De site van de Groenhagemolen of Molen Rommel omvat de molenromp, de mechanische maalderij en de vroegere molenaarshoeve met woning en bakhuis, en voorheen ook schuur. Het geheel met een hoge ensemblewerking is gelegen op een deels gekasseid en deels met gras ingezaaid erfperceel, omsloten door grachten en meidoornhagen. De stenen grondzeiler werd in 1871 gebouwd ter vervanging van een houten staakmolen, en is de laatste getuige van de vijf windmolens die Leffinge ooit telde. Op nog geen 200 meter van de kerk was de molen gelegen in een open, landelijke omgeving. Begin van de 21ste eeuw ligt de site midden een recente verkaveling. Molen Rommel verwijst naar de familie die vanaf 1919 met de molen maalde, en vanaf 1929 met de maalderij.

Historiek

Het huidige molenerf ontstond in 1871, toen de molenaarshoeve en de molen werden gebouwd. De molenaarswoning parallel aan de straat verving een woning haaks op de straat, de molen verving een staakmolen van 1852, even verderop. Er was nooit een echte olieslagerij in deze graanmolen, maar op de begane grond werd op een bepaald moment wel een kollergang geplaatst om koeken te breken. Onder druk van de economische en technologische ontwikkelingen werd er in 1929 een mechanische maalderij met een armgasmotor en één steenkoppel gebouwd op de site. In 1940 werd een tweede steenkoppel toegevoegd, en werden de gebroken molenkap en het gevlucht van de molen ontmanteld. In 1945 werd de armgasmotor vervangen door een tweedehandse Deutz-dieselmotor (daterend van voor de Tweede Wereldoorlog). De maalderij bleef in werking tot 1986. Rond 2014-2016 werd de schuur- en stalvleugel gesloopt omwille van de slechte bouwfysische toestand, en werden de molenaarswoning en het bakhuis gerestaureerd.

Beschrijving

De conische molenromp van 1871 is gebouwd in gele en bruinrode baksteen (formaat 21 x 10 x 7 cm). Ze was oorspronkelijk witgekalkt, met uitzondering van de roodbakstenen borstwering onder de verwijderde kap. Deze niet-conische borstwering is mogelijk later toegevoegd. De bovenste baksteenlaag met stellinggaten werd rond 2015 uit veiligheidsredenen verwijderd. Ook de roodbakstenen strekken boven de rondboogvensters waren niet gekalkt. De geschrankt geplaatste vensters in een licht vooruitspringende baksteenomlijsting bewaren gedeeltelijk nog het oorspronkelijke, geschilderde houtwerk met grote roedeverdeling en radvormig bovenlicht. De vensterdorpels zijn bekleed in rode Boomse tegels. De (deels dichtgemetselde) benedenvensters zijn voorzien van ijzeren tralies. De molenromp is aan de west- en de oostzijde toegankelijk via rechthoekige poorten (geschilderde houten vleugelpoorten) tussen bakstenen penanten. De oostelijke poort bewaart zijn oorspronkelijke opbouw en is gevat onder een houten latei, waarboven een schuine bakstenen afzaat. Boven de westelijke poort stak in het metselwerk de natuurstenen jaarsteen met opschrift "LOUIS DEVOS / 1871" (gebroken stukken bewaard in erfgoeddepot). Voor de westelijke poort ligt als verharding een halve molensteen. Links van deze poort is een ijzeren ring in het metselwerk verankerd.

Via de houten poorten is de benedenruimte van de vroegere grondzeiler toegankelijk. Aan de binnenzijde zijn deze poorten met een gemetselde ontlastingsboog uitgewerkt. De hoge benedenruimte wordt gekenmerkt door witgekalkte muren en elkaar kruisende moerbalken waarop kinderbalken en de plankenvloer liggen. Tegen deze balkenzoldering draaide het ondereind van de houten koningsspil (afgezaagd onder de vroegere kap) op een moerbalk. Een bewaard kamwiel met 39 kammen rondom het ondereind van de koningsspil dreef het steenwiel van de pletstenen (in 1930 verwijderd) aan. Een houten trap leidt naar de maalzolder met bewaarde meelgoten en één meelbak. Op deze zolder is de aandrijving van de bewaarde bonenbreker en de haverpletter met doseerwals via een gietijzeren wiel rondom de koningsspil nog afleesbaar. Een houten trap leidt naar de steenzolder met één bewaard koppel maalstenen.

De vrijstaande mechanische maalderij van 1929 is gebouwd in geeloranje, verankerde baksteen en is gevat onder een zadeldak (rode mechanische pannen, nok loodrecht op de straat). De vrij brede erfgevel loopt op in een puntgevel. Het rechter gedeelte omvat de oorspronkelijke maalderij, het linker gedeelte de garage die rond 1940 gesupprimeerd werd voor een uitbreiding van de maalderij. Het links aangebouwde volume van 1940 (golfplaten lessenaarsdak) omvat de nieuwe garage. De aanbouw onder lessenaarsdak (golfplaten) aan de achterzijde met motorruimte en werkkamer dateert van 1929, maar werd later uitgebreid met een kippenhok en een open ruimte met twee koelwaterputten onder een verlengd lessenaarsdak. Dit gebeurde vermoedelijk in 1945 bij de plaatsing van de Deutz-dieselmotor. Het gebouw is opengewerkt door rechthoekige en licht getoogde muuropeningen onder strek, en betonnen latei bij de hoge garagepoort. Het houtwerk is deels bewaard: geschilderde houten ramen met roedeverdeling, dito deuren en poort. In de puntgevel (erfzijde) steekt een laadvenster. Het kippenhok is tegen de bodem opengewerkt met een mijterbogige opening.

De mechanische maalderij uit het interbellum met volledig bewaard binnenwerk heeft een hoge industrieel-archeologische waarde. In de eigenlijke maalderij is op de betonnen vloeren een ruime houten maaltafel frontaal opgesteld. Daarop staan twee koppels maalstenen met houten (links) en zinken (rechts) steenkist, graanbakken en steengalgen of -kranen, en een haverpletter (cilindermolen) van het merk Vercruysse. De maalstenen worden onderaan aangedreven door gietijzeren kamwielen op de maalas, die op hun beurt via riemen met de motor verbonden zijn. Ook de haverpletter en de werktuigen op de zolder worden indirect via riemen door de motor aangedreven. Er is ook een houten jacobsladder (elevator met schepbakjes) die op de zolderverdieping verderloopt. Op de zolder staan een houten graankuiser en een dito builmolen van het merk Excelsior (Bellem). Het op zolder bewaarde houten luiwerk staat in verband met de laaddeur in de geveltop. De dieselmotor in de machinekamer met één cilinder (25 pk) werd opgestart door geperste lucht. In de aanpalende werkruimte is de koelwatertank bewaard. Ook de koelwaterputten zijn bewaard.

De bewust laag gehouden molenaarswoning van 1871, een verankerd bakstenen gebouw, is met de voorgevel naar de straat gericht en gevat onder een roodpannen zadeldak (nok parallel met de straat). In de tweede helft van de 20ste eeuw kreeg de straatgevel een nieuw parement met grote vensters. Bij de restauratie van de woning (rond 2014-2016) werd de oude voorgevel echter hersteld. De bakstenen lijstgevel met dubbelhuisopstand is afgelijnd door een houten gootlijst op klossen. De witgekalkte gevel boven een donker geschilderde plint is opengewerkt door rechthoekige muuropeningen onder strek. De centrale deur (een geschilderde houten deur met bovenlicht) is geflankeerd door telkens twee vensters met geschilderde houten ramen met kruisindeling en grote roedeverdeling. De witgekalkte zijpuntgevels (links in baksteen, rechts gecementeerd) met bekronende schoorstenen zijn in de gevelvelden opengewerkt met rondboogvensters. Deze geschilderde houten ramen met grote roedeverdeling en radvormig bovenlicht zijn voorzien van houten luiken. In de linker zijgevel (kant molen, begane grond) zijn er bijkomend een venster en twee ovale spionvenstertjes (zo kon men vanuit de woning de molen in de gaten houden). Bij de achtergevel werd de typisch 19de-eeuwse cementering met schijnvoegen bewaard (witgeschilderd). Ook hier neemt de deur een centrale plaats in. Rechts van de deur is de gevel blind, links steken twee rechthoekige opkamervensters. Het houtwerk is opgevat zoals in de voorgevel, evenwel met houten opgeklampte luiken.

Net achter de molenaarswoning is het bakhuis, met geïncorporeerd toilet, gelegen. Dit gebouw in geeloranje baksteen is gevat onder een zadeldak (rode Vlaamse pannen, nok evenwijdig met de woning) met schoorsteen. Het dateert vermoedelijk van 1871 of de daaropvolgende decennia. Het betreft een bakhuis van het gesloten type waarbij de eigenlijke oven (ten westen) onder een doorlopend zadeldak is gevat. De oostelijke zijpuntgevel (naar de molen gericht) is opengewerkt door een rechthoekig venster (begane grond) en een laadluik in het gevelveld. De andere zijpuntgevel is blind. De noordelijke langsgevel heeft net als de achtergevel van de woning (waar hij op uitkijkt) een witgeschilderde cementering met schijnvoegen. Links steekt de deur naar de bakkeuken, rechts de toiletdeur met hartje. De zuidelijke langsgevel is enkel links opengewerkt door twee boven elkaar gestelde luikjes ter hoogte van de bakoven. Het geschilderde houtwerk is bewaard (venster met grote roedeverdeling, opgeklampte luiken en deuren met beplanking en ijzeren hang- en sluitwerk). In het interieur is onder meer de schouw bewaard.

De kenmerkende erfverharding bestaat uit een gekasseide oprit en stroken maar ook uit zogenaamde abrisstenen, gestandaardiseerde betonnen bouwstenen afkomstig van afgebroken bunkers uit de Eerste Wereldoorlog