Voormalige Batterij 2, met sergeantenwoning, kazemat en poortgebouw.

Na 1876 werd gestart met de aanleg van drie vooruitgeschoven batterijen op een afstand van circa 2000 meter voor de omwalling van Dendermonde. Deze batterijen werden officieel aangelegd om de verdwenen lunet in de voorgracht van de Dendermondse vesting te vervangen. In werkelijkheid was het een poging om Dendermonde te omringen met een voorliggende verdedigingsgordel die de stad tegen bombardementen en modernere wapenvoering moest beschermen.

Dendermonde verloor na de uitroeping van Antwerpen tot 'Nationaal Reduit' in 1859 al een deel van haar strategisch belang en werd beschouwd als dubbel bruggenhoofd over de Schelde. Later zou ze ook deze functie verliezen aan het Fort Rupelmonde, later Steendorp genoemd, dat tussen 1882 en 1892 werd gebouwd. Vanaf die periode behield men Dendermonde als vesting, maar de nodige aanpassingswerken om de vesting bestand te maken tegen de nieuwe oorlogsvoering bleven achterwege. Technische vernieuwingen zoals de sloop van de te lage stadswallen en de bouw van twee extra batterijen om tot een totaal van vijf redoutes te komen werden niet uitgevoerd. De aanleg van drie vooruitgeschoven batterijen werd wel gerealiseerd.

Volgens de 'Atlas des bâtiments militaires (1836-1914)' ging het om drie identieke batterijen die op het grondgebied van de deelgemeente Sint-Gillis-bij-Dendermonde op gelijkmatige afstand van elkaar werden aangelegd. Zij lagen zeer geïsoleerd gericht naar de frontzijde. Batterij nummer 1 was gelegen op het huidige industrieterrein ter hoogte van Hoogveld nummer 5, maar is nu verdwenen. Batterij nummer 2 en nummer 3 bleven bewaard en bevinden zich aan de Winningstraat nummer 50 en aan de Fortstraat nummer 111-112.

Deze zeer indrukwekkende en solitaire constructies liggen in een prachtig domein en gaan volledig in het landschap op. De batterijen beantwoorden nog steeds aan de in de 'Atlas des bâtiments militaires (1836-1914)' beschreven opbouw, enkel de functies werden gewijzigd. Elke batterij heeft een halfcirkelvormige aanleg, bestaande uit een aarden wal en een diepe kunstmatige gracht. De wal is uitgewerkt met dwarswallen waarop de kanonnen geplaatst werden. Op een aangelegd eilandje in het midden bevindt zich het eigenlijke hoofdgebouw, bedekt door aarde, dat door middel van een ophaalbrug in verbinding staat met de voorliggende sergeantenwoning. Ten noorden bevond zich ook een poortgebouw buiten de omwalling.

Bakstenen hoofdgebouw op T-vormig grondplan. Parallel aan de breedste zijde van de gracht bevinden zich aaneengesloten tongewelfde ruimten die aan de zijde van de sergeantenwoning voorzien zijn van de belangrijkste muuropeningen. Het gebouw is symmetrisch opgebouwd rond twee snijdende gangen waarvan de centrale gang, de 'poterne', uitgeeft op een soort onderaardse dwarsgang achter het hoofdgebouw die het met een achterliggende 'holtraverse' verbindt. Deze 'holtraverse' bevindt zich in de punt van de batterij en herbergt twee achter elkaar gelegen munitiemagazijnen. Zowel de dwarsgang als de 'holtraverse', die enkel via het hoofdgebouw toegankelijk zijn, zijn bedekt met aarde waardoor ze volledig aan het gezichtsveld ontrokken worden.

Het hoofdgebouw telt zeven traveeën en slechts één bouwlaag. De dakconstructie is door de aarden deklaag niet zichtbaar, mogelijk is deze eveneens samengesteld uit meerdere niveaus om de aarden deklaag beter te kunnen dragen.

Zoals eerder vermeld is het hoofdgebouw symmetrisch opgebouwd rond twee snijdende gangen waarrond acht ruimtes werden gegroepeerd. De ruimten geven uit op de gangen en de meesten zijn onderling met elkaar verbonden. Ze werden hoofdzakelijk gebruikt als magazijn voor artilleriemateriaal, één werd voorbehouden als portierslokaal. De geïsoleerde ruimte ten westen was ontworpen als poedermagazijn en was daardoor enkel bereikbaar via een extra portaal. Om het poeder droog te kunnen houden was een zeer goede luchtcirculatie vereist. De ruimte werd daarom voorzien van een dubbele muur met extra spouwen en een lage zoldering die extra verlucht werd door een in boogvorm geplaatste rij oculi (zie voorgevel). Schuin geplaatste lagere aanbouw aan weerszij van het hoofdgebouw die gebruikt werd als latrine en kolenmagazijn.

Strak opgebouwde bakstenen voorgevel geritmeerd door lisenen en getrapte spaarvelden met muuropeningen. De lisenen, voorzien van twee openingen, accentueren de luchtkokers die in de gewelfde zolderingen uitkomen en waarvan de afgeschuinde schouwtjes in de deklaag te zien zijn. De gevel is nog verfraaid met een arduinen plint en betonnen lijst boven getande baksteenfries. Centrale poorttravee met steekboogvormige poort gevat in een bakstenen omlijsting met aanzet- en sluitstenen in hardsteen. Het bouwjaar 'L 1880' (Batterij 2) en 'L 1886' (Batterij 3) werd in de sluitsteen aangebracht. De houten dubbeldeuren bleven behouden. Elk spaarveld is voorzien van steekboogvormige vensters met metalen persiennes en extra langwerpige verluchtingsgaten.

Batterij nummer 2, gelegen tussen de N41 en de spoorlijn in de nabijheid van het waterzuiveringsstation, bewaart volledig zijn oorspronkelijke aanleg. Het gebouw is sinds de jaren 1950 in particulier bezit en wordt bewoond. De terreinen worden eveneens gebruikt door een lokale visvereniging en – op recreatieve basis - als oefenterrein door militairen.

Links aan de ingang van het domein bleef het oude poortgebouw bewaard, heden gebruikt als berglokaal door een visvereniging. Rechthoekig bakstenen gebouwtje van drie traveeën onder een golfplaten zadeldak afgewerkt met een fraaie windveer. Een blinde zijpuntgevel met klimmende fries paalt aan de straat. De voorgevel met een centrale deur en twee rechthoekige vensters, is gericht naar het verharde pad dat naar de voormalige sergeantenwoning leidt. De gracht die de batterij volledig omringt, is over het hele tracé aanwezig doch een vaste brug vervangt de vroegere intrekbare. De batterij en de omwalling zijn begroeid met bomen en struikgewas. De tegenoverliggende sergeantenwoning wordt bewoond en werd met een rechtervleugel en een kleine linkeruitbouw uitgebreid. Het is een eenvoudig gewitte baksteenbouw onder een mank zadeldak, waarvan de zuidelijke zijgevel met zinken platen werd bekleed. Het gebouw werd grondig gemoderniseerd. Op het kunstmatige eilandje ligt het voormalige hoofdgebouw dat intact behouden bleef. De constructie, structuur en vormgeving beantwoorden nog steeds aan de in de 'Atlas des bâtiments militaires (1836-1914)' beschreven opbouw. De belangrijkste wijzigingen betreffen het veranderen van een gedeelte van het schrijnwerk, het buiten gebruik stellen van de latrines en het heraankleden van de ruimten. Deze ingrepen doen geen afbreuk aan de structuur noch aan de authenticiteit van deze batterij.