Buurt met sociale woningen, tussen 1932 en 1959 gerealiseerd door de maatschappij 't Heist Best naar ontwerp van L. Hauters, Gustave Bailyu en Robert Neirynck, en een Nationale Werf uit 1947 met woningen voor oorlogsslachtoffers naar ontwerp van Gustave De Preter en Pierre De Groote.

De verschillende bouwfasen bestaan uit typische arbeidersrijhuizen en gekoppelde woningen van twee bouwlagen en twee traveeën in de regionale, gelige baksteen, onder een rood pannen zadeldak. Decoratie wordt bekomen door de sporadische toepassing van puntgevels, de cementering van bouwlagen of traveeën, en/of witgeschilderde lateien en friezen.

Bouwgeschiedenis en situering

In 1932 realiseerde de in 1930 opgerichte sociale huisvestingsmaatschappij 't Heist Best 31 woningen aan de Knokkestraat 178-214, het Matrozenplein 20-24 en 21-25 en de Peter Benoitlaan 1-11 te Knokke-Heist. Ontwerpers waren architect L. Hauters uit Heist (voor zeventien woningen) en G(ust). Bailyu (voor veertien woningen). De algemene aannemer was Casimir Dupont van Zeebrugge. Er werden ook vijftien woningen toegewezen aan architect Neirynck (waarschijnlijk Robert) maar deze werden niet uitgevoerd. Vier jaar later realiseerde de maatschappij ernaast wel nog 21 woningen naar ontwerp van diezelfde architect (Knokkestraat 170-176 en Matrozenplein 3-19 en 4-18), met als algemene aannemer O. Van Slambrouck.

In 1946-1947 werd de wijk verder uitgebreid met 21 huizen voor vissersfamilies wiens huizen tijdens de oorlog vernield waren, naar ontwerp van stedenbouwkundige Gustave De Preter en architect Pierre De Groote. Deze bouwfase bevindt zich aan de Zuidstraat 1-31 en 2-16 en het Matrozenplein 1-2, waar tijdens de Tweede Wereldoorlog heel wat vernielingen waren aangericht. De bouw past in het kader van de Nationale Werven die onder de communistische minister van Wederopbouw Jean Terfve (1946-1947) werden gerealiseerd voor oorlogsslachtoffers. In 1982 werden deze huizen aangekocht en gerenoveerd door 't Heist Best. Ten slotte bouwde de maatschappij zelf in 1959 nog 21 woningen in de Emanuel Hielstraat 2-18, Peter Benoitlaan 2-24 en Zuidstraat 18-26.

Typering en beschrijving

De interbellum bouwfasen bestaan uit typische arbeidersrijhuizen van twee bouwlagen en twee traveeën in de regionale gelige baksteen, onder een rood pannen zadeldak dat afgewolfd is bij de hoekhuizen. Variatie en decoratie worden verkregen door de sporadische toepassing van puntgevels, door de cementering van de bovenste bouwlaag en/of door witgeschilderde lateien en friezen.

De woningen van de Nationale Werf aan de Zuidstraat en het Matrozenplein (1946-1947) sluiten aan bij de interbellumarchitectuur qua type, volume en materiaalgebruik. Karakteristiek is dat de uiteinden van de straat afgewerkt worden door een hoge puntgevel (met jaarstenen "1946" en "1947" en vermelding "Vernield door een oorlog - Herbouwd voor het land"). Net zoals andere Nationale Werven is deze architectuur te bestempelen als een sober en regionaal geïnspireerd traditionalisme. De woningen werden in de toenmalige architectuurpers (La Maison, 1948) geprezen omwille van hun bescheiden kostprijs en de degelijkheid van de materialen. De huizen beschikten over een living (met decoratieve schouw), een keuken en op de verdieping slaapkamers met ingebouwde kasten. De architect voorzag ook bijgebouwen om aangebouwde koterijen te verhinderen. De woningen hebben een voor- en achtertuin en op de hoeken van de wijk werden kleine gemeenschappelijke grasvelden voorzien.

De bouwfase van 1959 bestaat uit per twee, vier of negen gekoppelde gezinswoningen en enkele duplexwoningen op de hoeken. Opnieuw werd geopteerd voor de gelige baksteen en rode pannendaken (met schilddaken op de hoeken). De muurvlakken binnen de venstertraveeën zijn gecementeerd met verticaliserend effect (gevelordonnantie).

Evaluatie

De bouwfasen van 1932, 1936 en 1946-1947 hebben een architecturale waarde, en die laatste heeft tevens een belangrijke historische waarde als Nationale Werf. De bouwfase van 1959 biedt een eerder ondersteunende contextwaarde. Belangrijk elementen voor de erfgoedwaarde zijn zowel de architecturale volumes en het silhouet, als de materialiteit (rode dakpannen, gelige baksteen, witgeschilderde en/of gecementeerde bouwlagen, traveeën, lateien en friezen). Bij de bouwfase van 1946-1947 zijn ook de datum- en gevelstenen van belang.