Voorheen Berg van Barmhartigheid, heden Rijksarchief en huis van de archivaris met stedelijke diensten. Gebouwencomplex gesitueerd tussen de O.-L.-Vrouwestraat, Guido Gezellestraat en Handboogstraat (poort).

Historiek

Vanaf de laatste helft van de 13de eeuw vestigden zich in Kortrijk enkele Noord-Italiaanse geldleners, zogenaamd "Lombarden". Om een einde te stellen aan hun woekerwinsten droegen de aartshertogen Albrecht en Isabella de Antwerpse kunstenaar, bouwmeester en ingenieur Wenzel Cobergher op een netwerk van Bergen van Barmhartigheid op te richten (edict van 17 maart 1618). De gebouwen van de Kortrijkse Berg werden opgetrokken in conservatieve, gotische stijl naar ontwerp van Wenzel Cobergher en onder leiding van Melchior de Somer en Robrecht Persijn.

Vóór 1 augustus 1627: aankoop van drie huizen gelegen op de plaats van de toekomstige Berg.

1627: aanvang van de werken aan de Kortrijkse Berg op een terrein begrensd door O.-L.-Vrouwstraat, huidige Guido Gezellestraat en Handboogstraat. Complex omvatte oorspronkelijk lokalen van de Berg (hoek O.-L.-Vrouwstraat), de naastgelegen woning van de superintendant (O.-L.-Vrouwstraat), twee kleine woningen en een poort (Handboogstraat).

Tussen 1748 en 1840: hoek Handboogstraat constructie toegevoegd; in 1889 tot woning omgevormd.

1798: sekwestratie en indeling onder Bestuur van Burgerlijke Godshuizen ingevolge de Franse bezetter, heropend in 1804.

1877: plaatsen neogotische kapel aan huis superintendant.

1889: omvormen twee woningen Handboogstraat tot vier woningen.

1917: omvormen vier woningen Handboogstraat tot drie woningen.

1922: sluiting Berg bij gebrek aan kapitaal.

7 augustus 1931: rangschikking als beschermd monument.

1934: verkocht aan de stad.

1937-1938: herinrichting als stadsbibliotheek- en archief, verwijdering van twee draaimolens en ijzeren winket. Woning voormalige superintendant ingericht als woonhuis voor archivaris-bibliothecaris.

21 juli 1944: lokalen van de Berg quasi volledig verwoest door geallieerd bombardement.

1946: woning O.-L.-Vrouwstraat hersteld. Ruïnes van Berg gesloopt en ruimte omgevormd tot tuin.

1960: wederopbouw van de lokalen van de Berg, wederopbouw naar de oorspronkelijke vorm door J. Viérin (Kortrijk) en Poly Scherpereel (Kortrijk). Evenwel nieuw volume loodrecht op vleugel Guido Gezellestraat. Gebouw ingericht als Rijksarchief Kortrijk.

1981-1982: restauratie voormalige woning superintendant onder leiding van architecten Jacques en Christian Viérin (Kortrijk).

Beschrijving

Wederopgebouwde Berg van Barmhartigheid in oorsprong van 1629, zie vroegere jaarsteen, verwoest in 1944, heropgebouwd in 1960. Rode baksteenbouw op natuurstenen plint. Rechthoekige vensters in vlakke omlijstingen, doorgetrokken onderdorpels en lateien. Op zijde Onze-Lieve-Vrouwestraat trapgevel (9 trappen + topstuk) van drie traveeën; blinde oculi in top. Geknikte lijstgevel van negen traveeën in de Guido Gezellestraat met drie dakkapellen met getrapte gevel. Deur in arduinen omlijsting met bovenlicht in barokke omlijsting.

Interieur met gang met kruisribgewelven met gordelbogen op natuurstenen zuilen.

Aansluitend in de Onze-Lieve-Vrouwestraat nummer 45. Huis van de archivaris. Breedhuis van zes traveeën en twee bouwlagen onder zadeldak (Vlaamse pannen). Rode baksteenbouw op witte natuurstenen plint. Negblokken van witte natuursteen, evenals lateien, doorgetrokken lekdrempel en hoekkettingen. Tevens deuromlijsting en vensteromlijstingen van natuursteen. Links verankerde trapgevel van drie traveeën. Voorts rechthoekige benedenvensters onder boogfries van het bovenrisaliet; rechthoekige bovenvensters soms onder rollaag van gesinterde baksteen. Top verfraaid met metselaarstekens van gesinterde baksteen. Drie rechtertraveeën op natuurstenen sokkel met keldergaten. Rechthoekige benedenvensters in omlijsting met negblokken; bovenvensters in vlakke omlijsting. Benadrukte deurtravee door middel van geriemde deuromlijsting bekroond met luifel op consoles; bovenvenster in brede simili-omlijsting. Geschilderde ijzeren muurkapel van 1877 met beeld van Maria met kind en bijhorende lantaarn.

Interieur met inkomhal en met gebogen traphal op ronde plattegrond met 18de-eeuwse trap met trappaal en balusters. Ook deels bewaarde 18de-eeuwse aankleding van ruimtes, zie deuren, schouwboezems, vakkenplafonds.