erfgoedobject

Parochiekerk Sint-Niklaas

bouwkundig element
ID
56295
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/56295

Juridische gevolgen

Beschrijving

Georiënteerd bedehuis omringd door grasplein met enkele bomen en heesters. Ten oosten van de kerk het voormalige kasteel van de heren van Rekkem of ten Bulcke. Kerk en hof zijn van oudsher met elkaar verbonden. Ten zuiden van de kerk parking.

Het ommuurde kerkhof werd in 1954 overgebracht naar de Groenestraat en werd in de jaren 1960 opgeruimd. Ten zuidwesten van de kerk houten Christus aan het kruis onder gebogen afdak; arduinen gedenkplaat met opschrift: "Aandenken - Toewijding der - Gemeente Rekkem - aan het H. Hart - van Jezus - 27 juni 1965".

Historiek

Ondanks de verscheidene verbouwingen door de eeuwen heen behield de kerk haar globale plattegrond uit de romaanse periode.

In 1163 was er reeds sprake van een "ecclesia" of parochiekerk te Rekkem. Vermoedelijk gebouwd in het begin van de 12de eeuw in opdracht van de heer van Rekkem waarna hij alles aan het bisdom schonk of schenking van het perceel waarna het werd bebouwd. De kerk werd opgericht op grond van de heerlijkheid Rekkem-Ter Hagen, vlakbij de kasteelhoeve van de heerlijkheid.

1658: de romaanse kerk wordt grotendeels vernield door brand, aangestoken door Franse soldaten. In 1660 is de kerk gedeeltelijk hersteld en wordt ze weer in gebruik genomen.

1664: voltooiing van de restauratie aan onder meer de vieringtoren, hoogkoor en zijaltaren.
In vergelijking met de romaanse kerk, heeft de kerk nu een andere torennaald en hoger opgetrokken dwarsbeuken.

1679: start van de bouw van een nieuw koor dat om financiële redenen uitgesteld was. Afgewerkt in 1683.

In de loop van de 18de eeuw worden een aantal kleinere volumes bijgebouwd onder meer een externe traptoren (noordoosten) en een kleine zijkapel (zuiden).

1771: oprichten van sacristie (afgebroken en vervangen tijdens de restauratiecampagne in 1947-52).

In 1835-1837: In de 19de eeuw wordt geconstateerd dat de kerk te klein is geworden voor alle parochianen. Er wordt besloten om de kerk uit te breiden met twee traveeën naar het westen. In 1835 wordt het voorstel van architect Vuylsteke uit Geluwe weerhouden. De voorgevel en het portaal worden afgebroken en het schip wordt verlengd met twee traveeën. De kerk krijgt hierna een nieuwe classicistische geïnspireerde voorgevel met driehoekig fronton.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt de kerk ingericht als lazaret. Bij de bevrijding in september 1918 wordt de kerk sterk beschadigd door het Engelse en Duitse geschut.

1919-1920: herstellen van de sterk beschadigde kerk.

De sterk vervallen kerk wordt tussen 1947-1952 grondig gerestaureerd naar ontwerp van de architecten G. Boghemans (Menen) en J. Vièrin (Kortijk), waarbij de 12de-eeuwse toren wordt gerestaureerd naar oorspronkelijke toestand, een nieuwe sacristie vervangt deze van 1771, de doopkapel aan de rechterzijbeuk wordt afgebroken en aan de voorgevel worden barokke arduinen voluten toegevoegd.

1948: opgravingen geven een beeld van het grondplan van de romaanse kerk.

1986: opgravingen door de Archeologische Stichting voor Zuid-West-Vlaanderen onderzoekt de oostelijke hoek tussen koor en dwarsschip waarbij onder meer de halfronde koornis van Doornikse steen (80 cm dik) en de oorspronkelijke sacristie worden blootgelegd.

Beschrijving

Driebeukige pseudobasilicale kerk met schip van vijf traveeën, een transept met armen van één travee met rechte sluiting, koor met driezijdige sluiting en vierkante kruisingtoren. Rode baksteenbouw onder leien zadeldaken; vieringtoren en transeptarmen opgetrokken in kalksteen. Neoclassicistische westgevel van 1837 met typerende halsgevel bekroond door driehoekig fronton en geflankeerd door voluutachtige schouderstukken. Centrale travee gemarkeerd door twee Dorische pilasters. Rondboogportaal in natuurstenen omlijsting met negblokken. Erboven halfrond venster en rozas. Twee zijtraveeën gemarkeerd door verdiept muurvlak.
Schip op geblokte natuurstenen plint, uitgezonderd de twee later bijgevoegde westtraveeën. Tussen travee drie en vier van de zuidelijke zijbeuk vermoedelijke 17de-eeuwse kapel op sokkel van natuursteen. Gedicht spitsboogvenster met later ingevoegd vermoedelijk verweerd wapenschild. Transeptarmen grotendeels opgetrokken in breuksteen en circa 1664 verhoogd met bakstenen puntgevels. Metselaarstekens markeren de zuidelijke transeptgevel. Noordelijke transeptarm in oostelijke oksel gemarkeerd door bakstenen traptorentje. Getoogde deuropeningen en asemgaten.
Driezijdig koor met datumsteen 1679 geritmeerd door vlakke steunberen en gedrukte spitsboogramen op afzaat in natuurstenen vensteromlijsting met negblokken. Toegemetst centraal koorvenster met erboven datumsteen.
Zuidoostelijke bakstenen sacristie van 1952 op rechthoekige plattegrond. Romaanse natuurstenen kruisingstoren op vierkante basis voorzien van rondbogige galmgaten met verdeelzuiltje. Eén oostelijk galmgat versierd met gestileerd uilenkopje boven deeltjeszuil. Ingesnoerde leien spits.

Interieur

Bepleisterd en witgeschilderd interieur geritmeerd door spitsboogvormige scheibogen op ronde zuilen met achtzijdige sokkel en kapitelen. Middenbeuk overwelfd door middel van spits tongewelf geritmeerd door gordelbogen en trekankers. Verhoogd koor met koordoorgang onder spitse scheiboog.

Mobilair

18de-eeuws hoofdaltaar. Louis XVI-meubilair onder meer twee biechtstoelen, koorgestoelte. Neogotische arduinen doopvont.
19de-eeuws zijaltaar toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw en 19de-eeuws zijaltaar toegewijd aan de Heilige Nikolaas van Myra.

  • BROEDER FIRMIN, De Romaanse kerkelijke bouwkunst in west-Vlaanderen, s.l. 1940.
  • DEBRABANDERE P., Het kunstbezit van de Rekkemse Sint-Niklaaskerk, in De Leiegouw, jaargang 26, nummer 4, 1984, p. 265-371.
  • DESPRIET P., De Sint-Niklaaskerk in Rekkem, in De zuidwestvlaamse parochiekerken deel 2, Kortrijk, 1983, p. 307-318.
  • LANNOO L., Het orgel van de Sint-Niklaaskerk, in De Leiegouw, jaargang 26, nummer 4, 1984, p. 273-379.
  • PYNCKET M., De Sint-Niklaaskerk in Rekkem, Rekkem, 1999.
  • S.N., De Romaanse kerkelijke bouwkunst in West-Vlaanderen, Gent, 1940, p. 186-189.

Bron: DE GUNSCH A. & DE LEEUW S. met medewerking van SCHEIR O. 2004: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Menen, Deelgemeenten Menen, Lauwe en Rekkem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL7, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: De Gunsch, Ann; De Leeuw, Sofie
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Orgel

Voorgeschiedenis

Reeds in 1685 zou er een orgel aanwezig geweest zijn, doch verdere informatie hierover ontbreekt. Het werd door een totaal nieuw orgel vervangen in 1842.

Huidig instrument

De bouwer van het oorspronkelijk orgel is Ch.L. van Houtte (Waregem), het bouwjaar 1842. Wijzigingen :

  • 1893 en 1902 – wijzigingen door Th. & C. Delmotte (Doornik)
  • 1920 – herstelling (onder meer wegens oorlogsschade) door J. Anneessens (Menen)
  • 1951 - herstelling door P. Anneessens (Menen)
  • Restauratie: firma Loncke Orgelbouw (Zarren), 1978-1981.
Auteurs: Roose, Patrick
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Parochiekerk Sint-Niklaas [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/56295 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.