De Molen van ’t Veld (vroeger Elsummolen) is een laat 18de-eeuwse houten korenwindmolen van het type Kempische standaardmolen met halfopen voet.
De molen werd in 1796 opgericht door molenbouwer Jacobus De Winter in opdracht van Anna Maria Peeters, ter hoogte van de Hollandstraat in het gehucht Achterheide van Heist-op-den-Berg. De eerste molenaar was Adriaan Fr. Van Bel (zie balkinscriptie) en ook de volgende molenaar, Guillaume Plattenbosch, liet een balkinscriptie na (met gedicht). In 1823 werd de molen een eerste maal verplaatst, met name naar Geel-Elsum (steenweg van O.L.V. Olen naar Geel). In 1921 kwam de molen in het bezit van Karel Van de Weyer, de laatste beroepsmolenaar die de molen in 1964 nog grondig liet herstellen door molenmaker Caers uit Retie met een nieuwe binnenroede van Peel. Na de bescherming van de molen als monument in 1979 werd de molen in 1981 opnieuw hersteld en maalvaardig gemaakt maar toch geraakte de molen in verval. Daarom werd hij in 1992-1993 door de gemeente gedemonteerd, gerestaureerd naar ontwerp van Paul Gevers en opnieuw opgetrokken op de Zeggendijk in Geel-Ten Aard, in de directe omgeving van het bakkerijmuseum.
Houten standaardwindmolen met halfopen voet, gelegen op een vier meter hoge molenberg met onderliggende kelder die gebruikt wordt als ontvangstruimte. De halfopen voet bestaat uit een dak (paraplu) op vierkante basis, bovenaan klokvormig. De kast heeft een eikenhouten onderbouw van acht peluwblokken, twee kruisplaten en vier oksel- en meesterbanden. De voor- en zijwegen van de kast zijn bekleed met grijs geschilderde beplanking met witte omranding en witte scherpgaten, de stormweeg met gepotdekselde planken, onderaan (omgekeerd) klokvormig uitgevoerd met eikelvormige borstnaald. De licht gebogen kap, het luikapje en de paraplu zijn bekleed met asbestcementleien (oorspronkelijk ook gepotdekselde planken). De kap wordt bekroond met een windwijzer in de vorm van een vogel. Verder is de molen voorzien van een staart opgehangen aan de kast met een stalen spankabel, een trap, een deels overkapt balkon met luiluik, kruiwerk met haspel en kruiketting, een houten blokvang, kammenluiwerk, een oud-Vlaams gevlucht met gelaste stalen roeden (binnenroede fabricaat Peel, buitenroede fabricaat Derckx), en een gietijzeren askop (fabricaat Van Aerschot). Binnen zijn heel wat inscripties op de balken van de kastconstructie bewaard die de bouwgeschiedenis illustreren. De molen heeft een meelzolder met slechts één meelschuif en een steenzolder met twee kunststeenkoppels van 1,40 m met zwaaipandscherpsel en een grote overbrenging van 1 op 6 (zoals de Molen van Larum in Geel).
De Molen van ’t Veld heeft een hoge erfgoedwaarde als een maalvaardige standaardmolen uit de late 18de eeuw met Kempische kenmerken zoals de uitstekende balkkoppen onder daklijsten, kort beplankte zijwegen, lager uitgewerkte windweeg, gepotdekselde planken, balkon, stand van de steekbanden die minder stijl is dan in Brabant maar stijler dan in Oost- of West-Vlaanderen, de halfgesloten voet, de grijze beschildering, de dicht bij elkaar geplaatste steenkoppels waardoor een binnenluiwerk ontbreekt, en de aanwezigheid van slechts één meelschuif.
Auteurs: Steyaert, Rita; Vandeweghe, Evert
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Steyaert R. & Vandeweghe E. 2020: Molen van 't Veld [online], https://id.erfgoed.net/teksten/359204 (geraadpleegd op ).
Houten standaardwindmolen in 1796 opgericht in gehucht Achterheide te Heist-op-den-Berg. In 1823 overgebracht naar Geel-Elsum en in 1992 naar Ten Aard in de directe omgeving van de Worfthoeve annex bakkerijmuseum. Restauratie naar ontwerp van P. Gevers in 1992-1993.
Houten standaardwindmolen met halfopen voet waarop telmerken, bakstenen teerlingen en leien kap, gelegen op een molenberg.
Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Mol, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n5, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Steyaert, Rita
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Steyaert R. 2002: Molen van 't Veld [online], https://id.erfgoed.net/teksten/52491 (geraadpleegd op ).