Heden restaurant “Appelssfeer”.

Het herenhuis De Rycke ligt naast één van de oudste Scheldeveren en aan een historisch oude verbindingsweg binnen de regio Dendermonde. De oprichting van deze voormalige woning van een groothandelaar staat in onmiddellijk verband met haar aanvankelijke locatie aan een loskaai van de Schelde. In kern klimt de woning minstens op tot de tweede helft van 18de eeuw. Haar huidig voorkomen, afgezien van enkele jongere ingrepen, kwam tot stand in het eerste kwart van de 19de eeuw met uitbreiding uit de tweede helft van de 19de eeuw.

Volgens mondelinge overlevering was de herenwoning aan de vroegere loskaai minstens sinds 7 generaties eigendom van en in gebruik door de familie De Rycke die er aan groothandel deden. Zij zouden er een bestaand huis hebben aangekocht wellicht omstreeks het midden van de 18de eeuw. De familie De Rycke bewoonde effectief minstens 200 jaar het herenhuis bij het Appels Veer. Volgens het landboek van Appels van 1783-1784 omvatte het hof van de familie De Rycke toen een alleenstaand gebouw ter hoogte van de huidige woning.

In het eerste kwart van de 19de eeuw zou de woning gerestaureerd zijn. Volgens het primitief kadasterplan van Appels (1816) was zijdelings van de woning een volume toegevoegd, overeenstemmend met de dwarsschuur die het jaartal 1816 vertoont op de poort. De uitbreiding tot de huidige gesloten U-vormige aanleg werd met een mutatieschets van 1886 gekadastreerd, doch volgens register 223 van het kadasterarchief was de vergroting reeds in 1875 gerealiseerd. Tussen het bijgebouw en de woning kwam toen wellicht ook een smalle haakse uitbreiding van het huis tot stand zodat het huis een T-vormige plattegrond verkreeg. In de uitbouw aan de straatzijde zou vroeger een winkel van wijn en sterke drank geweest zijn.

Herenhuis met bijgebouwen opgesteld in U-vorm rondom een rechthoekige gekasseide binnenplaats geopend achteraan aan de tuinzijde; deze open zijde is afgesloten door gewit sierlijk ijzeren hekwerk. De meeste gevels van het bakstenen complex onder bedaking met Vlaamse pannen zijn later van een cementbepleistering voorzien.

Het omhaagde achtererf met boomgaard is bereikbaar via een toegang met gekasseide oprit links naast de zijvleugel aan de straat; het ijzeren toegangshek aan bakstenen hekpijlers is voorzien van de naam van de constructeur: "F Korten Dendermonde". De linker hekpijler is aan de achterzijde afgerond, de rechter als een pilaster tegen de voorgevelhoek van het complex geplaatst en met meer lijstwerk en profileringen uitgewerkt. Dit hek verleent eveneens toegang tot de opzij van het complex gelegen omhaagde siertuin. Naast de poort van de schuur is een buxushaag geschoren in de vorm van een schip, refererend naar de scheepvaart op de Schelde naast het huis.

De herenwoning is van het type dubbelhuis van twee bouwlagen en aanvankelijk vier traveeën breed; het zadeldak werd links uitgebreid met een schuin dakschild ter aansluiting bij de jongere haakse vergroting onder schilddak. De verankerde voorgevel aan de straatzijde, gericht naar het zuidoosten, is door een zwaar geprofileerde puilijst afgelijnd. In dit oudste volume vallen rechts de twee grote en hoog geplaatste opkamervensters op. De kelderroosters eronder geven de plaats aan van de vroegere keldervensters. Gedichte buitenkeldertrap. De ruime kelder omvat een gang en twee kelders met parallelle, gedrukte tongewelven en zou voorheen als opslagruimte van de handelswaar benut zijn.

De voorgevel van de woning vertoont rechthoekige muuropeningen, waarvan alle houtwerk een paar decennia geleden werd vervangen. De ruwe cementbepleistering is eveneens van recente datum. De oorspronkelijke rechthoekige omlijsting op neuten benadrukt minder dan voorheen de voordeur; het bovenlicht bewaart zijn authentieke tracering, typerend voor het eerste kwart van de 19de eeuw: een ruitmotief en twee gekruiste pijlen.

In de achtergevel zijn de plint en de omlijstingen van de rechthoekige muuropeningen in een geel getinte cementering uitgevoerd. Getraliede benedenvensters. Het getraliede bovenlicht van de achterdeur is ruitvormig getraceerd. Tegen de uitbouw staande dubbele armwaterpomp gevat in gecementeerd metselwerk met afdekplaat en met hardstenen watervergaarbak.

Interieur

Behouden structuur en oude indeling met geschilderde paneeldeuren aan hengsels. Ruime opkamer met steektrap met arduinen aanzettrede en vijf houten traptreden, behouden vloer van rode vierkante tegels, bepleisterde zoldering met omlopend geprofileerd lijstwerk en twee cirkelvormige plafondornamenten in stucwerk met rozetmotief, schouw met jongere neoclassicistische marmeren schouwmantel (vermoedelijk tweede helft 19de eeuw). Smalle opkamer aan de tuinzijde met plankenvloer. Twee zijkamers in linkertravee van oorspronkelijke woning met dubbele tussendeur; schouw in voorkamer van een veel voorkomend eenvoudig type marmeren schouwmantel uit derde kwart 19de eeuw met voluten; schouw in achterkamer op de boezem gedecoreerd met stucprofiellijsten, wellicht nog uit 18de eeuw. Een slaapkamer op de bovenverdieping bewaart een vloer van rode vierkante tegels, een slaapkamer met houten alkoof. Zolder met behouden gebinten met tappen en bakstenen zijpuntgevels met dubbele rookkanalen.

Voormalige winkelruimte in uitbouw met bakstenen vloer gelegd in 9 rode vakken met grijze bakstenen omboord; in de kamer erachter een cementtegelvloer in dambordpatroon met omlopende boord met lopend hondmotief; deels beglaasde tussenwand met decoratief getraceerd deurlicht.

Lange lage zijvleugel, links of ten zuidwesten zijdelings palend aan de woning, met in het voorste gedeelte een bijkeuken en garage in de kop. Daarachter sluit een dwarsschuur aan met paardenstal. Midden in de bakstenen langsgevel is een poort met doorrit naar de verharde binnenplaats. De gedrukte korfbogige poort met zandstenen sluitsteen is bovenaan op de tussenstijl van de poort voorzien van het jaartal 1816 in geschilderde cijfers. Twee getraliede rechthoekige vensters met houten latei van de bijkeuken en voorts halfronde vensters met ijzeren tracering van de vroegere stallen. In de erfgevel werd de poort half gedicht. In de laatste traveeën van dit bijgebouw is een paardenstal met behouden bakstenen vloer, samengestelde balklaag, monolithische voederbak op bakstenen steunen én ruiven.

Parallelle zijvleugel aan de noordoostelijke erfzijde aansluitend tegen de achtergevel van de woning, afgedekt onder een achteraan afgewolfd zadeldak. Erfgevel geritmeerd door spaarvelden van ongelijke breedte. De blinde bakstenen achtergevel is begrensd door pilasters. Het rechterdeel omvat een kelder als vroegere wijnopslagplaats met gemetste wijnrekken en troggewelven tussen ijzeren liggers; keldervenster met luik.

Betegelde lage ruimte boven de kelder voorzien van brede vouwbare deur met buitengrendel. In de ruimte ernaast: bakstenen open haard met geprofileerde haardlijst en links een fornuisje van gesinterde bakstenen op boog.