Sint-Clemenskerk bij de parochie Klemskerke. In oorsprong gotische kerk, ingeplant aan de oostrand van de dorpskern, omgeven door een ommuurd kerkhof en een omlopende bakstenen stoep.

Historiek

De huidige driebeukige hallenkerk met achtzijdige westtoren gaat terug op een 13de-14de-eeuws kerkgebouw met schip, kruisbeuk met vieringtoren en koorpartij. Hiervan blijven het noordelijke zijkoor (13de eeuw), het zuidelijke zijkoor en het onderste gedeelte van de toren (14de eeuw) bewaard. Door vernielingen gedurende het laatste kwart van de 16de en eerste kwart van de 17de eeuw wordt het schip afgebroken waardoor de vieringtoren nu als geveltoren dienstdoet. In 1717 wordt aan de vieringtoren een klein voorportaal gebouwd (zie makelaar). In de periode 1890-1895 wordt onder leiding van architect Ammery een drastische binnenrestauratie verricht waarbij onder meer de oorspronkelijke zuilen met kapitelen, de houten zoldering en de aankleding van de binnenmuren worden vernieuwd. In 1902-1903 wordt een buitenrestauratie uitgevoerd waarbij onder meer een roosvenster wordt aangebracht boven het westportaal.

Beschrijving

Plattegrond

Georiënteerde, driebeukige hallenkerk op nagenoeg rechthoekig grondplan met ingebouwde vierkante westtoren (oorspronkelijk vieringtoren), een schip van vijf traveeën en een koor van één travee met driezijdige sluiting, geflankeerd door de sacristie (zuid) en stookplaats (noord). Verankerde baksteenbouw onder leien zadeldak op klossen. Drieledige westtoren met vierkante basis, een rondboogfries op de tweede geleding. Voorts een achthoekige derde geleding met gekoppelde spitsbogige galmgaten onder doorlopende druiplijst waarboven aan vier zijden een uurwerk en een achthoekige spits met bekronend kruis. Westportaal onder zadeldak, gedateerd door middel van gecementeerde gevelstenen "ANNO" en "1717". Tuitgeveltje met bekronend blauwhardstenen kruis en muurvlechtingen, rondboogvensters waartussen mijterboognis met beeld van de heilige Clemens onder doorlopend druiplijstje. Korfboogportaal onder druiplijstje met gestrekte uiteinden. Versierde deurmakelaar, door middel van kerfsneetechniek gedateerd "1717". Ingemetselde gedenkstenen in de zijgevels van het portaal. Westgevels: centrale topgevel aansluitend bij de toren, neogotisch roosvenster in een geprofileerde omlijsting waarboven een rondbogig deurvenster. Links en rechts twee tuitgevels met bekronend blauwhardstenen kruis, spitsbogige drielichten op afzaten, verjongende steunberen en zeshoekige traptoren. Links een calvarie onder een luifel. Noord- en zuidgevels geritmeerd door verjongende steunberen, bouwnaad tussen derde en vierde travee. Spitsbogige drielichten in geprofileerde omlijsting op afzaten. Koorsluiting met blinde middengevel, zijgevels met gekoppelde spitsboogvensters.

Interieur

Grotendeels bepleisterd en witbeschilderd onder houten spitstongewelven met gordelbogen. De spitsbogenarcade rust op ronde, bepleisterde zuilen met witbeschilderde knoppenkapitelen en achtzijdige blauwhardstenen sokkels. Vieringtoren op baksteen kruisribgewelf, steunend op bundelpijlers- en pilasters met aanzetstenen in de vorm van mensenhoofden.

Mobilair. Schilderijen: Wijding van de heilige Clemens, 17de eeuw; Doornenkroning, s.d.; de Heilige Simon Stock ontvangt de Rozenkrans van Onze-Lieve-Vrouw met kind, 1649. Beeldhouwwerk: de Heilige Clemens, gepolychromeerd eikenhout, 16de eeuw; de Heilige Barbara, gepolychromeerd eikenhout, 18de eeuw. Meubilair. Noordelijk zijaltaar: neogotisch, 19de eeuw. Biechtstoelen: noordelijke zijbeuk, gedeeltelijk eikenhout, 1652; zuidelijke zijbeuk, 1643. Kerkmeestersbank: eikenhout, 17de eeuw. Koorzetels: hout bekleed met leder, 19de eeuw. Preekstoel: neogotisch, eikenhout, 19de eeuw. Deur van het ingangsportaal met makelaar gedateerd 1717. Orgel: orgel met twee handklavieren in eikenhouten neogotische orgelkassen, opgesteld aan het uiteinde van het doksaal. Pijpwerk van de hand van Maximilian Van Petegem en Louis Hooghuys.

Kerkhof

Ommuurd kerkhof, bestaande uit een oud gedeelte ten westen en ten noorden en een nieuw gedeelte (derde kwart van de 20ste eeuw) ten oosten. Toegankelijk via een geplaveid pad ter hoogte van de Clemensstraat, dubbele linderij ten westen en deels ten zuiden; nutsgebouwtje met sanitair in de noordwesthoek.

In oorsprong gotische kerk, ingeplant aan de oostelijke rand van de dorpskern; omgeven door ommuurd kerkhof; omlopende baksteen stoep.

De huidige driebeukige hallenkerk met achtzijdige westtoren gaat terug op een 13de-14de-eeuws kerkgebouw met schip, kruisbeuk met vieringtoren en koorpartij. Hiervan bleven het noordelijke zijkoor (13de eeuw), het zuidelijke zijkoor en het onderste gedeelte van de toren (14de eeuw) bewaard. Ten gevolge van vernielingen gedurende het laatste kwart van de 16de - eerste kwart van de 17de eeuw werd het schip afgebroken waardoor de vieringtoren een geveltoren werd. In 1717 werd aan de vieringtoren een klein voorportaal gebouwd (zie makelaar). In de periode 1890-95 werd onder leiding van architect Ammery een drastische binnenrestauratie verricht waarbij onder meer de oorspronkelijke zuilen met kapitelen, de houten zoldering en de aankleding van de binnenmuren werden vernieuwd. In 1902-1903 werd een buitenrestauratie uitgevoerd waarbij onder meer een roosvenster werd aangebracht boven het westportaal.

Georiënteerde driebeukige hallenkerk op nagenoeg rechthoekig grondplan met ingebouwde vierkante westtoren (oorspronkelijk vieringtoren), een schip van vijf traveeën en een koor van één travee met driezijdige sluiting, geflankeerd door sacristie (zuiden) en stookplaats (noorden). Verankerde baksteenbouw onder leien zadeldak op klossen. Drieledige westtoren met vierkante basis; rondboogfries op tweede geleding; achthoekige derde geleding met gekoppelde spitsbogige galmgaten onder doorlopende druiplijst waarboven aan vier zijden een uurwerk; achthoekige spits met bekronend kruis. Westportaal onder zadeldak, gedateerd door middel van gecementeerde gevelstenen "Anno" en "1717". Tuitgeveltje met bekronend arduinen kruis en muurvlechtingen; rondboogvensters waartussen mijterboognis met beeld van de Heilige Clemens onder doorlopend druiplijstje. Korfboogportaal onder druiplijstje met gestrekte uiteinden. Versierde deurmakelaar, door middel van kerfsneetechniek gedateerd "1717". Zijgevels portaal met ingemetselde gedenkstenen. Westgevels: centrale topgevel aansluitend bij toren, neogotisch roosvenster in geprofileerde omlijsting waarboven rondbogig deurvenster; links en rechts twee tuitgevels met bekronend arduinen kruis, spitsbogige drielichten op afzaten; steunberen met versnijdingen; zeshoekige traptoren; links Calvariegroep onder luifel. Noord- en zuidgevels: steunberen met versnijdingen, spitsbogige drielichten in geprofileerde omlijsting op afzaten; bouwnaad tussen derde en vierde travee. Oostgevel: koorsluiting met blinde middengevel, zijgevels met gekoppelde pitsboogvensters.

Interieur: grotendeels bepleisterd en wit beschilderd; spitsboogarcade op ronde, bepleisterde zuilen op achtzijdige arduinen sokkels; bepleisterde en wit beschilderde knoppenkapitelen; houten spitse tongewelven met gordelbogen; vieringtoren op baksteen kruisribgewelf, steunend op bundelpijlers- en pilasters met aanzetstenen in de vorm van mensenhoofden.

Mobilair. Schilderijen: Wijding van de Heilige Clemens, 17de eeuw; Doornenkroning, s.d.; Heilige Simon Stock ontvangt de Rozenkrans van Onze-Lieve-Vrouw met kind, 1649.

Beeldhouwwerk: Heilige Clemens, gepolychromeerd eikenhout, 16de eeuw; Heilige Barbara, gepolychromeerd eikenhout, 18de eeuw.

Meubilair. Noordzijaltaar: neogotisch, 19de eeuw. Biechtstoelen: noordzijbeuk, gedeeltelijk eikenhout, 1652; zuidzijbeuk, 1643. Kerkmeestersbank: eikenhout, 17de eeuw. Koorzetels: hout bekleed met leder, 19de eeuw. Preekstoel: neogotisch, eikenhout, 19de eeuw. Deur van westelijk ingangsportaal met makelaar gedateerd 1717.

Orgel: orgel met twee handklavieren in eikenhouten neogotische orgelkassen, opgesteld aan de uiteinde van het doksaal. Pijpwerk van de hand van Maximilian Van Petegem en Louis Hooghuys.

Ommuurd kerkhof, bestaande uit een oud gedeelte ten westen en ten noorden en een nieuw gedeelte (derde kwart 20ste eeuw) ten oosten; toegankelijk via een geplaveid pad ter hoogte van de Clemensstraat; dubbele linderij ten westen en deels ten zuiden; nutsgebouwtje met sanitair in de noordwestelijke hoek.