Historiek en context

Bankgebouw in beaux-artsstijl op de hoek van de Arenbergstraat en de Sint-Maartenstraat. De kern vormt een neoclassicistisch hoekhuis, volgens de bouwaanvraag uit 1830 opgetrokken in opdracht van Josse Hanegraeff, notaris van 1820 tot 1849. Uit het bouwdossier vallen ontwerper noch aannemer af te leiden. Het betrof een hoekhuis van vier bij vijf traveeën en drie bouwlagen, met schijnvoegen op de begane grond, de inkom in de eerste en een poortrisaliet in de laatste travee. Een nazaat van Haenegraeff liet het risaliet in 1888 en 1896 door de architect Edmond Leclef aanpassen, eerst met een breed bovenvenster, en vervolgens met een drielicht in plaats van de koetspoort. Het pand werd tot zijn huidige vorm verbouwd in opdracht van de hier minstens sinds 1921 gevestigde Hypothecaire Beleggingsbank, vertegenwoordigd door bestuurder W. Van Haaren, naar een ontwerp door de architect Gustave Fierens uit 1926 (gevelinscriptie). Bij deze ingreep kreeg het bestaande, inwendig verbouwde pand een aangepast gevelfront, en een pseudo-mansarde als nieuwe bedaking. Een aanpalend, traditioneel breedhuis in de Sint-Maartenstraat, uit de tweede helft van de 16^de of de eerste helft van de 17^de eeuw, maakte plaats voor een nieuwe kantoorvleugel van vier traveeën. De Hypothecaire Belegingsbank (Banque de Placements Hypothécaires) werd opgericht in 1918, herdoopt tot Hypothecaire Beleggings- en Depositokas in 1935, en Hypothecaire Beleggingskas (HBK) in 1954. De bank was hier gevestigd tot de voltooiing van de nieuwe HBK-hoofdzetel in 1970, een complex ontworpen door de architect Willy Van Der Meeren in de Lange Lozanastraat.

Gustave Fierens wiens carrière omstreeks 1905 van start ging, realiseerde vóór de Eerste Wereldoorlog tientallen heren- en burgerhuizen in Antwerpen, vaak ontworpen als eenheidsbebouwing. Daarbij paste hij naargelang het project de beaux-artsstijl of een gematigde art nouveau toe, soms een combinatie van beide, geïnspireerd op eigentijdse Franse voorbeelden. Tijdens de latere jaren 1920 en 1930 evolueerde zijn architectuur van een sobere art deco naar een gematigd modernisme. Tot zijn belangrijkste werken uit deze periode behoort het sociaal wooncomplex van de huisvestingsmaatschappij Onze Woning uit 1937-1939, met in totaal 205 flats ingeplant op het bouwblok Nationalestraat, Kronenburgstraat, Van Craesbeeckstraat en Willem Lepelstraat. Fierens was als architect actief tot midden jaren 1950.

Architectuur

Hoekgebouw van vier bij negen traveeën en drie bouwlagen onder een pseudo-mansardedak leien). Lijstgevel met een cementbepleistering in simili-natuursteen op een hardstenen plint, gekenmerkt door een sober klassiek geïnspireerd decor. De geblokte, sokkelvormende pui wordt gemarkeerd door de brede puilijst. De twee bovenste bouwlagen zijn verticaal geritmeerd per travee door middel van doorlopende vensteromlijstingen, op de hoogste verdieping geaccentueerd door bewerkte sleutels en onderdorpels met gespiegeld voluutmotief. Verder beantwoordt de opstand aan een symmetrisch compositieschema, opgebouwd uit regelmatige registers van rechthoekige deur- en vensteropeningen, de zijgevel gemarkeerd door een middenrisaliet met kolossale pilasters, dat in het gevelontwerp wordt bekroond door een driehoekig fronton. Klassiek hoofdgestel met brede, houten kroonlijst op tandlijst en klossen; per twee gekoppelde houten dakkapellen met gestrekte waterlijst. Natuurstenen aankondigingsbord met rozetten en driehoekig fronton, naast het vandaag tot venster herleide inkomportaal; sierlijk smeedijzeren traliewerk aan de benedenvensters en kelderopeningen.

Volgens de bouwplannen uit 1926 bestaat de plattegrond van de verschillende verdiepingen, die worden ontsloten door de traphal bij de vestibule, vooral uit grote bediendenkantoren. De eerste verdieping huisvest verder enkele notariskantoren met wachtkamer, het directiekantoor en de raadzaal; conciërgewoning op de mansarde.