Historiek en context

Monumentaal bankgebouw in beaux-artsstijl naar een ontwerp door de architect Joseph Hertogs uit 1919 voor het hoofdgebouw, en uit 1920 voor de uitbreiding. Opdrachtgever was de London County Westminster & Parr's Bank Limited, op dat moment de vijfde grootste bank van Engeland. Deze belangrijke, in Londen gevestigde financiële instelling ging in oorsprong terug op de London & Westminster Bank uit 1834 en de London & County Banking Co. uit 1836, die in 1908 fuseerden tot de London County & Westminster Bank, en vervolgens in 1918 de laat-18de-eeuwse Parr’s Bank overnamen. Reeds gevestigd in Parijs sinds 1913, opende de bank in 1917 kantoren in Madrid en Barcelona, in 1919 in Antwerpen, Brussel en Bilbao en in 1920 in Valencia, activiteiten die werden ondergebracht in de buitenlandse tak, sinds 1923 genaamd Westminster Foreign Bank en vanaf 1973 Westminster International Bank. Door de fusie van de Westminster Bank met de National Provincial Bank in 1969, ontstond de National Westminster Bank (NatWest), destijds de vijfde grootste ter wereld. Het voormalige bankgebouw aan de Meir werd samen met de Caisse Hypothécaire Anversoise in de Huidevettersstraat en de Jodenstraat, omgevormd tot de winkelgalerij "Meir Square", een grootschalig herbestemmingsproject ontworpen in 1991. Leegstand leidde tot de sluiting zijde Meir in 2001, en zijde Huidevettersstraat in 2012.

De London County Westminster & Parr's Bank behoort tot het late oeuvre van Joseph Hertogs. Samen met de Antwerpse zetel werd een bankgebouw opgetrokken aan de Treurenberg 2-4 in Brussel, achter de Sint-Michielskathedraal. Voor dit monumentale gebouw met hoekrotonde engageerde de bank het befaamde, in Parijs en Londen gevestigde architectenbureau Mewès & Davis, auteurs van de Ritz Hotels in Parijs, Londen en Madrid, en de prestigieuze Royal Automobile Club in Londen. Het gevelontwerp van Hertogs vertoont een sterke verwantschap met de flanken van het Brusselse bankgebouw, dat representatief is voor de monumentale Britse architectuur uit het late Edwardian, beïnvloed door de klassieke Georgean-stijl. Kort na het bankgebouw aan de Meir realiseerde Hertogs de Banque de Commerce in de Lange Gasthuisstraat, en vervolgens twee monumentale kantoorgebouwen voor de maritieme sector: de zetels van de rederijen Agence Maritime Internationale aan de Sint-Katelijnevest, en Armement Deppe aan het Verbindingsdok. In 1928 ging Hertogs ten slotte een associatie aan met de architect Gerard De Ridder, die het bureau ook na het overlijden van zijn vennoot nog enkele jaren in beider naam zou voortzetten. Hertogs geldt als een van de meest succesvolle architecten in Antwerpen, met een loopbaan in dienst van de mercantiele burgerij die bijna een halve eeuw omspant, en een vijfhonderdtal woningen en openbare gebouwen opleverde.

Architectuur

Het imposante gebouw met een gevelbreedte van vijf traveeën omvat vier bouwlagen onder een plat dak. De statige lijstgevel onderscheidt zich door een verzorgd parement uit witte natuursteen. Volkomen symmetrisch van opzet en beheerst door regelmaat, beantwoordt de opstand aan een klassiek, drieledig compositieschema. Dit laatste is opgebouwd uit de als colonnade uitgewerkte pui, de door hoekkettingen gemarkeerde bovenbouw in verkleinende ordonnantie, en het hoofdgestel met attiek. Gemarkeerd door hoekpilasters, ritmeren Dorische halfzuilen de pui, die wordt beëindigd door een fries en puilijst bewerkt met een golfmeandermotief. Oorspronkelijk droeg de fries het opschrift “LONDON COUNTY WESTMINSTER & PARR’S BANK LIMITED”, vanaf 1923 “WESTMINSTER FOREIGN BANK LTD”. De uiterste traveeën integreren rechthoekige inkomportalen, gevat in een geriemde omlijsting met oren en een festoen in het entablement, waarboven een gedrukt glas-in-lood-bovenlicht tussen voluten, bewaarde houten vleugeldeur met casementen en bronsbeslag in het linker portaal. De bovenbouw bestaat uit registers van rechthoekige vensters in geriemde omlijsting, op de eerste verdieping geaccentueerd door doorgetrokken balustraden, en alternerend gebogen en driehoekige frontons op voluutconsoles, op de tweede verdieping door entablementen en lekdrempels op consoles, en op de derde verdieping door oren en neuten. Rolwerkcartouches met de Engelse vlag (Saint George’s Cross) en het wapen van de Stad Antwerpen bekronen de hoekkettingen. Een zwaar hoofdgestel vormt de gevelbeëindiging, gevormd door een kroonlijst met leeuwenkoppen, voluutconsoles met acanthusblad waartussen rozetten, een tandlijst en architraaf. Hierop rust de attiekbalustrade waarvan de hoekpostamenten worden bekroond door gebeeldhouwde, gevleugelde zeepaarden.

Het gebouw wordt in de kern opengebroken door een vierkant lichthof, waarvan het gelijkvloers is afgedekt met een glaskap. Volgens de bouwplannen beslaat een hoge ruime lokettenhal nagenoeg de volledige begane grond. In vier beuken opgedeeld door zuilenrijen, met een bovenlicht in het centrum, worden de wanden geritmeerd door pilasters en rondboognissen. Het rechter portaal vormt de publiekstoegang, het linker portaal bedient de vestibule en traphal met lift van de kantoren op de bovenverdiepingen. Daarvan ontbreken de plattegronden in het bouwdossier. De annex uit 1920 betrof de uitbreiding van de kantoorruimte aansluitend op de lokettenhal en een suite directiekantoren, met een mess en keuken in de ondergrond.

Monumentaal bankgebouw van de International Westminster Bank, opgetrokken in sobere neoclassicistische stijl in 1921. Lijstgevel in een roomkleurige witte natuursteen van vijf traveeën en vier bouwlagen onder plat dak; voornamelijk horizontale markering met fraaie accentuering van de uiteinden door de hoekblokken in afgevlakt bossage. Sokkel vormende begane grond. Geritmeerd door zes Dorische halfzuilen; aangepaste vensters; in de zijtravee, rechthoekige deuren in geriemde omlijstingen met neuten onder een gestrekte waterlijst en rechthoekig bovenlicht. Tweede bouwlaag uitgewerkt als bel-etage met hoge, rechthoekige deurvensters, doorlopende balkons met balustrades, afwisselend onder gebogen en driehoekige frontons op consoles. Op de derde verdieping eenvoudiger vensters in geriemde omlijstingen met geprofileerde lekdrempels en gestrekte waterlijstjes. Haast vierkante vensters van de lagere bovenste verdieping in platte bandomlijstingen met neuten en oren. Boven de krachtig geprofileerde kroonlijst met modillons en tandlijst een attiek opgevat als balustrade met postamenten, aan de uiteinden gemarkeerd door twee monumentaal uitgewerkte gevleugelde zeepaarden (zie wapenschild van Engeland) van witte natuursteen.