Hoeve "Grote Hofstede", historische hoeve met losse bestanddelen. Te bereiken via een lange erfoprit, valt op vanaf de weg door zijn hoog, witgekalkte boerenwoning.

Historiek

Naar verluidt is deze hoeve opgericht in de middeleeuwen door de Orde der Tempeliers, die in 1128 het noordwesten van de parochie Nieuwmunster kregen van de Graaf van Vlaanderen (Diederik van den Elzas). Volgens de overlevering hadden zij daar twee hoeves, namelijk het Claragoed en de Grote Hofstede. Na de afschaffing van de Orde in 1312 werden de hoeves geschonken aan de abdij van Sint-Clara in Brugge. Een ommeloper uit 1478 bevestigt dat de Rijke Klaren in de middeleeuwen de Grote Hofstede bezaten. Op de kaart van Pourbus (1571) staat de hoeve schematisch afgebeeld als drie volumes op een vierkant omwald erf. Een beschrijving van de hoeve uit 1713-1714 luidt als volgt: "De selve ten suytoosthende daer aen ende aen de suythende van 't voorschreven verhaeck, de hofstede met geheel de walgragten rontsomme, ende sijn gheleen ten westhende ende een breede synghel ten oosthende voor de poorte (...) daer Jacop Verstraete op woont". Op Ferrariskaart (1770-1778) aangeduid als "De Groote hofste", overeenkomend met de beschrijving van 1713-1714: vierkant omwalde hoeve toegankelijk via een poortgebouw, binnen de omwalling een T-vormig volume van boerenwoning en achterliggende stal en een L-vormige schuur, ten zuiden van de boerenwoning een moestuin. Op de Atlas der Buurtwegen (circa 1845) wordt dezelfde samenstelling weergegeven, met twee bijkomende kleine volumes naast (zuid) en achter de boerenwoning, die in 1899 terug worden afgebroken. Na Atlas der Buurtwegen vinden verschillende wijzigingen plaats: in 1879 wordt een bijkomend stalgedeelte aangebouwd aan de bestaande stal (T-vorm wordt I-vorm) en wordt een deel van de schuur afgebroken (geen L meer). De schuur wordt later ook opgehoogd. De wallen worden gedempt; poortgebouw is nu vervangen door een hekken met zware bakstenen pijlers; boerenwoning verliest door verhoging tot anderhalve bouwlaag het typische gabariet met de verhoogde nok voor de opkamer.

Beschrijving

Hoeve met losse bestanddelen van verankerde baksteen. Gedomineerd door witgekalkte boerenwoning met gepekte plint, ten oosten van het erf. Dit volume is wellicht het oudste van de boerderij. Boerenwoning had oorspronkelijk het typische gabariet van de streek, namelijk met opkamer onder verhoogde nok. Vermoedelijk in de 19de eeuw werden de lagere traveeën opgehoogd, waardoor de boerenwoning nu een volume is van vijf traveeën van anderhalve bouwlaag + twee opkamertraveeën, onder één doorlopend zadeldak (nok evenwijdig met straat, Vlaamse pannen). Licht getoogde muuropeningen, gewijzigd in twee linker traveeën; rood geschilderd schrijnwerk, luiken. Voor de boerenwoning, een bakstenen muur, uitlopend op de zware bakstenen pijlers van het hekken dat nu het erf afsluit in plaats van het op de Ferrariskaart aangeduide poortgebouw. Achteraan is de boerenwoning voorzien van een aanbouw onder lessenaarsdak. Ten zuiden van de boerenwoning, klein bakhuisje onder pannen zadeldak (nok evenwwijdig met huis), witgekalkt met gepekte plint. Achter de boerenwoning, haaks aangebouwd, een lange bakstenen stal onder zadeldak (nok loodrecht op huis, Vlaamse pannen); witgekalkt met gepekte plint. Stal nu gedeeltelijk als garage gebruikt. Ten westen van de stal, haaks volume met dezelfde functie, baksteenbouw onder zadeldak (nok evenwijdig met huis, mechanische pannen); zijgevels zijn witgekalkt met gepekte plint. Ten noorden van het erf, bakstenen schuur, oorspronkelijk L-vormig volume (zie Ferrariskaart), maar in de 20ste eeuw gewijzigd: muren verhoogd, dakhelling is veel kleiner (zie bouwsporen zijgevel). Het erf is volledig verhard, de omwallingen zijn gedempt. Moestuin is niet bewaard.