erfgoedobject

Herenhuis Claes met tuin

bouwkundig / landschappelijk element
ID
533
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/533

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als beschermd monument Herenhuis Claes
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Herenhuis Claes
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd stads- of dorpsgezicht, intrinsiek Herenhuis Claes met omgeving
    Deze bescherming is geldig sinds

Beschrijving

In het hart van de stad, tussen de gekanaliseerde Demer en de Borreberg die de stad domineert en begrensd door de Brugstraat en de Begijnhofstraat strekt zich een ruim perceel uit met een herenhuis en oude bomen. De aanvankelijk als privé-bezit ingerichte woning werd later als vredegerecht ingericht. In de tuin, nu semi-publiek gebied, werd een nieuwbouw opgetrokken voor het Ministerie van Financiën.

Het alleenstaand herenhuis uit het midden van de 19de eeuw werd in 1987 gerestaureerd. De woning, een enkelhuis van vijf traveeën en twee bouwlagen onder schilddak, is opgetrokken in baksteen op een hardstenen plint. Een houten kroonlijst en hardstenen waterlijst rechthoekige, beluikte vensters met hardstenen latei en lekdrempel, laatstgenoemde kordon vormend en een rechthoekige poort in een geblokte, hardstenen omlijsting met gesculpteerde sluitsteen typeren het gebouw.

Langs de Brugstraat wordt de tuin afgesloten door een groen geschilderd smeedijzeren hek uit de late 19de eeuw. Het vaste hek van vier brede traveeën rust op een bakstenen muurtje met een zware deksteen van arduin, en wordt geritmeerd door de zware, vierkante stijlen die twee aan twee met krulwerk verbonden zijn en geaccentueerd door een bekronende kruisbloem. De dubbele onderregels zijn eveneens verbonden door een reeks zich tussen de spijlen spiegelende staande voluutjes en de dubbele bovenregels zijn gebogen door hun klimmend beloop naar de stijlen. De ronde spijlen vertonen een knopversiering ter hoogte van de bovenregels en eindigen op speerpunten. Het centrale poorthek volgt het zelfde patroon, maar heeft ook dubbele tussenregels en een hoge makelaar met uitgewerkte sleutelplaat en liggende volutes en krulwerk op de rechte bovenregels. In een vereenvoudigde versie loopt het hek verder, rechts van het oude vredegerecht, waar het een binnenkoer afsluit: het vaste spijlenhek bestaat uit twee zeer brede traveeën, de dubbele regels en hun versiering ontbreken, ook in het poorthek.

Aan de Begijnhofstraat is de tuin toegankelijk via een smaller, eenvoudig poorthekje tussen twee in verhouding zeer zware vierkante pilasters van baksteenmetselwerk met arduinen dekstenen. Het geroeste, smeedijzeren hek heeft vierkant stijl- en regelwerk, dubbele tussenregels en ronde, gepunte spijlen die klimmen naar de makelaar die eindigt op een krul.

De tuin zelf vertoont een sterk reliëfverschil: het terrein klimt zacht van de Brugstraat naar de Begijnhofstraat, maar steigt sterk van de Demeroever naar de Borreberg en is hier eerder een hellingsbos. Smalle, recent in dolomiet gelegde paadjes slingeren zich tussen het struikgewas, de onderbegroeiing en het hoog geboomte, en doen twee poeltjes aan en een beekje dat zich in de Demer stort. De voorkomende boomsoorten en hun afmeting, onder meer de taxussen maar ook de ginkgo van 357 cm diameter, wijzen op een parkaanleg die met de jaren verwaarloosd geraakte en erg is verruigd. De met betonklinkers verharde parking met uitgespaarde plantvakken voor de bomen, zorgt bij sommige bomen voor gezondheidsproblemen.

BOMEN

Naast het inrijhek, een solitaire treures (Fraxinus excelsior 'Pendula') (332 cm, stamomtrek standaard gemeten op 150 cm); op de oever een solitaire Oostenrijkse den (Pinus nigra subsp. Nigra, niet gemeten); langs de inrit, een hoog opgesnoeide geelhout (Cladastris lutea) (140cm); een ginkgo (Ginkgo biloba) (357cm) met twee stammen, gedeeltelijk gekandelaberd en in slechte conditie; een solitaire zomereik (Quercus robur) (270cm); een steeneik ten zuiden van het gebouw (Quercus ilex) (75cm); in het parkje een solitaire taxus (Taxus baccata) (332cm) in slechte conditie omwille van schorsbeschadiging; es op de helling (Fraxinus excelsior) ( 330cm); langs het pad, een witte paardekastanje (Aesculus hippocastanum) (322cm), gevorkt vanaf 2 m hoogte; een gewone plataan (Platanus x hispanica) (230cm)

  • DE MAEGD C. EN VAN DEN BROECK M. 2008: Inventaris van historische tuinen en parken in Bilzen, onuitgegeven tekst, Agentschap Onroerend Erfgoed.
  • SCHLUSMANS F. 1996: Inventaris van het cultuurbezit in België, Architectuur, Provincie Limburg, Arrondissement Tongeren, Kantons Bilzen - Maasmechelen, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 14N3, Brussel - Turnhout.

Auteurs: De Maegd, Christiane; Schlusmans, Frieda; Van den Broeck, Myriam
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Het herenhuis wordt omgeven door een park met vijver en lusttuin en enkele zeer oude en merkwaardige bomen waaronder een treures (Fraxinus exelsior ‘Pendula’), een Japanse notenboom (Ginkgo biloba) en een rode paardenkastanje (Aesculus carnea (x)). Aan de noordzijde wordt het park begrensd door de Demer.

  • Onroerend Erfgoed Limburg, Beschermingsdossier DL000193, Goed Claesen (S.N., 1997).
Auteurs: Declercq, Daan
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Herenhuis Claes met tuin [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/533 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.