erfgoedobject

Herberg De Pelikaan

bouwkundig element
ID
49003
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/49003

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Herberg De Pelikaan
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Herberg De Pelikaan
    Deze bescherming is geldig sinds

  • omvat de aanduiding als beschermd monument Herberg De Pelikaan: voorgevel
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als vastgesteld bouwkundig erfgoed Grote Markt
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Grote Markt
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is deel van de aanduiding als beschermd monument Grote Markt
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Burgerhuis
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Vroegere woning "De Pelikaan", thans gekend als café "Den Helleput".

Deze woning, waarvan de vermeldingen teruggaan tot de 16de eeuw, behoort tot de uitzonderlijke gebouwen met een behouden laat 17de-eeuwse kern. Volgens A. de Vlaminck bevond zich op deze locatie eertijds de herberg "De Pelikaan" (1577), later "De Groote Pelikaan" (1618) die volgens de gevelsteen vermoedelijk in 1685 in late barokstijl met typerende in- en uitgezwenkte gevel herbouwd werd. In de 19de eeuw was het gekend als "Hôtel Café Royal" van P. D’Hollander. Een foto van rond 1860 illustreert de toenmalige toestand die grotendeels correspondeert met het huidige voorkomen. De merkwaardige houten deurwaaier, gevormd door een ovale cartouche met zwanen en een slangenstaart die mogelijk uit de eerste helft van de 19de eeuw dateert, was toen reeds ter plaatse. Het complex bleef tot 1914 ongeschonden bewaard maar werd nadien gerestaureerd. In 1936 werden in opdracht van brouwer A. Cadron van brouwerij "Les Flandres" naar ontwerp van architect F. de Ruddere (Dendermonde) aanpassingswerken aan de voorgevel uitgevoerd. Mogelijk werd hierbij een nieuwe gevel, vormelijk geïnspireerd op de 17de-eeuwse, voor de bestaande geplaatst. De op het bouwplan voorziene wijzigingen aan de pui werden wellicht niet uitgevoerd. Interieurbezoek wees uit dat de oorspronkelijke structuur bewaard bleef.

De voormalige herberg telt drie traveeën, twee bouwlagen en een hoge in- en uitgezwenkte gevel onder zadeldak (nok haaks op de straat). De geveltop in twee geledingen met sierankers en oculus onder het bekronende driehoekig fronton is gedateerd "1685". Beschilderde bakstenen voorgevel, horizontaal geleed door platte banden en cordons. Het verticaliserende effect wordt verkregen door de geaccentueerde geveleinden, vensteromlijstingen en sierankers. De deurtravee wordt nog steeds gekenmerkt door het bovenlicht met ovale cartouche met zwanen en slangenstaart dat uit de 19de eeuw dateert. Het schrijnwerk werd vernieuwd.

Interieur

Niettegenstaande de 20ste-eeuwse aanpassingen behield de woning zijn 17de-eeuwse structuur. Deze wordt onder meer gekenmerkt door de loodrecht op de straat geplaatste tongewelfde kelder. De houten dragende structuur met moerbalken en balklagen die dwars op het marktplein zijn georiënteerd bleven in situ bewaard. Op de gelijkvloerse verdieping werden de afwerkingslagen verwijderd, op de bovenverdieping bleven de gestucte zolderingen met kooflijsten tussen de dragende moerbalken behouden. Daar treft men ook de ankers van het aanpalende pand (nummer 31) in de gemeenschappelijke buitenmuur aan. De grote zolder wordt gedragen door een samengestelde spantenstructuur en is opgedeeld in twee niveaus waarvan de onderste als leefruimte wordt gebruikt.

  • Stadsarchief Dendermonde, Bouwplannen, 1936/7 (volume 14/ 7).
  • Vlaamse Overheid, Ruimte & Erfgoed, Afdeling Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • DE VLAMINCK A., De stad en de heerlijkheid van Dendermonde. Geschiedkundige opzoekingen, (heruitgave) Staden, 1998.
  • STROOBANTS A., Dendermonde 1898-1914 op prentbriefkaarten, Dendermonde, 1995, p. 84-85.
  • STROOBANTS A., Door het vuur gespaard. Bouwkundige resten van het vooroorlogse Dendermonde, Dendermonde, 1999, p. 16-19.
  • STROOBANTS A. & VAN GYSEGEM M., Dendermonde op de gevoelige plaat. De Dendermondse beroepsfotografen, Dendermonde, 2001, p. 26.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke; Duchêne, Helena
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties

  • Is deel van
    Grote Markt


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herberg De Pelikaan [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/49003 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.