erfgoedobject

Scheldeveer Appels-Berlare

bouwkundig element
ID
48872
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48872

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Scheldeveer Appels-Berlare
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Scheldeveer Appels-Berlare
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Scheldeveer
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Scheldeveer Appels-Berlare ook zogenaamd Appels Veer. Houten veerbrug, aanpalend deel van de Scheldeoever met resterend metselwerk van oud veerhoofd, twee dukdalven, houten ponton met ijzeren loopbrug.

Appelsveer behoort tot de oudste Scheldeveren in de regio van de Bovenschelde. Het veer werd al vermeld in 1253 naar aanleiding van de overdracht ervan door de graaf van Vlaanderen Guido van Dampierre aan Gregorius, heer van Appels. In de daaropvolgende eeuwen is Appels Veer vermeld in processtukken, akten, of naar aanleiding van herstelwerken aan de veerpont. In 1798 werd het veer, zoals de overige die aan domeinheren hadden toebehoord, staatseigendom. Sinds 1880 worden ze verpacht, heden door de Afdeling Zeeschelde van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.

Appels Veer vormde vroeger een onderdeel van een minstens sinds de middeleeuwen bestaande belangrijke verbindingsweg, namelijk van de Heerweg Gent Dendermonde. Op de kaart van het Land van Aalst van Jacques Horenhault van 15(9)6 staat deze weg tussen Kalken en Appels aangegeven als "Heerwech naer Appels veer". De Hoofdstraat, voordien Veerstraat geheten en nog vroeger "Oude Pontweg" die van Appels Veer naar het centrum van Appels leidt, gaat terug op die hoofdas naar Dendermonde.

Voorheen was de dorpskern van Appels en haar dorpskerk, zoals van vele oude Scheldedorpen, nabij de oever van de Schelde naast Appels Veer gelegen. Na de verwoesting van de kerk in de 15de eeuw werd de dorpskerk verder oostwaarts richting Dendermonde opgericht en zo verplaatste zich ook de dorpskern. Bij Appels Veer waren vroeger eveneens loskaaien gelegen voor via de Schelde verscheepte goederen. In het kader van de rechttrekking van de Schelde in het laatste kwart van de 19de eeuw werd de Scheldemeander aan de Hoofdstraat te Appels afgesneden en verdween de handelsactiviteit er. Vandaag heeft de overzetdienst van Appels Veer voor het Scheldetoerisme sterk aan belang gewonnen. Het is immers gelegen in een landschappelijk zeer aantrekkelijk gebied dat met zijn schilderachtige Scheldedijken zeer in trek is bij wandelaars en fietsers.

Ter hoogte van het eind van de Hoofdstraat zijn nog resten van regelmatig natuurstenen metselwerk van het oude veerhoofd bewaard. Sinds circa 1980 ligt daar tegenover op enkele meter van de oeverkant in de Schelde een houten ponton als vlottende aanlegsteiger die vanaf de kade bereikbaar is door een rechte ijzeren loopbrug. Dit werd bijgeplaatst om de veerboot en oude reserve veerboot vast te kunnen laten liggen gedurende lange periode van dag en nacht.

In 1947 werd een nieuwe houten veerbrug opgericht. In 1970 werd deze steiger afgebroken en vervangen door een gelijkaardige nieuwe houten veerbrug, deels op dezelfde plaats als de voorgaande: het afhellende gedeelte van de veerbrug werd toen in de andere richting (stroomopwaarts in plaats van stroomafwaarts) geplaatst parallel naast de Staatsdijk. De aanlegsteiger of veerbrug is een indrukwekkende constructie bestaande uit een recht gedeelte en een haaks aansluitend en parallel naast de oever afhellend deel beide met een houten leuning aan één zijde. IJzeren meerringen, voor het aanleggen van de veerboot, zijn op verschillende hoogten aangebracht. De hoge dukdalven ter beveiliging van de veerbrug bovenop uitgerust met verlichting, werden volgens de bewaarde plannen van 1969 samen met de vernieuwde steiger opgericht.

  • Informatie verstrekt door Administratie Waterwegen en Zeewezen, Afdeling Zeeschelde, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap.
  • Stadsarchief Dendermonde, Documentatiemappen, Appels, 560.
  • Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • RUYS R., Veer- en Veerdienst in Oost-Vlaanderen vroeger en nu, Gent, 1979.
  • RUYS R., Oude veerdiensten: Appels - Berlare, in Heemkundige- en Oudheidkundige Kring Berlare, XXI, 2, 2003, p. 84-87.
  • S(TROOBANTS) A., Dendermonde. Langs Scheldedijken en veren, in Open Monumentendag, Dendermonde, 1994.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Scheldeveer Appels-Berlare [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/48872 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.