Hoeve "De Grote Moerbeyerboom" een voormalig omwalde historische hoeve gelegen op een terp en opklimmend tot minimaal de 16de eeuw. Ver achterin gelegen dichtbij de grens met Stalhille (Jabbeke).

Historiek

De hoeve wordt voor het eerst vermeld in 1554, doch heeft een oudere geschiedenis, gezien deze op dat moment al als vervallen en onbewoond wordt beschreven in een ommeloper: "[...] ten westhende daeran de vervallen hofstede ghenaemt den grooten Moerbeyerboom ten westhende daer up staende, daer Jan Muyncx plachte up te wuenen, cum noortzijde crom langhes den Langhendorpwech en metten westhende in den halfve landtwech [...]". Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt de hoeve afgebeeld met drie losstaande gebouwen gelegen rond een halfopen erf met boomgaard in het oosten, toen nog verbonden met de Langedorpweg door een zandweg met toegang naar de hoeve aan de westzijde. De hoeve, nu gelegen aan de uiterste westgrens van Houtave, behoort dan bij de gemeente Stalhille. Een kaart van 1779 toont de omwalde hoeve met bijkomende -huidige- toegang in het oosten. Aan zuidzijde een groot L-vormig gebouw zijnde de boerenwoning met stallingen en twee kleinere volumes onder meer een schuur aan de noordzijde. Aan oostzijde de boomgaard en een vijver en ten zuiden een moestuin verdeeld in rechthoekige plantenbedden. De hoeve is in de 18de en 19de eeuw eigendom van de familie van Caloen (onder meer Charles, rentenier en Alfons), woonachtig in Brugge. Kaarten uit het eerste kwart van de 19de eeuw tonen de hoeve met grosso modo de huidige configuratie. In 1885 wordt het erf opgesplitst in twee percelen.

In 1968 worden de boerenwoning en het bakhuis uitgebreid. In 1986 verdwijnt de oorspronkelijke perceelstructuur omheen de hoeve volledig door een ruilverkaveling. De grenzen van het huidige perceel waartoe de hoeve behoort wijst nog op de contouren van de oorspronkelijke omwalling. Het L-vormig volume in het noorden met schuur en stal wordt volgens kadaster in twee opgedeeld; kleine aanbouw aan noordzijde van de stal palend aan de boerenwoning.

Beschrijving

Voormalig omwalde hoeve gelegen op terp, nu toegankelijk via lange erfoprit ten zuiden van de Langedorpweg met toegang aan oostzijde. Binnenerf deels gekasseid; aan zuidzijde brede gekasseide stoep voor de boerenwoning. Grote, nog in gebruik zijnde poel aan oostzijde van het erf, in verbinding met en bevoorraad door het nabijgelegen Westernieuwwegezwin. Centraal op erf mestvaalt met omringende gemetselde bakstenen muur.

Hoeve bestaande uit losse bestanddelen getypeerd door verankerde baksteenbouw onder zadeldaken (Vlaamse pannen) met rood geschilderd houtwerk. Aan zuidzijde van het erf langgestrekte vleugel met boerenwoning, aanpalende stalgebouwen met voormalig wagenhuis en schuurgedeelte, in kern minstens 18de-eeuws.

Boerenwoning van vier traveeën en twee opkamertraveeën onder zelfde nokhoogte; wellicht voorheen onder verspringend zadeldak (nok evenwijdig met straat). Kelderverdieping onder opkamer. Witgekalkte erfgevel en deels witgekaleid aan zuidzijde. Steunbeer op noordoostelijke hoek. Rechthoekige muuropeningen waarin houten schrijnwerk met grote roedeverdeling; luiken. Klein vierkant keldervenster. Rechthoekige houten deur met gedeeld bovenlicht (roedeverdeling). Beluikt zoldervenster in oostelijke zijpuntgevel. Aan zuidzijde uitsprong van een travee onder haaks aansluitend zadeldak. Ten zuidoosten nieuwe uitbreiding van boerenwoning(1968) parallel met en aansluitend op de al bestaande uitsprong. Baksteenbouw van twee traveeën en twee bouwlagen onder pannen zadeldak (nok evenwijdig met straat) in aansluitende stijl (onder meer luiken).

Interieur.

Bewaarde indeling en enkele interieurelementen, onder meer balkenzoldering. In zitkamer hoge geschilderde houten schouw met mooi geprofileerde schouwbalk waarboven fraaie houten bordenlijst; betegelde haardmond. Trap naar opkamer in zwarte baksteen. Kelder met troggewelfjes; in vloer gedateerde steen "1816". Centraal in lange vleugel, aansluitend bij de boerenwoning lagere vleugel onder zadeldak waarin stal en voormalig wagenhuis. Witgekalkte stal (koeienstal) met steunbeer aan zuidzijde en kleine vierkante muuropeningen; tweedelig staldeurtje aan noordzijde. Ernaast voormalig tweeledig wagenhuis met korfbogige, nu dichtgemetselde poortopeningen. Schuurgedeelte aan uiterste westzijde (langsschuur). Klein rondboognisje in zuidgevel; beluikt zoldervenster in zijpuntgevel.

Kleiner stalgebouw (paardenstal) aan noordzijde haaks aansluitend op lange vleugel. Opmerkelijk is het witgekalkte stalkruis boven de tweedelige staldeur aan erfzijde, restant van een zeldzaam geworden gebruik om het onheil te bezweren.

In noordwestelijke hoek van het erf vrij monumentale schuur, vermoedelijk 18de-eeuws. Verankerde baksteenbouw onder hoog en steil zadeldak (nok loodrecht op straat, mechanische pannen). Erfgevel gedeeltelijk witgekalkt. Dwarsschuur met centrale poorttravee; aan westzijde verhoogd waardoor gebogen belijning van het dak. Dakstoel met nok- en schoorgebinte. Aan oostzijde ervan kleinere witgekalkte stal (varkensstal) onder lessenaarsdak (Vlaamse pannen). Kleine rondboogvormige nu gedichte voedergaten en houten staldeurtjes.

Grote stal aan noordzijde van het erf, evenwijdig met boerenwoning. Baksteenbouw onder schilddak (nok evenwijdig met straat, mechanische pannen). Kleine rechthoekige muuropeningen en tweedelige staldeurtjes.

In uiterste zuidoostelijk hoek van het erf bakhuis met zomerkeuken, sinds eerste kwart van de 19de eeuw aangeduid op de kaarten, vergroot in 1968. Laag deels witgekalkt bakstenen gebouw onder restant van oorspronkelijk zadeldak (nok evenwijdig met straat, Vlaamse pannen); nieuwe licht hellende bedaking aan zuidzijde. Muurvlechtingen. Nieuwe poort aan westzijde. Behouden bakstenen bakoventje onder zadeldakje met rondboogvormige opening.