Historiek en context

Complex opgebouwd uit drie achter elkaar gelegen vleugels gescheiden door binnenplaatsen, en onderling verbonden door overbouwde doorgangen. Van het tweede en derde blok uit het laatste kwart van de 19de eeuw, werd het bouwdossier niet teruggevonden; bouwheer, ontwerper noch aannemer zijn gekend. De voorbouw met gevelfront in art-nouveaustijl aan het Hessenstraatje, werd opgetrokken in opdracht van de in 1898 opgerichte Handels Natie, naar een ontwerp door de architect Edward Van Not uit 1909. Sinds 1993 zijn de gebouwen van de Handels Natie tot één complex verenigd met de aanpalende gebouwen van de de Ruys Natie, de Molenberg Natie, en de Zuid Natie. Alle vroegere scheidingsmuren werden vervolgens gesloopt en de gebouwen gerenoveerd tot een kantoor- en wooncomplex, in combinatie met nieuwbouw.

De Handels Natie behoort tot het vroege oeuvre van Edward Van Not, wiens loopbaan kort na de eeuwwisseling van start ging. Vóór de Eerste Wereldoorlog ontwierp hij tientallen burgerhuizen in Antwerpen, een groot aantal in dienst van de Algemeene Bouwmaatschappij, waarbij het stijlenjargon varieerde van neo-Vlaamserenaissance, beaux-arts en cottage tot art nouveau. Vanaf het interbellum tot zijn overlijden, combineerde Van Not zijn privé-praktijk met het ambt van gemeentelijk architect in Deurne.

Architectuur

Voorbouw

Met een gevelbreedte van vier traveeën, omvat de voorbouw vier bouwlagen onder een plat dak. De lijstgevel heeft een parement uit rood baksteenmetselwerk in kruisverband, met gebruik van witte natuursteen voor friezen, lekdrempels, hoekblokken, waterlijsten, kraagstenen en postamenten, en blauwe hardsteen voor de bewerkte plint. Asymmetrisch van opzet, legt de compositie de klemtoon op het rechter risaliet, met de door schamppalen geflankeerde doorrij, oorspronkelijk een korfboogpoort met ijzeren hek. Dit laatste wordt gemarkeerd door kolossale pilasters met bewerkte kraagstenen. Van de drie linker travee, met een café-pui van gekoppelde rond- en korfboogopeningen met waterlijst en fries, wordt de topgeleding geritmeerd door bewerkte postamenten op kraagstenen. Verder beantwoordt de opstand aan een regelmatig ordonnantieschema, opgebouwd uit registers van getoogde vensters met lekdrempel, bewerkte hoekblokken, en op de tweede verdieping een omlijsting tot op imposthoogte en onderdorpel. Een fries met opschrift “HANDELS NATIE - GESTICHT 1898”vormt de gevelbeëindiging. Discreet van aard is het decor van friezen, lijsten en postamenten ontleend aan de geometrische art-nouveau

Volgens de bouwplannen bood de begane grond ruimte aan een café met achterliggende eetkamer en keuken, geflankeerd door de inkom- en traphal enerzijds, en de doorrij anderzijds. Een vandaag verdwenen achterbouw van één bouwlaag huisvestte kantoren. De plattegronden van de bovenverdiepingen ontbreken in het bouwdossier.

Tweede blok

Het onderkelderde tweede blok, een pakhuis met een gevelbreedte van zeven traveeën, omvat vijf bouwlagen onder een plat dak. Binnen oudere buitenmuren is een volledig betonnen vervat met inbegrip van de trap.

Derde blok

Het onderkelderde en half vrijstaande derde blok, een pakhuis op een rechthoekige plattegrond van drie bij drie traveeën, omvat drie bouwlagen onder een zadeldak. Constructie met puntgevel in sobere baksteenbouw, geopend door steekboogopeningen en een rondboogdrielicht in de top. Oorspronkelijk interieur: kelder met bakstenen tongewelven en troggewelven tussen ijzeren I-balken; verdiepingen met bakstenen troggewelven tussen ijzeren I-balken op dubbele I-liggers; laatstgenoemde rusten op binnenpilasters met natuurstenen consoles en op gietijzeren kolommen met dekplaat; Polonceau-spant met I-ijzers als steunstukken.