erfgoedobject

Sint-Eligiuskerk Bentille met kerkhof

bouwkundig element
ID
58340
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/58340

Juridische gevolgen

Beschrijving

Huidig kerkje, ingeplant aan het begin van de Sint-Jansstraat, met behouden koor van een eenbeukige kapel van 1758, uitgebreid in 1852 met vier traveeën en in 1926 voorzien van twee zijbeuken door pastoor A. Andries (zie gevelsteen).

Een kapel was reeds opgetekend in het gehucht Bentille op kaarten vanaf de 13de eeuw. Een begin 17de-eeuwse kaart toont twee kapellen, een vervallen kapel met twee beuken en een nieuwe kapel aan de Rijselverreweg ten westen van de huidige kerk. Begin 18de eeuw kwam de pastoor van de Sint-Jan-Baptistparochie, F Van de Foreeste op Bentille wonen op de hoek van de Sint-Jansstraat en de Moerstraat en richtte er opnieuw een kapel op met koor naar het oosten, onder meer gekend door een kaart van 1747. Op dezelfde plaats werd in 1758-59 de laatste kapel opgetrokken door de familie d’Herbe, verwant aan de familie Van de Foreeste, ditmaal met het koor naar het westen, en die later vergroot werd tot de huidige kerk.

Bakstenen kerkgebouw van zeven traveeën met driezijdig koor onder geknikt leien zadeldak met houten klokkentorentje boven de voorgevel. Bij het koor links en rechts aansluitende schuin geplaatste oude sacristie en nieuwe berging, respectievelijk onder pannen zadeldak afgewerkt met een aandak en vlechtingen, en leien schilddak.

Voorgevel met brede geknikte puntgevel, geleed door bakstenen lisenen en spaarvelden en doorbroken door rondboogvensters en een hoge rondboogdeur in de middentravee; bekronende rondboognis met Sint-Eligiusbeeld en opschrift: "H. Eligius bid voor ons". Twee in 1926 toegevoegde rondboogvenstertjes ter hoogte van de gevelnis. Zijbeuken verlicht door rondboogvensters in plaats van vroegere steekboogvensters in eenbeukige kerk.

De plattegrond ontvouwt een driebeukige kerk van zeven traveeën gescheiden door rondbogen op zware pijlers, restanten van de vroegere buitenmuren, en aansluitend ondiep koor.

Interieur

Helder geschilderd interieur met brede middenbeuk met gedrukt tongewelf geleed door brede gordelbogen die neerkomen op verdiepte pilasters en een klassiek hoofdgestel; ijzeren trekstangen verbinden de muren. Zijbeuken onder vlakke zoldering geleed door balken. Halfrond uitgewerkt nog 18de-eeuws koor geleed door gelijkaardige pilasters en omlopend hoofdgestel. Middenpaneel thans verlicht door een ovaal venster onder het behouden fraai rococostucwerk met bloemenguirlandes. Zijwanden met rechthoekige deuren bekroond met gelijkaardige guirlandes en sokkel met beelden van het Heilig Hart van Jezus en Maria.

Mobilair

Beeldhouwwerk: neogotische polychrome heiligenbeelden op sokkel, onder meer Heilige Eligius, Heilige Barbara, Heilige Theresia, Heilige Agnes, Heilige Jozef, Heilige Antonius, Heilige Johannes.

Meubilair: hoogaltaar: witmarmeren tafel met houten tabernakel; noordelijk zijaltaar, vroeger hoogaltaar, neogotisch, gepolychromeerd houten retabel met heiligenbeelden; zuidelijk zijaltaar van Onze-Lieve-Vrouw, barok portiekaltaar, gepolychromeerd hout, midden 17de eeuw, afkomstig van een kapel op het kerkhof van Sint-Laureins; twee koorbanken en twee biechtstoelen, tweede helft 18de eeuw; preekstoel, oorspronkelijk tegen zuidmuur van koor geplaatst, thans met toegevoegde 17de–eeuwse trap, met op trapstijlen twee heraldische leeuwen met wapenschild en spreuk van de familie d'Herbe en datum 1759, mogelijk afkomstig van de vroegere communiebank, klankbord met cartouche met tekst: "Qui ex Deo est verba Dei Audit. Io (hann)es".

  • Rijksarchief Gent, Kaarten en plans, nummer 1010, 1974.
  • DHANENS E., Inventaris van het kunstpatrimonium van Oostvlaanderen, Tweede Aflevering, Kanton Kaprijke, Gent, 1956, p. 84-87.
  • ENGLISH M., Sint-Jan-in-Eremo, Appeltjes van het Meetjesland, XI, 1960, p.152-174.
  • VERSCHRAEGEN H., Fotorepertorium van het meubilair van de Belgische bedehuizen, Provincie Oost-Vlaanderen, Kanton Eeklo, Brussel, 1977, p.58-60.
  • VERSTRAETE D., Sint-Jan-in-Eremo, de parochie met twee kerken, Historische verkenningen in het Meetjesland, Maldegem, 1982, p. 231-235.

Bron: BOGAERT C. & LANCLUS K. 2005: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie Oost-Vlaanderen, Gemeenten: Assenede, Eeklo, Kaprijke, Maldegem en Sint-Laureins, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen 21n, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Bogaert, Chris; Lanclus, Kathleen
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Aanvullende informatie

Op de Ferrariskaart staat de oude kerk nog ingetekend. Een kerkhof is niet zichtbaar. Op de Atlas der Buurtwegen is de kapel uit 1758 met erachter het perceel van het huidige kerkhof zichtbaar.

Achter de kerk gelegen bijna volledig geruimd en vergroend kerkhof. Ter hoogte van het koor ligt een kleine kern van hardstenen graftekens die voornamelijk dateren uit de 20ste eeuw. Ze bieden een kleine staalkaart van de vormgeving van graftekens in een rurale gemeenschap doorheen de eeuw. Verder voornamelijk recente granieten graftekens.

Het terreinonderzoek werd uitgevoerd in 2017.

  • Atlas van de Buurtwegen, opgesteld naar aanleiding van de wet op de buurtwegen van 10 april 1841, schaal 1:2.500 (overzichtsplannen schaal 1:10.000).
  • Kabinetskaart van de Oostenrijkse Nederlanden voor Zijn Koninklijke Hoogheid de Hertog Karel Alexander van Lotharingen, Jozef Jean François de Ferraris, Koninklijke Bibliotheek van België, uitgegeven in 1770-1778, schaal 1:11.520 herleid naar 1:25.000.
Auteurs: Mertens, Joeri
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)

Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Sint-Eligiuskerk Bentille met kerkhof [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/58340 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.