Pastorie in neogotische stijl, gelegen ten noordoosten van de kerk en voorafgegaan door een heraangelegde voortuin met centrale toegangsweg en L-vormige vijver. Samen met de kerk en omgeving vormt de pastorie een intact bewaard neogotisch ensemble.
Historiek
Wezel vormt een aaneengesloten gehucht binnen de twee Kempense gemeenten Mol en Balen. De aanleg van een spoorlijn tussen Antwerpen en München - Gladbach (de zogenaamde IJzeren Rijn, 1878) en de aanleg van het kanaal van Beverlo (1854-1857) vormden de rechtstreekse aanleiding tot de latere ontplooiing van de industrie te Wezel. Ten gevolge hiervan ontstond een ware bevolkingsexplosie en werd Wezel erkend als parochie. Een deel van de nieuwe parochie strekte zich uit op grondgebied Balen.
De nieuw gestichte parochie kreeg zijn infrastructuur, op gronden geschonken door de Vieille Montagne. In 1903 werd door architect Jules Taeymans een ontwerp opgemaakt voor het bouwen van een nieuwe kerk met pastorie. De patroonheilige Sint-Jozef verwijst naar de naam van de toenmalige directeur van de Vieille Montagne, Jozef Bellefroid (1889-1935), één van de milde investeerders van het bouwproject. Tot 1918 werden de inwoners begraven in Balen, Mol-Rauw of Kerkhoven (Lommel, Limburg). In 1936 werd de Lourdesgrot ingehuldigd en in 1945, als dank omdat Wezel buiten alle verwachtingen (confer de nabijgelegen industrieën) gespaard bleef tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd de ommuurde bidtuin, het zogenaamde Sint-Jozefshofke, toegewijd aan de patroonheilige, aangelegd. De jaarlijkse herdenkingen en inhuldiging van het hofke groeide uit tot een bedevaart.
Beschrijving.
De pastorie in een eenvoudige neogotische bouwstijl werd volgens de gedenkplaat in de rechter zijgevel gebouwd in 1904 naar ontwerp van bouwmeester J. Taeymans. Het ontwerp zelf is 1903 gedateerd en de pastorie werd samen met de kerk ingetekend op het kadaster in 1907. Het pand heeft een voor- en achtertuin; de voortuin werd circa 1985 heraangelegd (met middenpad dat naar de voordeur leidt), wel met behoud van de L-vormige vijver en een oude treurwilg.
De pastorie is een breedhuis met dubbelhuisopstand van vier traveeën en twee bouwlagen onder een leien zadeldak met twee schoorstenen. De zijdelingse ten opzichte van de voorgevel inspringende lagere aanbouwen hebben een leien afgewolfde bedaking. Het betreft een verankerde baksteenbouw met lijstgevels eindigend op een bakstenen tandlijst onder een vernieuwde kroonlijst en met zijpuntgevels met een aandak met muurvlechtingen en schouderstukken op kraagstenen.
De voorgevel is decoratief uitgewerkt. De verticale gevelordonnantie bestaat uit (een type van) Brugse travee waarbij per travee de vensters worden opgenomen in een gevelnis met geprofileerd beloop en eindigend op een spitsboogveld met ontlastingsboog en een booglijst van gele baksteen. Het muurveld tussen de twee verdiepingen is uitgewerkt met een korfboogfriesje op een kraagsteen. Verdere kenmerken zijn de beschilderde natuur(?)stenen muurbanden die doorlopen in de dorpels van de kruisvensters en een beperkte verwerking van gele baksteen in de booglijsten.
De inkomtravee is met een dakvenster verhoogd. De houten korfboogdeur is samen met de bekronende oculus gevat in een gevelnis, tevens met ontlastingsboog en booglijst van gele baksteen. Rechts naast de inkom bevindt er zich een gevelnis met beschilderde omlijsting waarin een Onze-Lieve-Vrouwbeeld op sokkel. Het dakvenster werd tevens uitgewerkt met een aandak en een topstuk, schouderstukken op kraagstenen, muurbanden en een omlijst steigergat. Het is samen met het bovenvenster van de derde travee gevat in een gevelnis. De natuur(?)stenen kruisvensters zijn beschilderd. Het origineel houtwerk werd vervangen. Er zijn twee linkertraveeën met keldervensters (zie bovendorpels en ontlastingsbogen). De sober uitgevoerde achtergevel, oorspronkelijk met identieke ordonnantie, is opengewerkt met getoogde vensters, die van de begane grond nog met bewaard houtwerk en oorspronkelijk beluikt (confer bewaarde luikduimen) en met geschilderde lekdrempels. Door latere wijzigingen aan de oorspronkelijke indeling waarbij de gang die aanvankelijk tot achteraan doorliep werd gehalveerd, werd de deur in de tweede travee gedicht en tot venster verbouwd. De aanbouwen hebben korfboogdeuren en getoogde getraliede vensters met bewaard houtwerk. De linker aanbouw heeft zijdelings een recentere houten uitbouw onder een bedaking van platen. De rechter aanbouw heeft een uitbouw aan de voorzijde waarin de dienstingang is aangebracht.
Lourdesgrot
De Lourdesgrot is een grot van imitatierotsen in kunstbeton met een altaar- en beeldennis vervaardigd door de firma Janssens en Zonen uit Westmeerbeek en ingehuldigd in 1936, confer de inscriptie. Aan de grot staan gepolychromeerde beelden van Onze Lieve Vrouw en de Heilige Bernadette. De bidplaats is afgezet met een smeedijzeren hekken en een taxushaag.
Sint-Jozefshofke
De ommuurde bidtuin, toegewijd aan de patroonheilige Sint-Jozef, werd aangelegd als dank omdat Wezel gespaard bleef tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1945 werd gestart met de oprichting van zeven kapellen ter ere van de zeven smarten en vreugden van Sint-Jozef. De afsluitingsmuur van cementblokken met dito deksteen wordt geritmeerd door pijlers onder een deksteen. Een ijzeren poort met opschrift “GAAT TOT JOZEF” sierde de ingang, maar bevindt zich heden niet meer ter plaatse. In 1950 werd naast de ingang een Sint-Jozefsbeeld (kunststeen) op een vierkante bakstenen sokkel geplaatst, vervaardigd door beeldhouwer Jef Jacobs (Mechelen).
Het klein begraasd en beboomd parkje heeft bekiezelde paadjes die de bezoeker leiden langs de zeven smarten en deugden van Sint-Jozef uitgebeeld in een eclectisch opgevat geheel van kapellen, elk anders uitgewerkt in vormgeving en stijl, soms corresponderend met het voorgestelde thema. Zo is er onder meer een pittoresk bouwwerkje met cottageallures (sporen van polychromie), rotsformaties, een bouwwerkje geïnspireerd op de Moorse bouwkunst, een tempel en de Egyptische bouwkunst. De constructies van gecementeerde baksteen hebben ingewerkte beschilderde stenen reliëfs met een voorstelling van een scene uit het leven van Sint-Jozef, namelijk Jozefs twijfel over Maria, Aanbidding van de drie wijzen, Besnijdenis van Jezus, Terugvinding van Jezus in de tempel, Vlucht naar Egypte, Terugkeer uit Egypte en Opdracht van Jezus in de tempel. De bidbanken van kunstbeton hebben steunen uitgewerkt als knoestige boomstammen. Herstellingswerken vonden plaats in 1985 en 2005, confer het kleurverschil in de cementering.
Auteurs: Michiels, Marijke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Michiels M. 2024: Pastorie Sint-Jozefsparochie met devotieparkje [online], https://id.erfgoed.net/teksten/437270 (geraadpleegd op ).
Pastorie in neogotische stijl, gelegen ten noordoosten van de kerk en voorafgegaan door een heraangelegde voortuin met centrale toegangsweg en L-vormige vijver. Samen met de kerk en omgeving vormt de pastorie een intact bewaard neogotisch ensemble.
Breedhuis met dubbelhuisopstand van vier traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (nok parallel aan de straat, leien), volgens de gedenkplaat in de rechter zijgevel van 1904 naar ontwerp van bouwmeester J. Taeymans; het ontwerp zelf is 1903 gedateerd. Samen met de kerk ingetekend op het kadaster in 1907.
Verankerde bakstenen lijstgevel met horizontaliserende, beschilderde muurbanden en beperkte verwerking van gele baksteen voor de booglijsten. De neogotische reminiscenties worden geïllustreerd door de Brugse travee met witgeschilderde kruiskozijnen. Tot dakvenster verhoogde deurtravee met korfboogdeur in hoger oplopend verdiept gevelvlak met bekronende oculus en rechts een gevelnis met Sint-Jozefsbeeld. Aflijnende baksteenfries.
Zijgevels met aandaken, muurvlechtingen en schouderstukken; kleine aanbouwsels. Sober uitgevoerde achtergevel oorspronkelijk met identieke ordonnantie; door latere wijzigingen aan de oorspronkelijke indeling, heden gedichte deur in de tweede travee; de gang die aanvankelijk doorliep tot achteraan werd hierbij gehalveerd.
Bron: KENNES H. & STEYAERT R. 2002: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Antwerpen, Arrondissement Turnhout, Kanton Mol, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 16n5, Brussel - Turnhout.
Auteurs: Kennes, Hilde
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)
Je kan deze tekst citeren als: Kennes H. 2002: Pastorie Sint-Jozefsparochie met devotieparkje [online], https://id.erfgoed.net/teksten/52939 (geraadpleegd op ).