguste Armand Debbaut samen met een aanvankelijk afzonderlijk staand klein rechthoekig gebouwtje aan de straathoek, wellicht overeenstemmend met de nog bestaande Mariakapel. In 1891 verworven door Urbain Walrave-Cantillon. Sinds de uitbreiding van het huis in 1904 paalt de wegkapel met de achtergevel tegen de woning. In 1925 erft notaris Jozef Van de Velde het huis van Jean Baptiste Van de Velde. Deze brengt voor de verkoop ervan in 1938 aan notaris M. Daelman een aantal wijzigingen aan zoals de toevoeging van een biljartzaal tegen de achtergevel. Naar verluidt werd de aanbouw van de woning achter de kapel eind jaren 1940 in functie van het notariskantoor aangepast. Vroeger bijgebouw met koetshuis aan de straat en links van de voortuin: volgens plannen van 1954 in 1955 vervangen door een groter bijgebouw met garage en wasplaats op de nieuwe rooilijn, naar ontwerp van architect G. J. Van Offeren. Van de diepe achterliggende tuin, die ten westen aan de Kouterdreef grenst, is een oostelijk deel (naast Keistraat) sinds circa 1970 verkaveld.

Beschrijving

Herenhuis

Neoclassicistisch herenhuis, opgericht in 1842 met goed herkenbare behouden oorspronkelijke structuur, indeling en globaal voorkomen. Rechthoekig dubbelhuis van vijf traveeën breed, met bovenverdieping en hoog pannen schilddak. Lichte wijzigingen in de eerste helft van de 20ste eeuw zonder afbreuk te doen aan de originele gevelordonnantie. Jongere trapezoïdale erker ter hoogte van het linkervenster. Opengewerkte ijzeren voordeur met gekleurd glas-in-loodraam in het bovenlicht uit het interbellum is neoclassicistische van inspiratie. Lijstgevel met licht uitspringend middenrisaliet met geblokte hoekbanden op de bovenverdieping en accentuerend driehoekig fronton. Gepleisterde en geschilderde lijstgevel met horizontale banden op de pui en rechthoekige muuropeningen. Aflijnend breed omlopend hoofdgestel met gelede architraaflijst en kroonlijst op klossen. Bovenverdieping verrijkt met geprofileerde vensteromlijstingen op hardstenen cordonlijst; vensters met lage gietijzeren leuningen.

Kenmerkende hardstenen deuromlijsting op neuten en met rechte kroonlijst op consoles. Brede deurstoep aan weerszij uitgerust met een voetenkrabber. Keldervensters met decoratief traliewerk in de grijs geschilderde plint. Bovenvensters in achtergevel met gelijkaardige lage gietijzeren leuningen. Typische kleine roedeverdeling in de bovenlichten van de vensters, evenals in de ruime vensters van de voormalige biljartzaal en in de toegevoegde dakvensters, bevordert het homogene karakter van de constructie. Recenter rond zijvenster en glas-in-loodraam met gestileerd bloemenvaasmotief. Zijgevel aan de Kouterdreef op de bovenverdieping door blindnissen geritmeerd. Uitbreiding schuilgaand achter de wegkapel met bescheiden volume van één bouwlaag met plat dak en zwarte gevelberaping aan de straat.

Interieur herenhuis

De originele indeling van de aanvankelijke woning bleef bewaard evenals authentieke interieurelementen die naar materiaal, vormgeving en decoratieve uitwerking typerend zijn voor de burgerwoningbouw van het tweede kwart van de 19de eeuw.

Circulatie bepaald door de brede L-vormige benedengang met trappenhuis in het haakse deel. Behouden origineel karakter met zwarte marmeren tegelvloer met ingelegd klein ruitvormig motief van wit marmer, de typerende houten trap met geprofileerde trappaal en fijne spijlenleuning, de binnendeuren met paneeldecoratie, de stucornamentiek van het plafond gevormd door geprofileerd omlopend lijstwerk met tandlijst en drie gelijkaardige cirkelvormige omlijste stucornamenten. Nog typische neoclassicistische interieurelementen uit het tweede kwart van de 19de eeuw in de rijkst aangeklede benedenkamer met karakteristieke marmeren schouwmantel met voluutvorm aanzettend op griffioenpoot; plafond voorzien van stucornamentiek met rozetjes, lopende hond en palmettenfries.

Mariakapel

Mariakapel naar oorsprong, stijl en inplanting één geheel vormend met het herenhuis. Wegkapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, getuigend van de wijd verspreide Mariadevotie en van het oud gebruik door bepaalde eigenaars om bij hun woning een kleine bidplaats op te richten. Tevens benut als processiekapel tijdens de jaarlijkse Sint-Machariusommegang op pinkstermaandag waardoor de kapel nog een wezenlijk bestanddeel vormt van de lokaal levende religieuze volkscultuur. Neoclassicistisch getinte rechthoekige wegkapel, afgedekt met leien zadeldak en voorzien van bekronend decoratief ijzeren topkruis.

Bepleisterde en geschilderde gevels met bescheiden decoratie beperkt tot geprofileerd lijstwerk en blindnissen. Voorpuntgevel met top gevormd door driehoekig fronton waarvan de vroegere blauwe beschildering en de letters "SMR" (Sancta Maria Regina) verwijzen naar de patroonheilige. Rondboogdeur met geometrische tracering in het bovenlicht gevormd door cirkelsegmenten en ruitmotief; geprofileerde booglijst met diamantkop sluitsteen en omlopende geprofileerde imposten. Vleugeldeur met paneeldecoratie en cirkelvormige verluchtingsroosters. Lage rechthoekige zijdeur met toegang tot de voortuin van de bijhorende woning.

Interieur Mariakapel

Interieur met gepleisterd tongewelf, zoals gebruikelijk in Mariakapellen blauw geschilderd met goudkleurige sterren. Zwarte tegelvloer met omlopende witte boord en dito kleine ruiten; ter hoogte van het eenvoudige houten altaar decoratieve tapijttegelvloer in zwart, blauw en wit. Geschilderde wandbepleistering met rode imitatievoegen. Ondiep rondbogig spaarveld boven het eenvoudige houten altaar met door sierlijst geschilderde bloemenkrans en marmerschildering omlijste boog: boogveld met naïef geschilderde gevleugelde engelenhoofdjes en centraal witte lelies bloeiend uit hart omkranst door witte rozen, symbolisch verwijzend naar Onze-Lieve-Vrouw. Geschilderde houten beeldnis en gewit beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind.

Voortuin aan twee zijden omheind door fraai ijzeren hekwerk aan decoratieve ijzeren hekpijlers en op lage gemetste basis met hardstenen dekplaat. Openzwaaiend hek in de as van het notarishuis. De muur links met bogen en pilastergeleding, tevens zijgevel van het bijgebouw met garages uit 1955, zou refereren aan het vroegere koetshuis. Diepe achtertuin aan de Kouterdreef deels afgesloten door een bakstenen tuinmuur verzwaard door lisenen en met hardstenen afdekking.

Tuin

Typisch 19de-eeuwse landschapstuin met enig reliëf waarbij de vrije doorkijk vanaf de achtergevel van het huis op een grote en dieper gelegen vijverpartij een essentieel behouden element vormt. Een omlopend slingerpad is herkenbaar als een typisch aspect van de oude aanleg tussen een gevarieerd loofbomenbestand.