Voormalige kloosterkerk van het kapucijnenklooster, sinds 1603 gevestigd te Menen. Vanaf 1873 parochiekerk. Westelijk georiënteerd bedehuis gelegen te midden van de straat op de splitsing met de Yvonne Serruysstraat. De oostelijke en noordelijke gevels worden ingesloten door de bebouwing.

Historiek

Op vraag van het Meense stadsbestuur vestigen de kapucijnen zich te Menen.

12 mei 1603: eerste steenlegging van de kerk.

1608: inwijding van klooster en kerk.

1627: bouw van twee nieuwe slaapzalen naar ontwerp van Archangelus Verhel van Amersfoort.

1639-1641: bouw van nieuwe kloosterkerk.

1673: de kerk wordt verlengd en voorzien van een nieuwe voorgevel.

1706: tijdens het beleg van Menen worden zowel kerk als klooster vernield.

Tussen 1710 en 1713: heropbouw van klooster en kerk.

1744: klooster wordt vernield door de troepen van Lodewijk XV.

1745: onder impuls van Lodewijk XV, wordt begonnen met de heropbouw. Ook het kerkmeubilair wordt vervangen en hersteld.

1794: de kerk wordt door de Fransen aangeslagen en ingericht als paardenstal en bevoorradingsmagazijn.

1795-1806: kloostertuin wordt ingericht als kerkhof.

1796: de kapucijnenmonniken worden verdreven. De kloostergebouwen worden echter niet verkocht maar blijven staatseigendom. De bibliotheekboeken en het kerkmeubilair worden wel verkocht.
De gebouwen zelf kennen een wisselende bestemming zoals onder meer magazijn, militair hospitaal, arsenaal, stadsmagazijn, concertzaal, lagere school, circus, vredegerecht.

Tussen 1807 en 1820: parochiekerk ter vervanging van de door een orkaan verwoeste Sint-Vedastuskerk.

1857: het klooster wordt aangekocht door de stad en gerestaureerd in 1861. Onder meer de grafcrypte wordt dichtgemetseld. Deze wordt in 1973 herontdekt bij de restauratie van het gebouw.

1873: officiële oprichting van de Sint-Franciscusparochie. De andere kloostergebouwen doen achtereenvolgens dienst als school, vredegerecht en pastorie.

Circa 1895: het interieur van de kerk wordt volledig beschilderd door het Atelier Bressers-Blanchaert (Gent).

1936: een deel van de gebouwen wordt gesloopt voor de aanleg van een éénrichtingsstraat rond de kerk.

Interbellum: de muurschilderingen worden overschilderd door een effen laag.

1969: de overgebleven gebouwen worden afgebroken om plaats te maken voor een parkeerterrein.

1973: "restauratie kerk", onder meer het koor wordt ter hoogte van de triomfboog afgesloten, en het westelijk deel wordt ingericht als weekkapel. De hardstenen vloer wordt vervangen door een vloer van imitatietravertijn. Verwijderen van de twee zijaltaren.

1987: beschermd als monument.

1994-1995: restauratie van het exterieur.

2001: vooronderzoek voor de restauratie van het interieur wijst op deels behouden neogotische interieurschildering van 1895.

Beschrijving

Sobere eenbeukige zaalkerk van zes traveeën met smaller koor van één travee en rechte sluiting; geïncorporeerde sacristie. Verankerde baksteenbouw; roodgekaleide voorgevel op geblokte natuurstenen plint. Leien zadeldak met ten westen dakruiter onder ingesnoerde leien spits.
Oostelijke puntgevel met vlechtingen geritmeerd door vlakke pilasters met Dorisch kapiteel en op basement van natuursteen; segmentboogvensters. Centraal rondboogportaal in geblokte omlijsting; druiplijstje. Erboven rondboognis met beeld van de Heilige Franciscus (zie casement); bekronend summier fronton en flankerende bakstenen voluten. Aflijnend cordon met erboven datum 1713.

Top met segmentboogvenster in natuurstenen omlijsting; glas in lood. Erboven klein venster in natuurstenen omlijsting met jaartal 1745.
Zuidgevel geritmeerd door geprofileerde steekboogvensters met glas in lood. Aansluitend inspringend koor en weekkapel onder meer met ovaal venster in natuurstenen omlijsting. Achtergevel gemarkeerd door blinde segmentboogvensters met natuurstenen ontlastingsboog.

Interieur

Bepleisterd en witgeschilderd interieur met houten lambrisering. Zaal onder tongewelf (kunststof) met ijzeren trekbalken; geprofileerde kroonlijst. Koor met figuratieve muurschilderingen: overlijden van Sint-Franciscus (zuidmuur) een exacte kopie van Giotto's werk in Santa Croce te Firenze, de Heilige Drievuldigheid (westmuur), de stigmatisatie van Sint-Franciscus (noordmuur).

Tevens ontdekking marmer-imitatieschilderingen op de wanden, maar voorlopig slechts zeer minimaal blootgelegd.

Mobilair

In het koor staat sinds 1988 het 18de-eeuwse Sint-Jorisaltaar opgesteld (afkomstig uit het Sint-Jorishospitaal, na afbraak in 1974 hier ondergebracht). Doopvont, koper en zwarte marmer (1873?). Orgel bekroond met beeld van de H. Franciscus van Assisi (18de eeuw). Drie biechtstoelen allen eikenhout met fronton met cartouche waarin respectievelijk buste ven de H. Franciscus van Assisi, buste van de H. Antonius van Padua, buste van de H. Petrus (17de eeuw). Twee eikenhouten communiebanken (17de eeuw). Zijaltaren met voorstellingen van De bruiloft te Kana, het Laatste Avondmaal en de wonderbaarlijk broodvermenigvuldiging. 17de-eeuws koorgestoelte.