erfgoedobject

Berlindekapel

bouwkundig element
ID
54635
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/54635

Juridische gevolgen

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Berlindekapel
    Deze vaststelling is geldig sinds

  • is aangeduid als beschermd monument Berlindekapel
    Deze bescherming is geldig sinds

  • is aangeduid als vastgesteld bouwkundig erfgoed Berlindekapel
    Deze vaststelling was geldig van tot

Beschrijving

Grote wegkapel landelijk gelegen bij de grensscheiding van Laarne en Kalken, in de wijk genaamd Steentje. Schuin ingeplant met naar het zuiden gerichte voorgevel op de hoek met Holeindestraat en aan de viersprong gevormd door de Kapellestraat, die hier een rechte hoek maakt, de Holeindestraat en de Belindestraat die oostwaarts tot in Kalken leidt. Voorheen vergezeld van linden.

Historiek

Aanvankelijk kleinere kapel op de wijk "Berrelinde" toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw, opgericht tussen 1670 (datum van verzoekschrift aan de bisschop om een kapel op te richten) en 1688 (datum van het afsluiten van de bouwrekening en het stichten van een eerste mis). Vervangt wellicht een boomkapelletje en werd bekostigd met giften ingezameld bij de parochianen van Laarne en Kalken. De naam zou oorspronkelijk verwijzen naar het toponiem "berre linde" of barre (=dorre, zonder bladeren of alleenstaande) linde op deze locatie. De vermelding van een kruisprocessie langs de plaats "berre linde" in 1610 verwijst naar het bestaan van een religieuze functie op deze plaats. De Berlindekapel werd in 1774 vergroot met twee traveeën in zuidelijke richting, wat gepaard zou zijn gegaan met de oprichting van een klokkentorentje dat later gedeeltelijk afgebroken werd. Omstreeks 1812 vonden herstellingswerken plaats voornamelijk van het dak. Circa 1900 zou een klokkenstoel op het dak geplaatst zijn. Volgens gegevens uit het pastoraal archief van Laarne werd in 1925 het dak vernieuwd en nieuwe vensters geplaatst. Restauratiewerken naar ontwerp (2005) van architect L. Hanselaer (Laarne) momenteel in uitvoering (2008-2010). Kapel op rechthoekige plattegrond van vier traveeën met blinde driezijdige sluiting, onder leien zadeldak met overstek op consoles. Een eenvoudige houten klokkenstoel onder vierzijdige leien spits met kruisbekroning staat vlak achter de voorgevel.

Beschrijving

Verankerde bakstenen constructie met beperkte verwerking van zandsteen in de voorgevel. Volgens archieffoto’s voorheen beraapt parement met vlak gepleisterde pilasters, later gecementeerd. Volgens de geplande restauratie wordt de voorgevel opnieuw gepleisterd en geschilderd, de overige gevels gekaleid.

Voorgevel met klokgevel en bekronend driehoekig fronton, begrensd door hoekpilasters. Twee hogere pilasters reikend tot het fronton gaan deels schuil achter de centrale spiegelboogvormige portiekomlijsting met brede hollijst die stilistisch gezien in overeenstemming is met de periode (1774) van de vergroting van de kapel. Blind boogveld met geschilderd opschrift: "H. Maria/ bid voor ons". Verdiepte rechthoekige houten vleugeldeur met versierde makelaar en voorzien van twee vierkante deurlichten met balusters. Melding van de jaartallen 1747 en 1787 tussen inscripties op de deur. Boven de portiek: een smal getralied steekboogvenster in vlakke omlijsting met gebogen druiplijst.

Verankerde zijgevels van vier traveeën met alternerend steekboogvenster met ijzeren roedeverdeling; laatste travee en sluiting gemarkeerd door steunberen.

Kapelinterieur

Gepleisterd en geschilderd met gedrukt spitsboogvormig gewelf, met paneeldecoratie en stuclijstwerk. Omlopende brede gelede architraaflijst rustend op stucconsoles, twee in rococostijl, overige in Lodewijk XVI-stijl. Volgens archieffoto’s apsis voorheen voorzien van neogotische polychromie.

Geschilderd houten altaar met tabernakel en gepolychromeerd beeld van Onze-Lieve-Vrouw met Kind geflankeerd door twee geknielde engelenbeelden. Opzij ervan, gepolychromeerd beelden van het Heilig Hart van Jezus en Maria op wandsokkel. Achterin tegen de balustrade van het doksaal, Heilige Theresiabeeld; beeld van Heilige Antonius op wandsokkel. Smal doksaal met balusterleuning; inkomdeur onder het doksaal geflankeerd door twee 18de-eeuwse deuren voorzien van spiegelpaneel en rocaillemotief, met erachter de trap naar het doksaal (links) en een ingemaakte kast (rechts)/p>

  • Pastorie Laarne, Pastoraal archief, Liber Rerum Memorabilium Ecclesia Paochialis de Laarne (ab anno 1872), p. 76.
  • Vlaams ministerie van RWO, Agentschap R-O Vlaanderen, R-O Oost-Vlaanderen, Onroerend erfgoed, archief.
  • BALTHAU E. – SCHEPENS E. L. – BERTELOOT R. – HOLEMANS I., De bouwgeschiedenis van de Sint-Machariuskerk van Laarne, Laarne, 1992, 234-235.
  • BOGAERT E. en VAN DE SOMPEL A., Kalken van de Franse Revolutie tot de gemeentefusie met Laarne, Kalken 1997, p. 477.
  • LOSTRIE H., Berlinde-Kapel. Enkele van haar grote uren, in Heem-en Geschiedkundige Kring Wetteren, XX, 2, 1973, p. 19-24.
  • PIETERS J., Uit de eerste jaren van de Berlindekapel te Laarne, in Oudheidkundige kring van het Land van Dendermonde, Gedenkschriften, 3de Reeks, 1960, p. 38-43.
  • SCHEPENS E.L., BALTHAU E., e.a., Laarne herzien, Laarne, 1991, p. 24.
  • WALRAVE Ir.- MEYS M.- WOUTERS J., De Berlinde-kapel te Laarne, in Tijdschrift voor heemkunde en geschiedenis, Wetteren, VII, 4, 1960, p. 62-71.

Bron: BOGAERT C., DUCHÊNE H., LANCLUS K. & VERBEECK M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Berlare, Buggenhout, Lebbeke, Waasmunster, Hamme en Zele, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 20n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Verbeeck, Mieke
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Berlindekapel [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/54635 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.