erfgoedobject

Hoeve Goed te Nieuwenhove

bouwkundig element
ID
60459
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60459

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historisch hoeve, het "Goed te Nieuwenhove", gelegen ten noorden van de dorpskern op de grens Aalbeke-Marke-Lauwe.

De hoeve was het centrum van de gelijknamige heerlijkheid, een leen afhankelijk van het leenhof van Wakken, op haar beurt een leen van het grafelijk kasteel van Kortrijk. Van het leen hingen drie achterlenen af, waarvan twee eveneens op Aalbeeks grondgebied. Er was een baljuw en een volledige schepenbank die alle graden van rechtspraak en boeten tot drie pond parisis aankon.

De oudste gegevens over deze heerlijkheid gaan terug tot 1473. In 1502 verkoopt Antheunis van Vlienderbeke de heerlijkheid Nieuwenhove aan Antheunis de la Barre, Heer van Moeskroen. De hoeve blijft in handen van de heren van Moeskroen tot in de 19de eeuw.
In het pachtcontract van 1577 wordt de hoeve als volgt omschreven: "behuust pachtgoedt, ghenaemt nyeuwenhove, behuust met huus, schuere, poest, swinecot, een half waghenhuus, poerte ende ovenbuer daer up staende, groedt ende hofstede, meersch, ettinghe ende saeylandt tsamen 22 buendere ofte daer omtrent".
Archiefonderzoek wees uit dat de oudste figuratieve weergave van de hoeve dateert van 1713. Deze kaart toont slechts één volume (vermoedelijk woonhuis), binnen een rechthoekige omwalling.
Cartografisch materiaal uit het landboek van Aalbeke van 1759-1762 dat werd teruggevonden in het oud gemeente-archief van Aalbeke toont een omwalde hofstede afgesloten door een poortgebouw en met boomgaard en poel buiten de omwalling.
Op de Ferrariskaart (1770-1778) wordt de hoeve aangeduid als "Goed Nieuwenhove" met losse bestanddelen omgeven door vierkante omwalling. Eveneens aangeduid op de Atlas der Buurtwegen (1843) met grosso modo gelijke opstelling. Op de Poppkaart aangeduid als " 't Groot hof van Aalbeke".
Het primitieve kadasterplan van 1835 toont dezelfde opstelling als de Atlas der Buurtwegen. We onderscheiden het boerenhuis (ten zuiden), stalvleugel en schuur. Het kleine vierkante gebouw aan de erfoprit is het poortgebouw en het kleine gebouwtje ten zuidwesten is vermoedelijk de ovenbuur.
Volgens de kadastrale schets van 1881 wordt het woonhuis vergroot, en krijgt het huidige T-vormige grondplan. Vermoedelijk worden circa 1906 (zie kadastrale schets) verbouwingswerken uitgevoerd aan de bedrijfsgebouwen. Het boerenhuis en poortgebouw blijven ongewijzigd. De oostelijke, vermoedelijk stalvleugel, wordt vervangen door de huidige paardenstal met bakhuisje. Ten westen wordt een nieuw volume, de huidige stalvleugel, opgetrokken. Ten noorden wordt de schuur vermoedelijk uitgebreid (naar het westen toe).

Hoeve behorende tot het type van de omwalde hofstede met losstaande bestanddelen gegroepeerd rondom een onverhard erf. De omwalling bleef grotendeels bewaard, het oostelijke deel verdween door de aanleg van de A17. Het behouden deel wordt aangegeven door populieren.
Ten westen boomgaard die reeds wordt aangeduid op een figuratieve kaart van 1759-1762 en de Ferrariskaart (1770-1778) met onder meer notelaars en perenbomen en afgezet door een meidoornhaag.

Verankerde lage bakstenen bestanddelen onder pannen zadeldaken, gegroepeerd rondom een onverhard erf. Lange zuidelijke erfoprit op het einde gemarkeerd door een vrijstaand poortgebouw.
18de-eeuws poortgebouw. Verankerde baksteenbouw onder pannen zadeldak (zwarte en rode Vlaamse pannen). Rechthoekige poortdoorgang onder ijzeren I-balk. Rechts (oosten), korfbogige muuropening met deur. Links (westen) blinde korfboognis met erboven muurkapel. Twee verweerde natuurstenen gevelstenen, vermoedelijk de wapenschilden van de toenmalige eigenaars.
Ten zuiden van het erf boerenhuis gedateerd 1780, zie boogveld boven de deur met vermoedelijke, thans overschilderde cartouche van stucwerk (zie Despriet). Verankerde baksteenbouw met geel gekaleide, voor- en achtergevel op gepikte plint. Vernieuwde dakconstructie (2002) naar oud model. Lijstgevel van zes traveeën + één opkamertravee en stal (links). Getoogde vensters met vernieuwde ramen naar oud model. Behouden luiken. Vrij gaaf bewaard interieur met onder meer keuken met typische brede haard die het centrum van de woning vormt. Balkroostering bestaande uit moer- en kinderbalken. Moerbalken met uitgewerkte balksleutels met beschilderde wapenschilden (vermoedelijk van de familie d'Ennétieres, die de eigenaars waren ten tijde van de bouw van het boerenhuis).
Ten oosten van het erf een relatief grote paardenstal met aansluitend gaaf bewaard bakhuisje. Stal met typische gekasseide vloer. Overwelving door bakstenen troggewelfjes tussen ijzeren I-balken.
Ten noorden dwarsschuur volgens kadaster van 1906 maar vermoedelijk met oudere 18de-eeuwse kern. Verankerde baksteenbouw onder pannen (Vlaamse) zadeldak. Houten sierlijst. Centrale aardappelkelder. Links, wagenhuis.
Ten westen stalvleugel volgens kadaster van 1906 met achterliggende overdekte mestvaalt.
Interieur met bakstenen vloer en deels behouden slieten. Overwelving door bakstenen troggewelfjes tussen ijzeren I-balken.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, primitief plan (1835); mutatieschetsen 207 (1881/schets 1, 1906/schets 1); legger 212 (artikelnr. 85).
  • Rijksarchief Kortrijk, fonds Colens nr. 163, Renteboek van de heerlijkheden van Aalbeke, Fieves, Nieuwenhove en Heule te Aalbeke, 1713.
  • Rijksarchief Kortrijk, Oud gemeentearchief Aalbeke, nr. 1, 1759-1762, Vierde Kanton nr. 180.
  • DESPRIET P., Twintig Zuidwestvlaamse hoeven, deel 2, Kortrijk, 1980, p. 18-23.
  • SANTY F., CALLENS I., DECALUWÉ C., Aalbeke, in Landelijk leven en hoevengids Groot Kortrijk, deel 7, Tielt, 1995.

Bron: DE GUNSCH A. & METDEPENNINGHEN C. met medewerking van CALLENS T. & VAN DEN MOOTER M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortrijk, Deel IIA: deelgemeenten Aalbeke, Bellegem, Bissegem en Heule, Deel IIB: deelgemeenten Kooigem, Marke en Rollegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL5, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callens, Toon; Van den Mooter, Maarten; De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hoeve Goed te Nieuwenhove [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60459 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.