Zogenaamd Het Kasteeltje. Eclectisch kasteeltje met oude kern met torentje vermoedelijk opklimmend tot begin 16de eeuw, mogelijk van circa 1525 (zie jaarcijfers op de toren) gebouwd door Jacob Van Halewijn, heer van Maldegem. Herhaaldelijk aangepast en uitgebreid in de loop van de 17de, 18de en 19de eeuw en in 1905 en 1909 vergroot met een drukkerijgebouw en aangepast tot zijn huidige vorm door de toenmalige eigenaar Victor De Lille.

Historiek

Occupatiegeschiedenis van de site minstens teruggaand tot 1465, de ommeloper van de Begijnewatering met vermelding van een hofstede op deze locatie, in het bezit van Filip IX van Maldeghem, heer van Maldegem. Door verkoop in bezit van de familie van Halewijn, nieuwe heren van Maldegem sinds 1483. In 1526 bewoond door Jacob van Halewijn, raadsheer van Karel V, hoogbaljuw van Brugge, heer van Uitkerke, van Leischoot en van Maldegem. Het hof wordt nu omschreven als "huusen ende boomen". Vermoedelijk liet Jacob van Halewijn de hofstede verbouwen of vernieuwen tot een residentieel verblijf dat nog de kern uitmaakt van het huidige kasteeltje met toren. Het jaartal 1525 zou naar deze approximatieve bouwdatum verwijzen. Een kerkweg liep van aan "de poorte vanden huus" naar de kerk. Nadien steeds bewoond door aanzienlijke families: in de 16de eeuw nog door Filips van Maldeghem, baljuw van Maldegem en Pieter Maroux, ontvanger van de proosdij van Papinglo. In 1630 wordt het verkocht aan Pieter Verbiest, griffier van Maldegem die het kasteeltje grondig zou verbouwen, opgevolgd door zijn schoonzoon Pieter De Smet, eveneens griffier. Eind 17de eeuw in archiefdocumenten "het Toreken" genoemd, in het bezit van Joos Zoetaert. Het landboek uit begin 18de eeuw vermeldt: "een boomgaert ende d’huyssijnghe met een toren daerop staende, daer dheer niclaeijs Clé woont". Hij was de schoonzoon van Joos Zoetaert. In de 19de eeuw is de familie De Smet als eigenaar bekend. Zij waren baljuws en later burgemeester van de gemeente.

In 1904 ten slotte aangekocht door Victor De Lille, drukker-uitgever van het weekblad "’t Getrouwe Maldeghem" (1888-1944) en de Duimpjesuitgave (1897). Victor De Lille was daarnaast een scherpzinnig journalist, politicus en voorvechter voor de Vlaamse zaak.Het kasteeltje, door prentbriefkaarten van circa 1900 gekend als een sober witgekalkt gebouw van vier traveeën met twee bouwlagen onder zadeldak links van het achtzijdige torentje en rechts een iets lagere blinde bakstenen vleugel, onderging een ware gedaanteverwisseling in Brugse stijl. In 1905 werd eerst achteraan, achter de L-vormige vleugel van vijf traveeën, een drukkerijgebouw gebouwd in neotraditionele baksteenarchitectuur. In 1909 kreeg de voorgevel grotendeels zijn huidig eclectisch voorkomen met een nieuw bakstenen parement met toegevoegde getrapte dakkapel en trapgevel. Het uitgebouwde toegangsportaal dateert nog van een latere datum. De uitgebouwde veranda in de rechtertravee dateert eveneens van 1909.

Beschrijving

Het kasteeltje op L-vormige plattegrond is vrij diep ingeplant met een voortuin en imposante Ginkgo biloba of Japanse notelaar, van de straat afgesloten door fraaie ijzeren hekken tussen gietijzeren zuilen.

Voorgevel met drie onderscheiden delen: het oudste meest authentieke en karakteristieke gedeelte is het torentje op vierkante onderbouw van twee bouwlagen overgaand in een achtzijdige hoge geleding via half piramidale dakjes; bekronende ingesnoerde leien naaldspits met vier dakkapelletjes. Een rij steigergaten met sporen van zandstenen negblokken lijnt de gevels onder de hollijst af. Origineel korfboogvenster in de voorzijde. Vensters van de onderbouw bij de begin 20ste-eeuwse renovatie verbouwd tot kruiskozijnen onder gekoppelde korfboogvormige boogveldjes.

Linkervleugel met toegang en drie venstertraveeën met zeer hybride en eclectische aankleding met getrapte dakkapel en brede trapgevelbekroning in de linkertravee met opkamervenster en jaarsteentje "1909". Barok portaal onder brede korfboog op steunberen, met bekronende loggia, toegankelijk via een hardstenen buitentrapje, met art-nouveaugetint houten luifeltje. Oorspronkelijk blinde rechtertravee in 1909 uitgebouwd met een vierkante veranda onder speels, pagodeachtig dak.

Verankerde en witgeschilderde achtergevels met 19de-eeuwse voorkomen met ritmerende hoge, licht getoogde vensters met bewaard houtwerk. Torentje met nog sporen van zandstenen hoekblokken en gedichte korfboogvenstertjes met afgeschuinde dagkanten in de achtzijdige geleding. Linkervleugel van drie traveeën met uitspringende linkertravee met topgeveltje, uitgebouwd en aangepast in 1905-1909 samen met het interieur van de keuken. L-vormige rechtervleugel van heden vijf traveeën en twee bouwlagen onder haaks zadeldak, rechts afgewerkt met een aandak en sporen van vlechtingen, duidelijk opgetrokken in twee fasen met bouwnaad tussen de derde en vierde travee, drie rechtertraveeën uit het tweede kwart van de 19de eeuw.

Drukkerij met ontvangerij rechts van en achter de midden 19de-eeuwse vleugel. Smalle deurtravee met bekronende tuitgevel en korfboogvormige doorbrekingen behorend tot het kasteeltje. Aanpalende, thans verbouwde drukkerijgebouwen.

Aan de achterzijde, uitziend op een binnentuin aan het Kapelaanstraatje, parallelle vleugel met bureau, opslagruimte en ontvangerij, gemarkeerd door twee haakse traveeën met tuitgevel en korfboogdoorbrekingen, verbonden door een lagere bouw. Een gevelsteentje met jaartal 1905 verwijst naar het bouwjaar in de rechtertravee.

Herhaaldelijk aangepast interieur. Centrale hal met houten wenteltrap met trappaal in 18de-eeuwse stijl. Opkamer boven gewelfde kelder met zwartbakstenen trap en rode en zwarte gebakken tegelvloer. Rechts, de torentravee met vierkante overwelfde ruimte het kruisgewelf. Dwarsgang met rondboogdoorgang met links het bureau, rechts de woonkeuken met veranda en achterkeuken. Nieuwe grote Vlaamse haard met bordenplank en fraai betegelde achterwand met sepiakleurige en blauwe en witte tegels met kenmerkende tafereeldecors en dieren, landschappen, molens en met typisch spinornament in de hoeken. De arduinen consoles van de schouwwanden zijn voorzien van het gemeentewapen en het duimpjesfiguurtje van De Lille's uitgeverij. Bureau en de woonkamer in de linkervleugel met 19de-eeuwse gepleisterde plafonds met omlopende lijsten en centraal cirkelvormig motief met een duif en rozet als luchterhouder. De schoorsteenboezems hebben een fijne stucdecoratie met verdiepte pilasters en centraal paneel, in het bureau met rozetjes in de uitgespaarde hoeken, in de eetkamer met jachttrofee in een medaillon.