Gelegen aan de hoek met Mijnplein. Voormalige kloosterkerk van de Kapucijnen.
Georiënteerde hallenkerk met vrijstaande west- en zuidgevel; oorspronkelijk in laatgotische stijl opgetrokken doch in 1958-1960 sterk aangepast. Gelegen op noordwestelijke hoek van het heraangelegde Mijnplein, aan het westelijk uiteinde van de Cirkelstraat. Gekend omwille van verering van Heilige Antonius als patroonheilige van vissers en zeelui. Aanvankelijk deel uitmakend van het kapucijnenklooster, opgetrokken vanaf 1621 en gelegen ten zuiden van de kerk. Na uitbreidingen in 1631-1633 en 1648-1660 beslaat het kloosterdomein de volledige oppervlakte van het huidige Mijnplein en de Cirkelstraat en loopt door tot aan de achterhuizen of blinde muren van ten noorden de Langestraat en ten oosten de Schippersstraat. In 1797 wordt het klooster opgeheven; het jaar erop werd het domein verkaveld en openbaar verkocht.

Historiek

1615: vestiging van de Kapucijnenorde in de stad; toewijzing van gronden in noordoostelijk deel van de stad.
1618: eerste steenlegging van kapel door Jan Maximiliaan d'Enghien, abt van de Sint-Pietersabdij van Oudenburg naar ontwerp van architect kapucijn Hilduardus van Dendermonde.
1620: inwijding van kerk met Sint-Franciscus van Assisië als patroonheilige door Brugse bisschop Antonius Triest; laatgotische éénbeukige kerk.
1642-1643: vergroten van kapel tot tweebeukige kerk; eerste steenlegging door Brugse bisschop Nicolaas de Haudion.
1706: schade aan kerk en klooster ten gevolge van Franse bezetting (1701-1706) en Spaanse Successieoorlog (1702-1713).
1745: schade ten gevolge van Franse bezetting (1745-1749), vooral aan klooster; herstellingswerken onder leiding van kapucijnen Felix (van Lier ?) en Landelinus Lemmens van Maastricht.
1804: niet nader genoemde restauratiewerken.
1823: kerk wordt eigendom van de stad Oostende die ze in dienst stelt als hulpkapel van de Sint-Petrus en -Pauluskerk.
1842: kerk krijgt vrijstaande zijgevel door afbraak van huis ten zuiden ervan om een nieuwe straat door te trekken, met name de Cirkelstraat.
Circa 1860: plaatsen van glasramen in zijgevels naar ontwerp van S. Coucke (Brugge).
1864: bepleistering van voor- en zijgevels van de kerk.
1866: herstellingswerken o.m. aan voorgevel, vensters en dakgoten in opdracht van de stad Oostende. 1898: goedkeuring van restauratieplannen naar ontwerp van E. Van de Velde door KCM met uitsluiting van de klokkentoren; uitgevoerd in 1900.
1940: oorlogsschade aan glasramen, dak en orgel.
1958-1961: restauratie onder leiding van architect M. Dinnewet (Oostende); oorspronkelijke laatgotische portalen, spitsboog- en roosvensters worden aangepast; verwijdering van cementbekleding. 1961/1982: restauratie van o.m. altaren, meubilair en schilderijen.

De plattegrond ontvouwt een hallenkerk met tweebeukig schip van vier traveeën; zuidbeuk uitgebreid met nis, als pseudo-transept opgevat; vlak afgesloten koor van één rechte travee.
Bouwmaterialen : Verankerde baksteenbouw met hardstenen plint en gebruik van Euvillesteen voor omlijstingen en ornamenten. Leien zadeldaken met dakruiter in zuidbeuk.

Beschrijving

Exterieur. Westgevel bestaande uit twee puntgevels met aandaken, schouderstukken en kraagstenen; lelieankers in de top, verdwenen kruisbloemen. Twee rondboogportalen op driekwartzuilen met knopkapiteel en hardstenen omlijsting. Noordwestelijke gevel met groot rondboogvenster; zuidwest gerichte puntgevel met getoogde vensteropeningen in vlakke omlijsting onder waterlijstje; centrale nis met driehoekig fronton op voluten; bovenaan oculi. Zuidgevel in aansluitende bouwtrant met rechts licht vooruitspringend pseudo-transept, onder klokgevel met rondbogig fronton. Neobarokke beeldnis in aedicula met beeld van zittende Madonna en kind (1961) naar ontwerp van P. Dewispelaere (Brugge).

Interieur bepleisterd en beschilderd tijdens de restauratie van 1958-1961. Rondbogige scheibogen op zuilen met achtzijdige sokkel en eenvoudige kapitelen. Bepleisterde gedrukte tongewelven met ijzeren trekankers onder aflijnende kroonlijst. Noordelijke zijmuur met sporen van twee vensters gedicht in 1958-1961; behouden spitsboogvenster met glasraam (1869) oorspronkelijk geplaatst ten westen van het Sint-Antoniusaltaar. Breed doksaal met orgeltribune.

Mobilair.

Schilderijen: centraal in hoofdaltaar "Kruisafneming" (1621) naar verluidt van G. Vroilynck (Brugge); in Onze-Lieve-Vrouwaltaar centraal "Hemelvaart van Maria" (1865) van Zaleski (Krakau). O.m. schilderijen van anoniem gebleven kapucijnen voornamelijk in verband met de verering van Heilige Antonius Kruisweg (circa 1870) door Ferdinand Callebert (Roeselare), geschonken door koster J. Martein.

Voornamelijk rijke barokke aankleding. Drie eikenhouten portiekaltaren (17de eeuw): hoofdaltaar toegewijd aan Heilig Sacrament; in noordbeuk Onze-Lieve-Vrouwaltaar en zijaltaar toegewijd aan Heilige Antonius van Padua. Oorspronkelijke eikenhouten communiebank (18de eeuw) gebruikt als kooraltaar.
Eikenhouten preekstoel met medaillons op kuip; deur onderaan oorspronkelijk aansluitend op kloostergang; later toegevoegde trap.

Orgel (1853) naar ontwerp van C. Van Houtte (Waregem); verbouwd naar ontwerp van C. Anneessens (Geraardsbergen) (circa 1890) en J. Anneessens (Menen) (circa 1920); beschadigd ten tijde van de Tweede Wereldoorlog.

Glasraam in noordelijke zijmuur gedateerd 1869 naar ontwerp van glazenier S. Coucke met voorstelling van verschijning van Christus aan Heilige Antonius.

Votiefscheepjes en maritieme ex-voto's ter verering van Antonius, patroonheilige van vissers en zeelui.