Historiek

Appels ressorteerde in het ancien regime onder het bisdom Kamerijk. Van 1559 tot 1801 afhangende van het aartsbisdom Mechelen en sinds 1801 behorende tot het bisdom Gent, dekenij Dendermonde.

De eerste kerk stond aan de oevers van de Schelde, nabij het Veer. Nadat de kerk op het einde van de 15de eeuw en in 1533 door brand geteisterd werd, besloot men iets verderop een nieuwe kerk te bouwen. Volgens een zandstenen jaarsteen in de noordelijke koormuur vatte men in 1533 de bouw aan. Door de sterke bevolkingsgroei in de tweede helft van de 18de eeuw besloot men een grotere kerk te bouwen. In 1783-1784 werden aan ingenieur Judocus Sibens (Dendermonde) de plannen toevertrouwd voor een nieuwe kerk. De oude kerk werd in 1785 gesloopt met uitzondering van het koor. De werken waren voltooid in 1786 en op 25 augustus 1788 werd de nieuwe kerk gewijd door kardinaal de Franckenberg. De huidige kerk bewaart nog het oude koor opgetrokken uit zandsteen. De torenspits werd bij een brand in 1809 vernield. In 1902 werden alle glasramen vernieuwd. In de jaren 1970 werd een restauratiecampagne gestart die begin 1993 werd afgesloten met de vernieuwing van het schilderwerk.

Beschrijving

Plattegrond van de hallenkerk ontvouwt een driebeukig transeptloos schip van vier traveeën voorafgegaan door een vierkante westtoren, geflankeerd door doopkapel ten zuiden en berging ten noorden, een niet uitspringend transept en een smaller koor van twee traveeën met aangebouwde sacristie.

Het gebouw werd opgetrokken in een sobere classicistische baksteenarchitectuur, met behoud van het grotendeels zandstenen koor uit de 16de eeuw, met dakbedekking van blauwe Naamse leien. Bakstenen metselwerk op zandstenen plint, afbraakmateriaal van de gesloopte kerk, ook de westgevel van de toren is opgetrokken uit hergebruikte zandsteen.

Eenvoudige westtoren met portiek, geflankeerd door zijaanbouwsels onder lessenaarsdak, bestemd als berging en als doopkapel. Toren van vier geledingen, afgedekt door achtkantige spits met leien, met torenkruis. In de zandstenen westgevel, rondboogvormige deur gevat in een gepleisterde rondboogvormige omlijsting. Erboven korfboogvormig venster, in de derde geleding klein rechthoekig venster, vierde geleding met getoogde galmgaten gevat in een zandstenen omlijsting, zandstenen steigergaten onder de kroonlijst, uurwerkplaten aan west- en oostgevel. De blinde westgevels van de zijaanbouwsels zijn afgewerkt met zandstenen hoekkettingen. Ter weerszij van het portaal, zijn twee oorlogsgedenktekens geplaatst met de namen van de slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. In de zijgevel van de zuidelijke doopkapel, getoogd venster in zandstenen omlijsting onder gebogen waterlijst. In de zijgevel van de berging is een rechthoekige deur, de zogenaamde lijkdeur, met bovenlicht in een arduinen omlijsting geplaatst. Ernaast 18de-eeuwse grafsteen van pastoor C. Plasschaert, bouwheer van de pastorie.

Zijgevels met hooggeplaatste rondboogvensters in arduinen omlijsting. Gevels op zandstenen plint en afgelijnd door een sterk geprofileerde gepleisterde kroonlijst. In de buitenmuren van de kerk bevindt zich een ommegang van Sint-Apollonia met gepolychromeerde reliëfs achter glas, ingelijst in houten kaders, vermoedelijk uit eind 19de eeuw. Aan de oostgevel van de noordbeuk zijn de sporen zichtbaar van de verdwenen calvarie.

Koor met uitzondering van de bakstenen zuidgevel opgetrokken uit zandsteen. In de noordgevel van het koor bleef onder de vergrote raamopeningen een jaarsteen met de vermelding "anno XVc XXXIII" (1533) bewaard. De oorspronkelijke ramen zijn aangepast in gelijkaardige stijl als de vensters van het schip. Sporen van raam in de oostgevel, gedicht voor het bijbouwen van de sacristie. Tegen de noordgevel ingewerkte grafstenen.

Interieur

Gepleisterd en helder geschilderd interieur in classicistische stijl met een pseudobasilicale opstand: de drie beuken zijn gescheiden door rondboogarcaden van Toscaanse zuilen op achtkantige zandstenen basis en worden afgedekt door gepleisterde kruisribgewelven gescheiden door gordelbogen aanzettend op classicistische consoles. De sluitstenen van de gewelven zijn voorzien van gesculpteerde acanthusbladeren. Koor met tongewelf.

Tegen de zijwanden staan banken opgesteld. Eikenhouten doksaal en tochtportaal in Lodewijk XVI-stijl, aangekocht in 1784 van het afgeschafte Dendermondse brigittinessenklooster. Boven de zijdeuren twee reliëfs die verwijzen naar het Oude en het Nieuwe Testament. In de waaier van de centrale deur zit een reliëf met twee gekruiste sleutels, bekroond door de pauselijke tiara, verwijzend naar het brigittinessenklooster. De eiken deur van de doopkapel met balusters in bovenlicht zou uit de 17de eeuw dateren.

De figuratieve glasramen werden vervaardigd in het Gentse atelier van Joseph Casier in 1902 en werden geschonken door enkele belangrijke families. Het centrale motief stelt één of twee heiligen voor in een neobarokke nis. De namen van de schenkers en het jaartal worden vermeld in een banderol onderaan.

In de nieuwe kerkvloer zijn nog enkele grafzerken bewaard van overleden pastoors.

Mobilair

Schilderijen. Marteldood van de Heilige Apollonia altaarstuk van het hoofdaltaar, van Jan Jozef De Loose (Zele), gedateerd 1809. Aan de zijaltaren, "De Hemelvaart van Onze-Lieve-Vrouw" en "Sint-Rochus die de zieken bezoekt", daterend van circa 1860 en vermoedelijk uit het atelier van Em. F. Verhas. Drieluik van Piet Gillis naar P.P. Rubens met de voorstelling van een Madonna, de Graflegging en Johannes de Evangelist van 1948. 14 staties van de kruisweg van 1835-1836 van Emmanuel Franciscus Verhas.

Beeldhouwwerk. Heilige Jozef met Kind op zijaltaar, door Jan-Baptist Van Biesbrouck (Gent), 19de eeuw. Lindehouten beelden uit de 17de eeuw met verwijderde polychromie: Onze-Lieve-Vrouw met Kind, Heilige Ursula van Keulen, Heilige Apollonia, Heilige Rochus van Montpellier. Eiken beelden met de voorstelling van de Hoop en de Liefde, afkomstig van het hoofdaltaar. Pelikaan die zijn jongen voedt, verguld houten beeld uit de 18de eeuw. Kind Jezus op wereldbol met slang van beeldhouwer Delestré (Geraardsbergen), lindehout, geschonken in 1872. Houten beelden van het Heilig Hart van Jezus door A. Van Eenaeme (Gent) en het Heilig Hart van Maria van Delestré (Geraardsbergen), van 1872-73 op hoofdaltaar. In noordelijke zijbeuk, boven de deur van de doopkapel, missiekruis uit het atelier van Mathias Zens (Gent). Twee witgeschilderde plaasteren beelden van de Heilige Antonius van Padua en de Heilige Theresia van Lisieux uit de jaren 1950.

Meubilair. Bewaard hoofdaltaar van de oude kerk uit het begin van de 18de eeuw, houten portiekaltaar, geschilderd, gemarmerde en deels verguld. In de zijnissen houten beelden van het Heilig Hart van Jezus door A. Van Eenaeme (Gent) en het Heilig Hart van Maria van Delestré (Geraardsbergen) ter vervanging van de oorspronkelijke beelden van de Hoop en de Liefde, nu opgesteld voor het koor; het beeld van het Geloof in de centrale nis werd vervangen door een schilderij van kunstschilder Jan Jozef De Loose (Zele), het beeld staat nu opgesteld onder de kansel. De zijaltaren, respectievelijk toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en aan Sint-Rochus, houten portiekaltaren, gemarmerde, geschilderd en deels verguld, van 1789 van de Dendermondse meesterschrijnwerker Jan Baptist Segers. Het nieuwe hoofdaltaar, met verwerking van twee panelen uit de communiebank, werd in 1969 geleverd door Raymond Van Speybroeck uit Sint-Maria-Leerne.

19de-eeuws eiken koorgestoelte en lambrisering. Eikenhouten communiebank uit eind 18de eeuw, twee panelen zijn verwerkt in nieuw altaar. Twee eikenhouten biechtstoelen dateren uit de 18de eeuw, en werden circa 1777 van de kerk van Lede aangekocht.

Orgel in 1785 aangekocht van het voormalige brigittinessenklooster van Dendermonde, in 1779 door het klooster aangekocht bij de Gentse orgelbouwers Pieter en Lambert Van Peteghem. In 1783 hersteld en in 1787 uitgebreid.

Witstenen doopvont met koperen deksel uit de 17de eeuw. Tegen de buitenmuren van de kerk staan nog enkele grafstenen en -monumenten.