erfgoedobject

Hof te Bissegem

bouwkundig element
ID
60619
URI
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60619

Juridische gevolgen

Beschrijving

Historische hoeve zogenaamd "Hof te Bissegem" of "Sint-Omaarsgoed". Woonhuis met inbegrip van bakstenen brug beschermd als monument. De oudste vermelding dateert van 1339, deze datum wordt teruggevonden in het oudste pachtcontract van het Hof te Bissegem van 1377. De hoeve wordt voor het eerst afgebeeld op een kaart van 1595 als een omwalde hoeve met een beboomde toegangsdreef.

De hoeve was het foncier van de belangrijke dorpsheerlijkheid van Bissegem en was gelegen op gronden van de kerk, op ongeveer 150 meter van de verdwenen oude kerk van Bissegem. De abt van Sint-Omaars was dorpsheer en bezat de rechten van de dorpsheerlijkheid. Tot aan de Franse revolutie was de hoeve in het bezit van het kapittel van Sint-Omaars, gelegen in huidig Frans-Vlaanderen, vandaar de benaming Sint-Omaarsgoed. In 1794 wordt de hoeve verbeurd verklaard en te koop gezet als nationaal domein.

De pachters van de hoeve waren steeds de meest vooraanstaande landbouwers te Bissegem, ze bekleedden meestal het ambt van baljuw, zodat ze in naam van het kapittel van Sint-Omaars het hoogste plaatselijk gezag vormden.

De hoeve wordt verschillende malen geteisterd door verwoestingen en plunderingen, zo onder meer circa1500 en in 1585. In 1648 wordt de hoeve verwoest door de Fransen tijdens een beleg van de vesting van Kortrijk. Tijdens het Beleg van Kortrijk in 1667-1668 worden de gebouwen nogmaals in brand gestoken door Franse soldaten. De hoeve wordt door de pachter heropgebouwd met financiële steun van het kapittel. In 1841 brandt de hoeve met uitzondering van het woonhuis helemaal af. De bedrijfsgebouwen worden door de toenmalige eigenaars, het echtpaar De Backer-Cornillie herbouwd. Een smeedijzeren anker boven één van de toegangspoorten van de schuur draagt hun initialen "DC" en de datum "1842".

Het "Hof te Bissegem" behoort tot het type van de omwalde hoeve met half gesloten bebouwing. Het woonhuis staat op een afzonderlijk omwalde mote, te bereiken via een bakstenen bruggetje. Op het neerhof zijn de bedrijfsgebouwen U-vormig opgesteld. Vermoedelijk dateert de omwalling uit de 16de of 17de eeuw en bood ze bescherming tegen roversbenden, muitende en oorlogvoerende legers. De omwalling verdwijnt deels in 1952. Het laatste gedeelte wordt gedempt in 1978.

Boerenhuis, voor het eerst vermeld in een schatting van 1585 als "ung corps de logis et domicille du censier, situe sur ungne motte, environnée et attourée d'eau". De oudste afbeelding dateert van 1590. In zijn huidig voorkomen van 1753, gedateerd met jaarankers in de linkerzijgevel. Vroeger was deze datum ook afleesbaar van het dakvenster, boven de deurtravee, samen met het wapenschild van het kapittel. Het dakvenster werd verwijderd in het midden van de 20ste eeuw.

Rood bakstenen woonhuis, verfraaid met sierankers. Dubbelhuis van zeven traveeën en één bouwlaag op een gecementeerde plint onder pannen zadeldak aan beide zijden voorzien van een aandak. Zijgevels met vlechtingen. Aansluitend bij de achtergevel, haaks geplaatste aanbouw uit het begin van de 19de eeuw onder pannen schilddak, volgens mutatieschets aangepast in 1931. Licht getoogde muuropeningen in een gecementeerde omlijsting, voorheen bepleisterd en voorzien van dievenstaven. Witbeschilderde houten T-ramen. Twee stenen kruiskozijnen in de rechterzijgevel. Rechthoekige houten deur met gedeeld bovenlicht met bovenaan waterlijst.

Interieur. Kelders met tonggewelf onder de voute. Woonkamer met Vlaamse haard met houten haardbalk op dito consoles, bewaarde moer- en kinderbalken.

De gebouwen, gelegen op het neerhof zijn: ten oosten, een driedubbele dwarsschuur van 1842 en aangebouwd wagenkot van 1920-1922 en ten zuiden, de koeienstal, thans gedeeltelijk afgebroken. Ten westen werden recent een aantal garages opgebouwd.

  • Kadasterarchief West-Vlaanderen te Brugge, mutatieschetsen 207 (1931/schets 22, 1947/schets 47, 1952/schets 23, 1978/schets 30); legger 212 (artikelnrs. 65, 424 en 1665).
  • DELEU F., Bissegem vroeger, Bissegem, 1986, p. 52-53.
  • DESPRIET P., Bissegem en Sint-Omaars, in De Leiegouw, 1985, p. 115-126.
  • DESPRIET P., De zuidwestvlaamse parochiekerken. Een duizendjarige geschiedenis, Kortrijk, 1982, p. 78-89.
  • DESPRIET P., Twintig zuidwestvlaamse hoeven, deel 2, Kortrijk, 1980, p. 24-32.
  • DEWILDE B., DECALUWÉ C., Bissegem, in Landelijk leven en hoevegids groot Kortrijk, deel 1, Tielt, 1986, p. 80-82.

Bron: DE GUNSCH A. & METDEPENNINGHEN C. met medewerking van CALLENS T. & VAN DEN MOOTER M. 2006: Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Kortrijk, Deel IIA: deelgemeenten Aalbeke, Bellegem, Bissegem en Heule, Deel IIB: deelgemeenten Kooigem, Marke en Rollegem, Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen WVL5, onuitgegeven werkdocumenten.
Auteurs: Callens, Toon; Van den Mooter, Maarten; De Gunsch, Ann; Metdepenninghen, Catheline
Datum:
De tekst wordt ter beschikking gesteld door: Agentschap Onroerend Erfgoed (AOE)


Relaties


Je kan deze pagina citeren als: Inventaris Onroerend Erfgoed 2024: Hof te Bissegem [online], https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/60619 (geraadpleegd op ).

Beheerder fiche: Agentschap Onroerend Erfgoed

Contact

Heb je een vraag of opmerking over deze fiche? Meld het ons via het contactformulier.